Trước khi đọc
Câu hỏi SGK Ngữ văn 12 Chân trời sáng tạo - Soạn bài Hai đứa trẻ (trang 40): Khi chờ đợi một điều gì đó quan trọng với bản thân, bạn thường có tâm trạng cảm xúc như thế nào? Hay chia sẻ điều đó với các bạn trong lớp.
Trả lời:
Khi chờ đợi một điều gì đó quan trọng với bản thân, em thường có tâm trạng hồi hộp, háo hức, hay suy nghĩ về điều đó.
Đọc văn bản
Câu 1 SGK Ngữ văn 12 Chân trời sáng tạo - Soạn bài Hai đứa trẻ (trang 40): Chú ý những từ ngữ, hình ảnh được dùng để miêu tả cảnh hoàng hôn trong phần văn bản này.
Trả lời:
- Phương tây đỏ rực lửa cháy
- Những đám mây ánh hồng như hòn than sắp tàn
- Dãy tre làng đen lại
- Tiếng muỗi vo ve
- Tiếng trống thu không
- Cảnh chiều tàn mang một nét đặc trưng của miền quê Việt Nam
Câu 2 SGK Ngữ văn 12 Chân trời sáng tạo - Soạn bài Hai đứa trẻ (trang 41): Chi tiết này cho thấy việc buôn bán của người dân phố huyện như thế nào?
Trả lời:
Chi tiết này cho thấy việc buôn bán của người dân phố huyện rất ế ẩm, khó khăn, ít người mua hàng.
Câu 3 SGK Ngữ văn 12 Chân trời sáng tạo - Soạn bài Hai đứa trẻ (trang 42): Qua chi tiết này, bạn hiểu thêm điều gì về nhân vật Liên?
Trả lời:
Liên là cô bé rất khéo léo, dù nhỏ tuổi nhưng em đảm đang và ra dáng người chị cả. Cô bé tháo vát trong công việc nhà và luôn chu toàn trong mọi việc. Ở Liên có tấm lòng nhân ái và thương yêu động vật. Cô đã có cảm giác động lòng thương khi thấy các đứa trẻ con nhà nghèo ở ven chợ đang tìm kiếm những thứ có thể dùng được để sống qua ngày. An là một người em trai năng động và quan tâm đến những chi tiết nhỏ trong cuộc sống hàng ngày.
Câu 4 SGK Ngữ văn 12 Chân trời sáng tạo - Soạn bài Hai đứa trẻ (trang 43): Bầu trời đêm và không gian phố huyện trong đoạn này được miêu tả qua điểm nhìn của ai?
Trả lời:
Bầu trời đêm và không gian phố huyện trong đoạn này được miêu tả qua điểm nhìn của người kể chuyện.
Câu 5 SGK Ngữ văn 12 Chân trời sáng tạo - Soạn bài Hai đứa trẻ (trang 45): Chú ý tâm trạng và cảm xúc của chị em Liên trong lúc đoàn tàu đến
Trả lời:
Khi đoàn tàu đến, Liên và An có tâm trạng:
+ Liên vội đánh thức An như sợ bỏ qua một điều quý giá
+ Liên quan sát và chiêm ngưỡng “các toa đèn sáng trưng, chiếu cả xuống đường”. Liên xúc động “lặng theo mơ tưởng về “Hà Nội xa xăm, Hà Nội sáng rực vui vẻ và huyên náo”.
+ Khi ngắm nhìn những đoàn tàu vụt qua phố huyện, Liên như được sống trong một thế giới mới tươi đẹp và sôi động hơn.
Sau khi đọc
Câu hỏi 1 SGK Ngữ văn 12 Chân trời sáng tạo - Soạn bài Hai đứa trẻ (trang 46): Tóm tắt nội dung câu chuyện được kể và chỉ ra đặc điểm về cách xây dựng cốt truyện trong Hai đứa trẻ.
Trả lời:
+ Tóm tắt:
- Hai chị em Liên và An sống ở một phố huyện nghèo. Buổi chiều tối, hai chị em dọn hàng tạp hóa và ngóng ra sân ga chờ đợi đoàn tàu đi qua. Khi đoàn tàu đến, hai chị em say mê nhìn ngắm những toa đèn rực rỡ. Sau khi đoàn tàu đi qua, hai chị em lại lang thang trên phố và trò chuyện về cuộc sống của mình. Hai chị em nhớ về Hà Nội và khao khát được thoát khỏi cuộc sống tẻ nhạt, buồn chán nơi đây. Hai chị em trở về nhà khi màn đêm đã buông xuống. Nỗi buồn và sự bế tắc vẫn còn đó, nhưng hai chị em vẫn hy vọng vào một tương lai tốt đẹp hơn.
+ Đặc điểm cách xây dựng cốt truyện trong Hai đứa trẻ:
* Cốt truyện đơn giản, không có nhiều tình tiết:
-
- Câu chuyện xoay quanh cuộc sống của hai chị em Liên và An trong một ngày.
-
- Các sự kiện diễn ra theo trình tự thời gian.
-
* Sử dụng nhiều chi tiết miêu tả:
-
- Tác giả miêu tả khung cảnh thiên nhiên, phố huyện và tâm trạng nhân vật một cách tỉ mỉ.
-
- Các chi tiết miêu tả tạo nên bầu không khí buồn bã, tẻ nhạt của câu chuyện.
-
-
Sử dụng điểm nhìn của nhân vật "tôi":
-
- Câu chuyện được kể qua lời của nhân vật "tôi" - một người khách trọ.
-
- Điểm nhìn này giúp cho người đọc hiểu rõ hơn tâm trạng và cảm xúc của hai chị em Liên.
-
-
* Kết thúc mở:
-
- Câu chuyện không có kết thúc rõ ràng.
-
- Người đọc tự suy ngẫm về số phận của hai chị em Liên và tương lai của họ.
-
Câu hỏi 2 SGK Ngữ văn 12 Chân trời sáng tạo - Soạn bài Hai đứa trẻ (trang 46): Bức tranh phố huyện đã được tác giả miêu tả theo trình tự nào và có đặc điểm gì? Làm rõ ý nghĩa của việc miêu tả bức tranh ấy trong văn bản.
Trả lời:
- Bức tranh phố huyện được nhà văn miêu tả theo trình tự thời gian tuyến tính (trước – sau). Theo đó truyện ngắn Hai đứa trẻ có thể phần làm ba cảnh: Cảnh chiều xuống (chợ tàn), cảnh đêm về và cảnh đêm khuya.
- Toàn bộ bức tranh phố huyện được nhìn qua tâm trạng của cô bé Liên, một cô bé đảm đang, tốt bụng với một tâm hồn đa cảm. Điều này đã làm nên chất trữ tình cho chuyện. Tâm trạng của Liên được miêu tả gắn liền với không gian phố huyện: Buồn man mác, mơ hồ khó hiểu trước bức tranh cuộc sống nghèo phố huyện lúc chiều xuống; buồn khắc khoải trong cảnh chờ đợi một điều gì tốt đẹp hơn; buồn thấm thía khi chuyến tàu đi qua.
Câu hỏi 3 SGK Ngữ văn 12 Chân trời sáng tạo - Soạn bài Hai đứa trẻ (trang 46): Xác định ngôi kể, điểm nhìn trong văn bản và cho biết tác dụng của ngôi kể, điểm nhìn ấy trong việc khắc họa nhân vật, thể hiện chủ đề, cảm hứng của tác phẩm.
Trả lời:
- Ngôi kể trong truyện là ngôi thứ ba.
- Điểm nhìn trần thuật được đặt vào nhân vật Liên – một cô bé mới lớn, giàu lòng trắc ẩn và rất tinh tế. Việc đặt điểm nhìn trần thuật vào nhân vật ấy khiến cho tác giả có thể đi sâu khai thác tâm trạng và cảm xúc, sự biến đổi tinh tế trong suy nghĩ của nhân vật.
Câu hỏi 4 SGK Ngữ văn 12 Chân trời sáng tạo - Soạn bài Hai đứa trẻ (trang 46): Nêu và phân tích ý nghĩa:
a. Một số câu văn, đoạn văn sử dụng kết hợp yếu tố tự sự, miêu tả, biểu cảm.
b. Một số hình ảnh, chi tiết xuất hiện nhiều lần trong văn bản.
Trả lời:
a. Một số câu văn, đoạn văn sử dụng kết hợp yếu tố tự sự, miêu tả, biểu cảm:
- Liên khẽ quạt cho An, vuốt lại mái tóc tơ… cảm giác mơ hồ không hiểu.
- Liên cầm tay em không đáp … mênh mang và yên lặng.
- Liên và An thức để bán hàng, để được nhìn chuyến tàu đêm đi qua hoạt động cuối cùng của đêm khuya. Nỗi buồn thấm thía trước cảnh ngày tàn và những kiếp người tàn tạ: Thương những đứa trẻ nhà nghèo nhưng không có tiền mà cho chúng. Xót thương mẹ con chị Tí: ngày mò cua bắt tép, tối dọn cái hàng nước chè tươi chả kiếm được bao nhiêu, xót thương bà cụ Thi điên.
b. Phố huyện lúc chuyến tàu đêm qua:
– Hình ảnh con tàu được lặp lại 10 lần trong tác phẩm.
– Chuyến tàu đêm qua phố huyện là niềm vui duy nhất trong ngày của hai chị em Liên:
+ Chuyến tàu còn gợi nhớ về những ký ức tuổi thơ tươi đẹp của hai chị em: “Một Hà Nội xăm, Hà Nội sáng rực vui vẻ và huyên náo”.
→ Chuyến tàu trở thành nhu cầu không thể thiếu trong cuộc sống hàng ngày của hai chị em Liên. Nó biểu tượng cho một cuộc sống nhộn nhịp, vui vẻ, hiện đại. Dù chỉ trong giây lát nhưng nó đưa cả phố huyện thoát ra khỏi cuộc sống tù đọng, bế tắc.
→ Qua tâm trạng đợi tàu của Liên, Thạch Lam như muốn lay tỉnh những con người đang buồn chán, sống quẩn quanh, bế tắc ấy hãy cố vươn tới điều gì đó tốt đẹp hơn.
Câu hỏi 5 SGK Ngữ văn 12 Chân trời sáng tạo - Soạn bài Hai đứa trẻ (trang 46): Theo bạn, truyện Hai đứa trẻ của Thạch Lam được viết theo phong cách sáng tác nào? Dựa vào đâu để bạn khẳng định như vậy?
Trả lời:
- Truyện Hai đứa trẻ của Thạch Lam có sự kết hợp giứa phong cách hiện thực và phong cách lãng mạn.
+ Bút pháp hiện thực: Cuộc sống nơi phố huyện nghèo
+ Bút pháp lãng mạng: Cảnh đợi tàu và ý nghĩa
Câu hỏi 6 SGK Ngữ văn 12 Chân trời sáng tạo - Soạn bài Hai đứa trẻ (trang 46): Một tác phẩm văn học có giá trị thẩm mĩ và nhân văn thường đánh thức ở người đọc ít nhất một điều gì đó sâu xa, tốt đẹp trong tư tưởng, tình cảm. Đối với bạn, Hai đứa trẻ có khả năng đánh thức như vậy không? Vì sao?
Trả lời:
Đối với tôi, Hai đứa trẻ có khả năng đánh thức như vậy vì:
1. Đánh thức lòng thương cảm với những kiếp người bất hạnh:
Truyện vẽ nên bức tranh chân thực về cuộc sống tẻ nhạt, buồn chán của người dân phố huyện nghèo. Qua đó, tác giả thể hiện lòng thương cảm sâu sắc với những kiếp người bất hạnh:
+ Hai chị em Liên: Chịu cảnh mồ côi cha mẹ, sống quẩn quanh trong cuộc sống tẻ nhạt, không có hy vọng về một tương lai tươi sáng.
+ Bà cụ Thi: Bán phở đêm, già yếu, cô đơn, phải chắt chiu từng đồng để kiếm sống.
+ Chú Tư: Bán phở gánh, lam lũ, vất vả.
2. Đánh thức khát vọng về một cuộc sống tốt đẹp:
Tuy sống trong cảnh ngộ éo le, nhưng hai chị em Liên vẫn giữ gìn được những phẩm chất tốt đẹp:
+ Tình yêu thương, đùm bọc lẫn nhau: Hai chị em luôn quan tâm, chăm sóc nhau.
+ Niềm khao khát được thoát khỏi cuộc sống tẻ nhạt: Hình ảnh đoàn tàu đi qua như một biểu tượng cho một thế giới khác, khơi dậy trong hai chị em niềm hy vọng về một cuộc sống tốt đẹp hơn.
3. Đánh thức niềm tin vào con người:
Tác phẩm thể hiện niềm tin vào bản chất tốt đẹp của con người:
+ Hai chị em Liên: Tuy sống trong cảnh nghèo khổ, nhưng vẫn giữ gìn được phẩm chất tốt đẹp: hiền lành, nhân hậu.
+ Bà cụ Thi: Già yếu, cô đơn, nhưng vẫn cưu mang, giúp đỡ những người xung quanh.
Câu hỏi 7 SGK Ngữ văn 12 Chân trời sáng tạo - Soạn bài Hai đứa trẻ (trang 46): Tìm hiểu thêm về các tác giả sáng tác theo phong các lãng mạn, phong cách hiện thực trong văn học Việt Nam giai đoạn 1930 – 1945 và hoàn tất bảng bằng cách đánh dấu xác định phong cách sáng tác của tác phẩm, tác giả trong văn bản (làm vào vở) và lí giải:
Trả lời:
Lí giải:
- Phong cách sáng tác Thạch Lam:
+ Sáng tác thường hướng vào cuộc sống cơ cực của những người dân thành thị nghèo và vẻ đẹp nên thơ của cuộc sống thường nhật.
+ Cốt truyện đơn giản hoặc không có cốt truyện.
+ Thạch Lam đi sâu vào thế giới nội tâm nhân vật.
+ Có sự hòa quyện tuyệt vời giữa hai yếu tố hiện thực và lãng mạn, tự sự và trữ tình.
- Phong cách sáng tác Vũ Trọng Phụng:
+ Giọng văn trào phùng, châm biếm.
+ Lột tả cuộc sống hiện thực, cùng với đó là tinh thần phê phán những thói hư tật xấu của xã hội.
+ Thể hiện sự tình cảm, sự nhân ái đối với con người.
- Phong cách sáng tác Nam Cao:
+ Đi sâu vào khai thác đời sống nội tâm, tinh thần của nhân vật
+ Đề cao tư tưởng: Quan tâm tới đời sống tinh thần của con người, luôn hứng thú khám phá “con người trong con người”.
+ Thường viết về những cái nhỏ nhặt nhưng lại mang ý nghĩa triết lí sâu sắc.
* Bài tập sáng tạo: Lấy cảm hứng từ hình ảnh Hai đứa trẻ chờ đoàn tàu đi qua phố huyện (Hai đứa trẻ) hoặc hình ảnh thân thiết giữa Lão Hạc với cậu Vàng (Lão Hạc), hãy sáng tác một bài thơ, một bài hát hoặc một bức tranh.
Trả lời:
- Hai đứa trẻ: Tham khảo bài hát Hai đứa trẻ - Phương Mỹ Chi