Đọc hiểu
Câu 1 (trang 39) SGK Ngữ văn 9 Cánh Diều - Soạn bài Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga: Chú ý việc sử dụng từ ngữ mang sắc thái Nam Bộ trong cả đoạn trích.
Trả lời:
Ngôn ngữ thơ trong đoạn trích mộc mạc, bình dị, gần với lời nói thông thường và mang màu sắc địa phương Nam bộ: xông vô (xông vào), mầy (mày), chưa hãn dạ nầy (hãn: rõ, nầy: này), hay vầy (biết như thế này). Nó có phần thiếu chau chuốt, uyển chuyển nhưng phù hợp với ngôn ngữ người kể chuyện, rất tự nhiên, dễ đi vào quần chúng.
Câu 2 (trang 39) SGK Ngữ văn 9 Cánh Diều - Soạn bài Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga: Chú ý những chi tiết miêu tả hành động trượng nghĩa của Lục Vân Tiên.
Trả lời:
Các chi tiết: bẻ cây làm gậy, xông vô, kêu rằng…, tả đột hữu xông, dẹp lũ kiến chòm ong…
Câu 3 (trang 40) SGK Ngữ văn 9 Cánh Diều - Soạn bài Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga: Lời đối thoại giữa hai nhân vật chính thể hiện phẩm chất gì của họ?
Trả lời:
- Nhân vật Lục Vân Tiên:
+ Lời nói:
Hỏi: “ai than khóc” => quan tâm, sẵn sàng giúp đỡ.
Khẳng định: “ta đã...” => an ủi.
Can ngăn: “khoan khoan...” => hiểu và xem trọng lễ giáo, cư xử đúng mực, coi trọng danh dự.
+ Thái độ: vô tư, trong sáng, khiêm nhường, coi trọng khí phách, bổn phận của người anh hùng.
=> Thái độ ân cần, chu đáo, cư xử đúng mực, hiểu lễ giáo; tính cách khiêm nhường.
=> Vân Tiên là nhân vật lí tưởng, chính trực, hào hiệp, trọng nghĩa khinh tài, từ tâm, nhân hậu.
- Nhân vật Kiều Nguyệt Nga:
+ Thái độ: biết ơn => trọng nghĩa.
+ Cử chỉ: cúi đầu lạy
+ Lời nói: thưa, gửi => lễ phép.
+ Tính cách: chân thực, hiếu thảo, trọng nghĩa.
=> xưng hô khiêm nhường, nói năng dịu dàng, mực thước, bình dị, mộc mạc.
=> Là người con gái hiền hậu, nết na.
+ Cư xử: mời lên ngồi, mời đến nhà để được đền đáp ơn Vân Tiên
=> cách ứng xử ân tình, ân nghĩa.
=> Nguyệt Nga là cô gái thùy mị, nết na, có học thức và trọng tình nghĩa.
Câu 4 (trang 40) SGK Ngữ văn 9 Cánh Diều - Soạn bài Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga: Nguyệt Nga thể hiện lòng biết ơn với Lục Vân Tiên như thế nào?
Trả lời:
Lòng biết ơn của Kiều Nguyệt Nga thể hiện qua lời nói và hành động:
- Lời nói:
+ Xưng hô khiêm nhường: Nguyệt Nga xưng hô với Lục Vân Tiên bằng những từ ngữ thể hiện sự khiêm nhường, kính trọng như "phu quân", "tiện thiếp", "đấng cứu nhân", "ân nhân". Cách xưng hô này thể hiện sự biết ơn sâu sắc và lòng trân trọng đối với người đã cứu mạng mình.
+ Lời lẽ văn vẻ, dịu dàng: Nguyệt Nga sử dụng ngôn ngữ trau chuốt, thanh tao, thể hiện sự thông minh, hiểu biết và phẩm chất tốt đẹp của một người con gái. Lời nói của nàng nhẹ nhàng, êm ái, thể hiện sự biết ơn chân thành và lòng xúc động sâu sắc.
+ Thể hiện lòng biết ơn: Nguyệt Nga liên tục bày tỏ lòng biết ơn đối với Lục Vân Tiên. Nàng gọi chàng là "đấng cứu nhân", "ân nhân", "người quân tử" và khẳng định "ơn này muôn kiếp chẳng quên". Lời cảm ơn của nàng chân thành, tha thiết và xuất phát từ tận đáy lòng.
+ Trình bày vấn đề rõ ràng, khúc chiết: Nguyệt Nga trình bày vấn đề rõ ràng, khúc chiết, mạch lạc. Nàng kể lại sự việc một cách ngắn gọn, súc tích, đồng thời thể hiện rõ ràng lòng biết ơn đối với Lục Vân Tiên.
+ Đáp ứng lời thăm hỏi của Lục Vân Tiên: Nguyệt Nga trả lời đầy đủ những câu hỏi của Lục Vân Tiên về gia cảnh, nơi ở,... Lời nói của nàng thể hiện sự tôn trọng và trân trọng đối với chàng.
- Hành động:
+ Quỳ lạy cảm ơn: Nguyệt Nga quỳ lạy Lục Vân Tiên để tỏ lòng biết ơn. Đây là hành động thể hiện sự tôn kính và biết ơn sâu sắc đối với ân nhân cứu mạng.
+ Mời Lục Vân Tiên về nhà: Nguyệt Nga mời Lục Vân Tiên về nhà mình để "đền ơn", "tạ ân". Hành động này thể hiện mong muốn được trực tiếp bày tỏ lòng biết ơn và làm những việc cụ thể để báo đáp ân nhân.
Câu 5 (trang 41) SGK Ngữ văn 9 Cánh Diều - Soạn bài Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga: Vân Tiên đã có hành động như thế nào trước thái độ của Kiều Nguyệt Nga
Trả lời:
- Khi nghe Kiều Nguyệt Nga nói muốn được lạy tạ ơn. Vân Tiên vội gạt đi ngay "Khoan khoan ngồi đó chớ ra.” Ở đây có phần câu nệ của lễ giáo nhưng chủ yếu là do đức tính khiêm nhường của Vân Tiên “Làm ơn há dễ trông người trả ơn”. Chàng không muốn nhận cái lạy tạ ơn của hai cô gái, từ chối lời mời về thăm nhà của Nguyệt Nga, để cha nàng đền đáp, và ở đoạn từ chối nhận chiếc trâm vàng của nàng, chỉ cùng nhau xướng họa một bài thơ rồi thanh thản ra đi, không hề vấn vương. Dường như đối với Vân Tiên, làm việc nghĩa là một bổn phận, một lẽ tự nhiên, con người trọng nghĩa khinh tài ấy không coi đó là công trạng. Đó là cách cư xử mang tinh thần nghĩa hiệp của các bậc anh hùng hảo hán.
Sau khi đọc
Câu hỏi 1 (trang 42) SGK Ngữ văn 9 Cánh Diều - Soạn bài Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga: Có thể chia đoạn trích làm mấy phần? Trình bày nội dung chính của từng phần?
Trả lời:
Bố cục: 2 phần
- Phần 1 (từ đầu -> “thân vong”): Lục Vân Tiên đánh cướp.
- Phần 2 (còn lại): Lục Vân Tiên gặp Kiều Nguyệt Nga
Câu hỏi 2 (trang 42) SGK Ngữ văn 9 Cánh Diều - Soạn bài Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga: “Nhân vật trong truyện thơ Nôm thường được chia thành hai tuyến đối lập nhau”, đặc điểm đó được thể hiện như thế nào trong đoạn trích Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga?
Trả lời:
“Nhân vật trong truyện thơ Nôm thường được chia thành hai tuyến đối lập nhau”, đặc điểm đó được thể hiện trong đoạn trích Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga:
– Phong Lai: Nhân vật phản diện, là kẻ đứng đầu toán cướp. Nguyễn Đình Chiểu đã xây dựng hình tượng một tên cướp ngông nghênh, hung dữ, gian ác, không có học thức. Khi nói chuyện thì giọng điệu ngang tàng, kiêu căng và hống hách.
– Lục Vân Tiên: Là tuyến nhân vật chính, Lục Vân Tiên được Nguyễn Đình Chiểu xây dựng hình tượng như một anh hùng với sự mạnh mẽ, dứt khoát với toán cướp. Bên cạnh đó, Lục Vân Tiên cũng có những phẩm chất của học trò Nho gia đó là sự hiểu biết lễ nghĩa, có học thức, khi trò chuyện cùng Kiều Nguyệt Nga thì nhã nhặn, giữ khoảng cách và thể hiện sự quan tâm.
– Kiều Nguyệt Nga: Là đại diện cho hình ảnh người con gái con quan thời kỳ phong kiến với sự dịu dàng, đoan trang, khuê các, hiếu nghĩa, biết trước biết sau. Khi nói chuyện với Lục Vân Tiên – người đã cứu mình thì rất nhẹ nhàng, cảm kích, biết ơn và đầy thiện cảm.
Câu hỏi 3 (trang 42) SGK Ngữ văn 9 Cánh Diều - Soạn bài Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga: Phân tích nhân vật Lục Vân Tiên và Kiều Nguyệt Nga, từ đó làm rõ những nét tính cách nổi bật của người dân Nam Bộ được thể hiện qua đoạn trích.
Trả lời:
Lục Vân Tiên hiện lên như một vị anh hùng lý tưởng với đầy đủ phẩm chất tốt đẹp. Ngoại hình khôi ngô tuấn tú, phong độ lẫm liệt cùng khí chất anh hùng đã tạo nên ấn tượng mạnh mẽ về Lục Vân Tiên. Hành động "bẻ cây làm gậy" xông vào đánh cướp dù chỉ đơn độc một mình trước bọn cướp đông đảo, gươm giáo đầy đủ thể hiện lòng dũng cảm, tinh thần xông pha, sẵn sàng cứu giúp kẻ yếu của chàng. Sau khi đánh cướp, Lục Vân Tiên cư xử đĩnh đạc, lễ phép, ân cần hỏi han hai cô gái, thể hiện tư cách con người chính trực, hào hiệp, khiêm tốn, giản dị, trọng nghĩa khinh tài và cũng rất từ tâm nhân hậu.
Kiều Nguyệt Nga là một cô gái thuỳ mị, nết na, có học thức, mang vẻ đẹp "đẹp người đẹp nết". Nàng thùy mị, nết na qua lời nói "dạ thưa", "vâng lời", thể hiện sự hiếu thảo, lễ phép. Nàng cảm kích trước hành động dũng cảm của Lục Vân Tiên, mong muốn được đền đáp ơn cứu mạng, thể hiện lòng biết ơn, trân trọng. Nàng thông minh, lanh lợi qua cách ứng xử khi gặp cướp, biết cách giải quyết vấn đề, luôn giữ bình tĩnh trước nguy hiểm. Nàng mạnh mẽ, can đảm khi dám đối mặt với bọn cướp, biết cách tự bảo vệ bản thân.
Lục Vân Tiên và Kiều Nguyệt Nga là nhân vật điển hình cho tính cách con người Nam Bộ : phóng khoáng, nghĩa hiệp nhưng cũng dịu dàng, hiểu chuyện.
Câu hỏi 4 (trang 42) SGK Ngữ văn 9 Cánh Diều - Soạn bài Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga: Phân tích đặc điểm ngôn ngữ đối thoại giữa các nhân vật được thể hiện trong đoạn trích.
Trả lời:
Đặc điểm ngôn ngữ đối thoại giữa các nhân vật được thể hiện trong đoạn trích.Mỗi lời thoại của các nhân vật trong đoạn trích có sắc thái riêng
- Vân Tiên: mạnh mẽ, dứt khoát, hùng hồn (với Phong Lai), nhẹ nhàng với Nguyệt Nga.
- Phong Lai: hung dữ, ngạo mạn, gian ác và vô học.
- Nguyệt Nga: dịu dàng khuê các, đoan trang.
Câu hỏi 5 (trang 42) SGK Ngữ văn 9 Cánh Diều - Soạn bài Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga: Tìm hiểu chủ đề của văn bản Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga và cho biết căn cứ để xác định chủ đề đó. Tư tưởng và tình cảm của tác giả được thể hiện trong đoạn trích như thế nào?
Trả lời:
- Chủ đề của văn bản Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga: thể hiện khát vọng hành động hành đạo giúp đời của tác giả và khắc hoạ những phẩm chất tốt đẹp của hai nhân vật chính: Lục Vân Tiên tài ba, dũng cảm, trọng nghĩa khinh tài; Kiều Nguyệt Nga hiền hậu, nết na, ân tình thủy chung.
- Tư tưởng và tình cảm của tác giả được thể hiện trong đoạn trích:
+ Đầu tiên, nó thể hiện tinh thần dân tộc kiên cường và sự phản kháng của nhân vật Vân Tiên đối với thực dân Pháp. Nguyễn Đình Chiểu đã sử dụng ngôn ngữ tinh tế và hùng ép, tạo nên một không gian văn học sống động và sâu sắc. Câu chuyện được kể một cách hấp dẫn và lôi cuốn, với những tình tiết ly kỳ và những bài thơ đẹp mắt. Bằng cách sử dụng văn phong chất phác nhưng truyền cảm, tác giả đã gửi gắm những tâm tư, tình cảm và triết lý sống vào từng câu chữ, để người đọc cảm nhận sâu sắc hơn về những giá trị văn hóa và truyền thống của dân tộc.
+ Giá trị nhân văn của Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga cũng là một điểm nổi bật. Truyện mang đậm tình cảm nhân văn, khắc họa những phẩm chất cao đẹp như lòng dũng cảm, tình yêu và sự hy sinh,…
+ Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga còn mang giá trị về tình yêu quê hương. Tác phẩm này thể hiện lòng yêu nước mãnh liệt của nhân vật chính và tác giả.
+ Qua đoạn trích Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga còn phản ánh sự bất công và áp bức mà dân tộc Việt Nam phải đối mặt trong quá khứ. Tác giả đã sử dụng những tình tiết đau lòng và bất công để khắc họa cuộc sống khắc nghiệt và đánh đổi của nhân vật chính. Qua đó, tác phẩm gợi lên sự cảm thông và đồng cảm của người đọc, tạo nên một trạng thái nhạy cảm và đồng hành với những biến cố đau lòng trong lịch sử dân tộc. Đồng thời, nó cũng tôn vinh vai trò của ngôn ngữ, nhạc cụ và các hình thức nghệ thuật truyền thống trong việc bảo tồn và truyền bá những giá trị này cho thế hệ sau.
Câu hỏi 6 (trang 42) SGK Ngữ văn 9 Cánh Diều - Soạn bài Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga: Nêu cảm nghĩ của em về câu chuyện Lục Vân Tiên đánh cướp cứu Kiều Nguyệt Nga.
Trả lời:
Câu chuyện "Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga" trích từ tác phẩm "Lục Vân Tiên" của đại thi hào Nguyễn Đình Chiểu đã để lại cho em nhiều ấn tượng sâu sắc. Câu chuyện xoay quanh nhân vật chính Lục Vân Tiên - một chàng trai khôi ngô tuấn tú, võ nghệ song toàn, cùng lý tưởng Điều đầu tiên thu hút tôi trong câu chuyện là hình ảnh Lục Vân Tiên - một vị anh hùng đại diện cho chính nghĩa, lòng dũng cảm. Khi chứng kiến cảnh Kiều Nguyệt Nga bị bọn cướp hãm hại, Lục Vân Tiên không hề nao núng mà dũng cảm xông vào đánh đuổi, cứu giúp nàng. Hành động này thể hiện tinh thần trách nhiệm, lòng nhân ái và ý chí quyết tâm bảo vệ người yếu thế của Lục Vân Tiên. Lục Vân Tiên không chỉ dũng cảm mà còn là một người chính trực, có ý thức bảo vệ công lý. Sau khi đánh đuổi bọn cướp, Lục Vân Tiên đã từ chối lời cảm ơn của Kiều Nguyệt Nga, khẳng định việc làm của mình là vì chính nghĩa chứ không mong cầu đền đáp. Hình ảnh Kiều Nguyệt Nga trong câu chuyện cũng khiến em vô cùng xúc động. Nàng là một cô gái xinh đẹp, nết na, nhưng lại phải chịu cảnh ngộ éo le khi bị bọn cướp tấn công. Sau được Lục Vân Tiên cứu, nàng thể hiện mình là con người có học thức khi tỏ ý muốn đề ơn cho Lục Vân Tiên, sử dụng những từ như “thiếp” thể hiện rằng nàng là con người khiêm nhường, hiểu chuyện, nhân hậu.