Trước khi đọc
Câu hỏi SGK Ngữ văn 12 Chân trời sáng tạo - Soạn bài Con gà thờ (trang 100): Bạn cho biết tục thờ cúng thường gắn với thái độ, tình cảm gì?
Trả lời:
- Tục thờ cúng tổ tiên là một phần quan trọng của văn hóa dân gian Việt Nam. Nó kết hợp ý thức về tổ tiên và tình cảm biết ơn, tưởng nhớ đối với cội nguồn, quá khứ. Dưới góc độ nghi lễ, thờ cúng là việc thực hành một loạt động tác như khấn, vái, quì, lạy của người gia trưởng, tộc trưởngThờ cúng tổ tiên thể hiện sự phản ánh hoang đường quyền hành của người gia trưởng và được thực hiện theo quy định của quan niệm, phong tục và tập quán của từng cộng đồng, dân tộc.
Đọc văn bản
Câu 1 SGK Ngữ văn 12 Chân trời sáng tạo - Soạn bài Con gà thờ (trang 101): Chú ý nhận định: “đáng lẽ cũng là bậc sướng”.
Trả lời:
- Từ "đáng lẽ": để mô tả một những gì sẽ xảy ra theo mong đợi ban đầu, nhưng thực tế lại khác.
Qua đây, người đọc có thể dự đoán được cuộc sống của nhân vật ông chủ nhà trọ hiện tại và điều tác giả đang muốn nhấn mạnh.
Câu 2 SGK Ngữ văn 12 Chân trời sáng tạo - Soạn bài Con gà thờ (trang 101): Việc cung cấp các thông tin liên quan đến tục lệ “lên lão” trong đoạn này có tác dụng gì đối với thiên phóng sự?
Trả lời:
- Giúp người đọc hình dung đầy đủ thông tin về tục lệ lên lão, tăng tính chân thực hấp dẫn cho việc lên lão.
Câu 3 SGK Ngữ văn 12 Chân trời sáng tạo - Soạn bài Con gà thờ (trang 104): Câu này là lời kể hay lời nhận xét, bình luận?
Trả lời:
- Lời bình luận.
Câu 4 SGK Ngữ văn 12 Chân trời sáng tạo - Soạn bài Con gà thờ (trang 105): Các chi tiết trong đoạn này thể hiện điều gì trong cách đối xử với gà và với người của nhân vật “ông chủ”?
Trả lời:
- Ông chủ quan tâm đối đãi với con gà còn hơn cả con người – mẹ của ông.
Câu 5 SGK Ngữ văn 12 Chân trời sáng tạo - Soạn bài Con gà thờ (trang 107): Việc tác giả thuật lại một cách chi tiết cách luộc nhà nhằm mục đích gì?
Trả lời:
- Giúp cho thiên phóng sự chân thực và hấp dẫn hơn qua cách luộc gà độc đáo.
Sau khi đọc
Câu hỏi 1 SGK Ngữ văn 12 Chân trời sáng tạo - Soạn bài Con gà thờ (trang 107): Những dấu hiệu nào giúp bạn nhận biết văn bản trên thuộc thể loại phóng sự?
Trả lời:
Dấu hiệu cho biết văn bản trên thuộc thể loại phóng sự là:
- Văn bản đã ghi lại những sự việc trong tục “lên lão” của một ngôi làng nọ, tục lệ này có liên quan đến tín ngưỡng của làng này.
- Có số liệu xác thực về số cân nặng của con gà dùng để thờ cúng.
- Miêu tả hành động luộc gà rất độc đáo.
- Thủ pháp tâm lí và cách miêu tả cận cảnh.
Câu hỏi 2 SGK Ngữ văn 12 Chân trời sáng tạo - Soạn bài Con gà thờ (trang 107): Liệt kê các sự việc chính theo trình tự được thuật lại trong văn bản.
Trả lời:
- Nhân vật “ông chủ" mua đôi gà cúng về để làm tục lệ “lên lão"
- Nhân vật “ông chủ" chăm nuôi đôi gà cúng và yêu cầu mọi người trong gia đình phải gọi “gà" là “người"
- Đôi gà cúng sống sót qua trận gió bắc.
- “Ông chủ" nuôi gà theo phương pháp bào chế: luyện cám như luyện thuốc tễ và đem viên lại mỗi viên độ lớn bằng đầu ngón tay và mớm cho gà ăn
- Đôi gà lớn nhanh và đạt được số cân nặng đúng như ước mong của ông chủ khiến ông ta rất hài lòng, “ông chủ" cảm thấy mãn nguyện với tục “lên lão" của mình.
Câu hỏi 3 SGK Ngữ văn 12 Chân trời sáng tạo - Soạn bài Con gà thờ (trang 107): Xác định ngôi kể, điểm nhìn trong văn bản và nêu tác dụng của ngôi kể, điểm nhìn ấy.
Trả lời:
- Ngôi kể: thứ nhất
- Điểm nhìn: nhân vật trong văn bản
→ Tác dụng: Người kể chuyện xưng “tôi" đã trực tiếp kể lại những gì đã chứng kiến, trải qua.
Câu hỏi 4 SGK Ngữ văn 12 Chân trời sáng tạo - Soạn bài Con gà thờ (trang 107): Liệt kê một số ví dụ về lời miêu tả; lời kể; lời bàn luận – trữ tình của nhân vật “tôi” và nêu tác dụng của cách kết hợp miêu tả với trần thuật trong văn bản.
Trả lời:
“Ở thôn quê, như vậy cũng là tiên cách. Quan bất phiền, dân bất nhiễu, suốt năm lúc nào cũng ung dung.”
→ Nhân vật “tôi" bàn luận về “ông chủ"
“Đôi gà mới lạ làm sao! Nó lớn bằng con chim câu và trọc lông lốc như đầu ông sư. Từ cổ đến đuôi toàn là thứ thịt đỏ hỏn, lơ thơ điểm ít sợi lông tơ. Mỗi con ở hai vút cánh, đều có hai cái lông cánh lớn bằng vảy ốc và cong vểnh lên như miếng cau khô để ngửa.”
→ Nhân vật “tôi" miêu tả, kể và bàn luận về sự lạ lùng của đôi gà cúng.
Câu hỏi 5 SGK Ngữ văn 12 Chân trời sáng tạo - Soạn bài Con gà thờ (trang 107): Nêu ít nhất hai ví dụ về chi tiết, sự kiện hiện thực và thái độ, đánh giá của người viết đối với các chi tiết đó.
Trả lời:
“Mỗi con gà đó, từ cổ đến chân có thể cao đến gần hai thước, hai cánh của nó cũng phải đến hơn một thước, tôi không hiểu rằng luộc vào nồi nào cho vừa, nhưng vẫn yên lặng để xem họ làm ra sao.”
→ Thái độ tò mò, muốn quan sát cách luộc con gà cúng của người viết
“Nửa đêm, cả sáu nồi nước đều sủi. Người ta liền bưng cả hai mâm gà xuống đó. Dưới hai ngọn đèn dây sáng như ban ngày, năm sáu cái gáo chĩa vào các nồi múc nước giội từ đầu gà trở xuống. Và cứ giội luôn như thế không lúc nào ngươi, hết nồi nước ấy, họ lại nấu nồi nước khác, trong bếp không lúc nào không sẵn nước sôi. Giội đến gần sáng thì gà vừa chín. Té ra cái kiểu luộc gà của họ là vậy."
→ Quá trình luộc con gà cúng
Câu hỏi 6 SGK Ngữ văn 12 Chân trời sáng tạo - Soạn bài Con gà thờ (trang 107): Xác định chủ đề, cảm hứng chủ đạo và thông điệp của văn bản.
Trả lời:
- Chủ đề: lên án hủ tục cổ hủ của làng quê Việt Nam trước cách mạng tháng Tám
- Cảm hứng chủ đạo: lên án, phê phán, chế giễu
- Thông điệp: tác giả lên án những hủ tục lạc hậu đã ăn sâu vào tâm trí những nông dân cần cù, chất phác nơi đây, họ xem đó là điều hiển nhiên phải thực hiện. Nếu như người dân thực hiện tốt những hủ tục đó, người đó sẽ được ca tụng hết lời. Thiên phóng sự đã thể hiện đầy đủ ý nghĩa của câu tục ngữ “Phép vua còn thua lệ làng", tố cáo những hủ tục cổ hủ của chốn làng quê và gửi gắm những giá trị nhân sinh sâu sắc, quý giá.
Câu hỏi 7 SGK Ngữ văn 12 Chân trời sáng tạo - Soạn bài Con gà thờ (trang 107): Nhận xét về nghệ thuật viết phóng sự của tác giả (sử dụng ngôi kể, điểm nhìn, thủ pháp miêu tả, trần thuật, cách sắp xếp sự kiện chi tiết, ngôn ngữ,…) trong việc thể hiện chủ đề, tư tưởng, thông điệp của văn bản.
Trả lời:
- Nghệ thuật viết phóng sự của Ngô Tất Tố thể hiện qua việc sử dụng ngôi kể thứ nhất, điểm nhìn từ nhân vật “tôi”, thủ pháp miêu tả sinh động và trần thuật chặt chẽ. Cách sắp xếp sự kiện chi tiết và ngôn ngữ giàu hình ảnh giúp văn bản thêm phần chân thực và hấp dẫn, qua đó hiệu quả trong việc thể hiện chủ đề, tư tưởng, thông điệp của văn bản.
* Bài tập sáng tạo: Vẽ một bức tranh về con gà thờ hoặc viết một đoạn văn (độ dài 200 chữ), thể hiện suy nghĩ của bạn về nhân vật ông chủ con gà thờ.
Đoạn văn tham khảo
- Nhân vật ông chủ con gà thờ trong câu chuyện “Con gà thờ” của Ngô Tất Tố là người mê tín dị đoan, coi trọng việc cúng bái hơn là chăm sóc người mà đẻ ra chính bản thân mình. Ông ta mải chạy theo hủ tục, lệ làng lạc hậu, có thể thấy rõ qua việc ông ta đối xử với con gà và với bà mẹ của mình. Qua nhân vật và câu chuyện tác giả lên án những hủ tục lạc hậu đã ăn sâu vào tâm trí những nông dân cần cù, chất phác nơi đây, họ xem đó là điều hiển nhiên phải thực hiện. Nếu như người dân thực hiện tốt những hủ tục đó, người đó sẽ được ca tụng hết lời. Thiên phóng sự đã thể hiện đầy đủ ý nghĩa của câu tục ngữ “Phép vua còn thua lệ làng", tố cáo những hủ tục cổ hủ của chốn làng quê và gửi gắm những giá trị nhân sinh sâu sắc, quý giá.