Mở đầu
Mở đầu SGK Địa Lí 11 Chân trời sáng tạo Bài 8 (trang 28): Mỹ Latinh là khu vực rộng lớn thuộc châu Mỹ, có sự đa dạng về tự nhiên và xã hội. Bên cạnh đó, Mỹ Latinh đã phát huy được những lợi thế từ việc khai thác các thế mạnh của khu vực để phát triển kinh tế- xã hội. Vậy, những đặc điểm nổi bật về tự nhiên, dân cư và xã hội của Mỹ Latinh có ảnh hưởng như thế nào đến phát triển kinh tế- xã hội trong khu vực? Tình hành phát triển kinh tế ở khu vực Mỹ Latinh hiện nay ra sao?Trả lời:
- Nhờ tiếp giáp với nhiều biển và đại dương, khu vực Mỹ La-tinh thuận lợi phát triển kinh tế biển, hợp tác trong khu vực và với các khu vực khác trên thế giới;
- Điều kiện tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên tạo điều kiện cho các nước Mỹ Latinh phát triển đa dạng nhiều ngành kinh tế, nhưng cũng đặt ra những khó khăn nhất định trong việc phát triển cơ sở hạ tầng, định cư và sản xuất.
- Nhờ số dân đông, cơ cấu dân số vàng nên Mỹ La-tinh có lực lượng lao động dồi dào tạo thuận lợi lớn để phát triển kinh tế, thu hút đầu tư,... Tuy nhiên, sự phân bố dân cư không hợp lí dẫn tới khó khăn trong khai thác tài nguyên thiên nhiên và phát triển kinh tế; nhiều nước Mỹ La-tinh cũng phải đối mặt với các khó khăn như: an ninh xã hội, vấn đề việc làm, di cư...
I. Vị trí địa lí
Câu hỏi mục I SGK Địa Lí 11 Chân trời sáng tạo Bài 8 (trang 28): Dựa vào hình 8.1 và thông tin trong bài, hãy:- Xác định vị trí địa lí và lãnh thổ của khu vực Mỹ Latinh.
- Phân tích ảnh hưởng của vị trí địa lí đến phát triển kinh tế- xã hội khu vực Mỹ Latinh.
Trả lời:
* Vị trí địa lý và lãnh thổ của Mỹ La tinh
- Là một bộ phận của Châu Mỹ, trải dài từ khoảng 33º32´B đến 53º53´N
- Mỹ La tinh bao gồm các bộ phận lãnh thổ Mê-hi-cô (Bắc Mỹ), Trung Mỹ, các quốc đảo vùng biển Caribe và Nam Mỹ
- Mỹ Latinh là một khu vực có diện tích xấp xỉ 21.069.500 km² chiếm gần 3,9% diện tích bề mặt và 14,1% tổng diện tích đất liền của Trái Đất.
* Ảnh hưởng của vị trí địa lý đến phát triển kinh tế - xã hội khu vực Mỹ La tinh
- Phạm vi lãnh thổ kéo dài qua nhiều vĩ độ nên thiên nhiên phân hóa đa dạng.
- Mỹ Latinh nằm hoàn toàn ở bán cầu Tây, tách biệt với các châu lục khác nên sau cuộc phát kiến địa lý ở thế kỷ XV, nhiều đợt nhập cư khai phá “ Tân thế giới” đã làm cho thành phần dân cư, xã hội nơi đây rất đa dạng.
- Nhờ tiếp giáp với Hoa Kỳ và các biển, đại dương lớn, nên khu vực Mỹ Latinh có nhiều điều kiện thuận lợi để: thu hút vốn đầu tư, phát triển kinh tế; tăng cường hợp tác trong khu vực và với các khu vực khác trên thế giới;
- Việc xây dựng kênh đào Pa-na-ma đã tăng cường vai trò cầu nối giữa Đại Tây Dương và Thái Bình Dương.
II. Điều kiện tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên
Câu hỏi mục II SGK Địa Lí 11 Chân trời sáng tạo Bài 8 (trang 30): Dựa vào hình 8.1, hình 8.2 và thông tin trong bài, hãy:- Trình bày một số đặc điểm nổi bật về điều kiện tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên của khu vực Mỹ Latinh.
- Phân tích ảnh hưởng điều kiện tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên đến phát triển kinh tế- xã hội khu vực Mỹ Latinh.
Trả lời:
* Đặc điểm nổi bật về điều kiện tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên của khu vực Mỹ La tinh.
- Nhiều đồng bằng rộng lớn: Amazon, Pampa, La Plata,...
- Giàu tài nguyên khoáng sản: Than đá, dầu mỏ, sắt, vàng, đồng,...
- Cảnh quan thiên nhiên đa dạng: sơn nguyên, xa van, thảo nguyên, hoang mạc, vùng núi cao
- Mạng lưới sông ngòi dày đặc
- Rừng chiếm diện tích khá lớn phân bố ở nhiều nơi với nhiều loại: rừng nhiệt đới ẩm, nhiệt đới khô…
- Có rừng nhiệt đới bao bọc toàn bộ lưu vực con sông Amazon, có diện tích khoảng 5 triệu km vuông, nằm trên lãnh thổ của 9 nước trong đó có Brazil, Bolivia,
Peru, Colombia,...
* Ảnh hưởng của điều kiện tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên đến phát triển kinh tế - xã hội của Mỹ La tinh
III. Dân cư, xã hội
Câu hỏi 1 SGK Địa Lí 11 Chân trời sáng tạo Bài 8 (trang 32): Dựa vào bảng 8.1, hình 8.4, hình 8.5 và thông tin trong bài hãy:- Trình bày đặc điểm đô thị hóa, dân cư khu vực Mỹ Latinh.
- Phân tích những ảnh hưởng của quá trình đô thị hóa, đặc điểm dân cư đến phát triển kinh tế - xã hội khu vực này.
Trả lời:
- Dân cư còn nghèo đói.
- Thu nhập giữa người giàu và nghèo có sự chênh lệch rất lớn.
- Đô thị hóa tự phát → đời sống dân cư khó khăn => ảnh hưởng lớn đến việc giải quyết vấn đề xã hội và phát triển kinh tế.
- Mỹ Latinh có quá trình đô thị hóa sớm, mức độ đô thị hóa các với 81% dân số sống ở khu vực thành thị. Do vùng nông thôn gặp nhiều khó khăn trong canh tác, thiên tai , họ sống tập trung ở thành thị với mong muốn tìm việc làm có thu nhập cao.
Câu hỏi 2 SGK Địa Lí 11 Chân trời sáng tạo Bài 8 (trang 35): Dựa vào hình 8.6, hình 8.7, bảng 8.2 và thông tin trong bài, hãy:
- Trình bày đặc điểm xã hội của khu vực Mỹ La tinh
- Nhận xét về sự thay đổi các chỉ số xã hội của khu vực Mỹ La tinh
- Phân tích ảnh hưởng của đặc điểm xã hội đến phát triển kinh tế - xã hội khu vực Mỹ La tinh.
Trả lời:
* Đặc điểm xã hội khu vực Mỹ La tinh
- Tuổi thọ trung bình của người dân ở mức cao, do đó dẫn đến cơ cấu dân số đang bị già hoá;
- Chất lượng cuộc sống của người dân được cải thiện đáng kể qua từng năm. Tuy nhiên, số dân sống dưới mức nghèo khổ còn nhiều;
- Tỉ lệ dân số từ 15 tuổi trở lên biết chữ trung bình 90%;
- Thành phần dân cư đa dạng, do đó dẫn đến sự đa dạng về các nền văn minh, tôn giáo, ngôn ngữ, ẩm thực, kiến trúc,…
- Tổng thu nhập quốc dân (GNI/người) tăng dần qua từng giai đoạn;
- Chênh lệch giữa người giàu và người nghèo rất lớn;
- Hiện tượng đô thị hoá tự phát diễn ra mạnh;
* Nhận xét: một số tiêu chí xã hội ở khu vực Mỹ Latinh trong giai đoạn 2000 - 2020 có sự thay đổi tích cực. Các chỉ số như HDI, tuổi thọ trung bình, tỉ lệ dân số từ 15 tuổi biết chữ, chỉ số GNI/người tăng liên tục qua các năm.
* Phân tích ảnh hưởng:
+ Do thành phần dân cư đa dạng nên khu vực Mỹ Latinh có sự kết hợp của nhiều nền văn hóa trên thế giới và văn hóa bản địa, tạo nên một nền văn hóa có sức hấp dẫn cao như lễ hội ẩm thực, ngôn ngữ…
+ Bên cạnh những thành tựu về xã hội, một số quốc gia khu vực Mỹ Latinh vẫn còn các vấn đề cần giải quyết như chênh lệch mức sống, khoảng cách giàu nghèo….
IV. Tình hình phát triển kinh tế
Câu hỏi mục IV SGK Địa Lí 11 Chân trời sáng tạo Bài 8 (trang 36): Dựa vào các hình, bảng số liệu và thông tin trong bài, hãy trình bày và giải thích tình hình phát triển kinh tế chung của khu vực Mỹ LatinhTrả lời:
* Tình hình kinh tế chung của khu vực Mỹ La tinh
- Đa số các nước có tốc độ phát triển kinh tế không đều.
- Kinh tế phát triển chậm, thiếu ổn định, phụ thuộc nhiều vào tư bản nước ngoài.
- Nợ nước ngoài lớn.
* Nguyên nhân:
+ Tình hình chính trị không ổn định.
+ Các thế lực bảo thủ cản trở sự phát triển xã hội.
+ Chưa xây dựng được đường lối phát triển kinh tế - xã hội độc lập, tự chủ.
- Hiện nay, các quốc gia Mĩ Latinh tập trung củng cố bộ máy nhà nước, phát triển giáo dục, cải cách kinh tế, quốc hữu hoá 1 số ngành kinh tế, thực hiện công nghiệp hoá đất nước…
=> Nhiều nước đã khống chế được lạm phát, xuất khẩu tăng nhanh, nền kinh tế dần được cải thiện
- Tuy nhiên, quá trình cải cách còn gặp nhiều khó khăn từ các thế lực bị mất quyền lợi từ nguồn lợi tài nguyên giàu có của Mỹ La tinh.
Luyện tập
Luyện tập 1: Hãy hoàn thành thông tin trong bảng sau về những thuận lợi và khó khăn của đặc điểm tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên để phát triển kinh tế xã hội khu vực Mỹ Latinh.
Trả lời:
Luyện tập 2: Dựa vào bảng 8.1, hãy vẽ biểu đồ thể hiện số dân và tỉ lệ gia tăng dân số khu vực Mỹ Latinh, giai đoạn 2000-2020. Rút ra nhận xét.
Trả lời:
- Nhận xét:
+ Dân số khu vực Mỹ Latinh tăng liên tục qua các năm.
+ Tỷ lệ gia tăng dân số của khu vực khá thấp và có xu hướng giảm.
Vận dụng
Đề bài: Hãy sưu tầm tư liệu về một di sản văn hóa đã được UNESCO công nhận ở khu vực Mỹ Latinh.
Thông tin tham khảo:
