I. Khái niệm về thông tin giữa các tế bào
1. Khái niệm
- Thông tin giữa các tế bào là quá trình tiếp nhận, xử lý và phản hồi tín hiệu từ tế bào khác.
- Dạng tín hiệu chính: Tín hiệu hóa học, có thể chuyển đổi giữa các dạng khác nhau.
2. Vai trò
- Ở sinh vật đa bào, truyền tin giúp điều chỉnh và phối hợp hoạt động của tế bào, đảm bảo tính thống nhất của cơ thể.
3. Các hình thức truyền tin
- Truyền tin qua kết nối trực tiếp: Các tế bào cạnh nhau trao đổi chất qua cầu sinh chất (thực vật) hoặc mối nối (động vật).
- Truyền tin cận tiết: Tế bào tiết tín hiệu vào khoảng gian bào, tác động đến tế bào lân cận.
- Truyền tin nội tiết: Tín hiệu đi vào máu, tác động lên tế bào đích ở xa.
II. Quá trình truyền thông tin giữa các tế bào
1. Tiếp nhận tín hiệu
- Tín hiệu liên kết với thụ thể → Hoạt hóa thụ thể.
- Hai loại thụ thể:
+ Thụ thể nội bào: Nhận tín hiệu tan trong lipid (hormone steroid: estrogen, testosterone...).
+ Thụ thể màng: Nhận tín hiệu tan trong nước (Ca²⁺, amino acid, kháng nguyên...).
2. Truyền tin nội bào
- Thụ thể hoạt hóa kích thích chuỗi phản ứng bên trong tế bào.
- Hai cơ chế:
+ Thụ thể màng → Kích hoạt phân tử truyền tin nội bào.
+ Thụ thể nội bào → Phức hợp tín hiệu – thụ thể tác động lên DNA, kích hoạt phiên mã gene.
3. Đáp ứng tế bào
- Tác động đến nhiều quá trình:
+ Tăng phiên mã, dịch mã.
+ Điều chỉnh chuyển hóa chất.
+ Vận chuyển chất qua màng tế bào.
+ Phân chia tế bào.