I. Chu kì tế bào
- Khái niệm: Chu kì tế bào là quá trình từ khi tế bào được hình thành đến khi phân chia thành tế bào mới.
- Gồm hai giai đoạn:
+ Kì trung gian: Chia thành G1, S, G2 (tế bào chuẩn bị cho phân bào).
+ Pha M (phân bào): Gồm phân chia nhân và tế bào chất.
II. Sinh sản của tế bào theo cơ chế nguyên phân
1. Khái niệm
- Tế bào sinh sản bằng cách tạo tế bào mới để tăng số lượng và thay thế tế bào chết.
- DNA được sao chép chính xác qua từng thế hệ tế bào.
2. Cơ chế sinh sản của tế bào – nguyên phân
- Diễn ra ở tất cả tế bào trừ tế bào sinh dục chín.
- Các giai đoạn nguyên phân:
+ Kì đầu: Nhiễm sắc thể bắt đầu co ngắn, màng nhân biến mất, thoi phân bào hình thành.
+ Kì giữa: Nhiễm sắc thể kép xếp trên mặt phẳng xích đạo.
+ Kì sau: Các chromatid tách ra, di chuyển về hai cực tế bào.
+ Kì cuối: Nhiễm sắc thể giãn xoắn, màng nhân xuất hiện trở lại.
- Phân chia tế bào chất:
+ Thực vật: Hình thành vách ngăn.
+ Động vật: Màng tế bào lõm vào tạo eo thắt.
III. Ung thư và cách phòng tránh
1. Chu kì tế bào mất kiểm soát gây ung thư
- Rối loạn phân bào → Tế bào phân chia không kiểm soát → Hình thành khối u.
- Khối u:
+ Lành tính: Không lan rộng.
+ Ác tính (ung thư): Có khả năng di căn.
2. Tình hình ung thư ở Việt Nam
- Số ca mắc ung thư gia tăng, gặp ở mọi lứa tuổi.
- Các loại phổ biến: Ung thư gan, phổi, vú, dạ dày, đại trực tràng...
3. Cách phòng tránh ung thư
- Nguyên nhân: Ô nhiễm môi trường, thực phẩm không an toàn, lối sống không lành mạnh, di truyền...
- Biện pháp phòng tránh:
+ Không hút thuốc, rượu bia.
+ Chế độ ăn uống hợp lý: Ít chất béo, thịt đỏ, muối; nhiều rau quả.
+ Luyện tập thể dục, giữ tinh thần thoải mái.
+ Tiêm phòng (viêm gan B, HPV).
+ Khám sức khỏe định kỳ, phát hiện bệnh sớm.