Đọc hiểu
Câu 1 SGK Ngữ văn 8 Cánh diều – Soạn bài Gió lạnh đầu mùa (trang 19): Chú ý nhan đề và bối cảnh của truyện.
Trả lời:
- Nhan đề của truyện đã gợi ra một bối cảnh mùa đông lạnh giá, ẩn trong đó là một câu chuyện ấm áp về tình đời, tình người.
Câu 2 SGK Ngữ văn 8 Cánh diều – Soạn bài Gió lạnh đầu mùa (trang 19): Những chi tiết nào cho thấy trời rất lạnh?
Trả lời:
- Những chi tiết cho thấy trời rất lạnh: đất khô trắng; trời không u ám, toàn một màu trắng đục; mọi người mặc áo rét; những cây lan trong chậu, lá rung động sắt lại vì rét;...
Câu 3 SGK Ngữ văn 8 Cánh diều – Soạn bài Gió lạnh đầu mùa (trang 20): Chú ý chi tiết cái áo bông của Duyên.
Trả lời:
- Chi tiết cái áo bông của Duyên: cánh đã cũ nhưng vẫn còn lành lặn.
Câu 4 SGK Ngữ văn 8 Cánh diều – Soạn bài Gió lạnh đầu mùa (trang 20): Thử hình dung dáng điệu, tâm trạng của Sơn khi chuẩn bị đi chơi.
Trả lời:
- Sơn mặc những chiếc áo ấm, xúng xính ra chợ khoe với đám trẻ khác về những chiếc áo đó.
Câu 5 SGK Ngữ văn 8 Cánh diều – Soạn bài Gió lạnh đầu mùa (trang 21): Tại sao lũ trẻ thấy chị em Sơn thì tỏ ra vui mừng nhưng không dám vồ vập?
Trả lời:
- Lũ trẻ nhìn thấy chị em Sơn thì tỏ ra vui mừng nhưng không dám vồ dập vì chúng biết cái phận nghèo của chúng.
Câu 6 SGK Ngữ văn 8 Cánh diều – Soạn bài Gió lạnh đầu mùa (trang 21): Các câu đối thoại ở đây cho thấy thái độ gì của bọn trẻ?
Trả lời:
- Cuộc đối thoại cho thấy sự ngây ngô, tò mò của lũ trẻ.
Câu 7 SGK Ngữ văn 8 Cánh diều – Soạn bài Gió lạnh đầu mùa (trang 22): Chú ý hoàn cảnh của Hiên.
Trả lời:
- Hoàn cảnh của Hiên: nhà nghèo, mẹ Hiên chỉ có nghề đi mò cua bắt ốc, Hiên mặc manh áo rách tả tơi, hở cả lưng và tay, đứng co ro trong tiết trời mùa đông buốt giá.
Câu 8 SGK Ngữ văn 8 Cánh diều – Soạn bài Gió lạnh đầu mùa (trang 22): Tại sao Sơn thấy “ấm áp vui vui”?
Trả lời:
- Sơn cảm thấy ấm áp vui vui vì đã có thể giúp đỡ được cho Hiên - người bạn của bé Duyên, em gái của Sơn. Chị em Sơn muốn tặng cho Hiên một chiếc áo ấm để Hiên không bị lạnh.
Câu 9 SGK Ngữ văn 8 Cánh diều – Soạn bài Gió lạnh đầu mùa (trang 22): Tâm trạng lo sợ của hai chị em Sơn được thể hiện qua những chi tiết nào?
Trả lời:
- Tâm trạng lo sợ của hai chị em Sơn được thể hiện qua những chi tiết:
+ Lo quá, sắp ăn, bỏ đũa đứng dậy, van.
+ Vội vàng ra chợ tìm cái Hiên…
+ Hai chị em lo sợ, đi ra cánh đồng tìm cũng không gặp.
Câu 10 SGK Ngữ văn 8 Cánh diều – Soạn bài Gió lạnh đầu mùa (trang 23): Vì sao chị em Sơn cho cái áo ấy lại có thể bị mẹ mắng?
Trả lời:
- Vì chiếc áo ấy là chiếc áo của bé Duyên - em gái của Sơn, Duyên đã mất từ nhiều năm trước nên chiếc áo là kỷ vật quý giá của bé Duyên mà mẹ Sơn giữ gìn, việc cho đi chiếc áo mà không hỏi ý kiến của mẹ làm hai chị em Sơn lo sợ.
Câu 11 SGK Ngữ văn 8 Cánh diều – Soạn bài Gió lạnh đầu mùa (trang 23): Câu nói của mẹ Hiên thể hiện điều gì?
Trả lời:
- Câu nói của mẹ Hiên thể hiện bà là một người rất hiểu chuyện và có lòng tự trọng.
Câu 12 SGK Ngữ văn 8 Cánh diều – Soạn bài Gió lạnh đầu mùa (trang 23): Kết thúc truyện có gì bất ngờ?
Trả lời:
- Hai chị em Sơn không bị mắng như đã nghĩ mà được mẹ âu yếm trong lòng. Mẹ con Hiên cũng được mẹ Sơn cho vay tiền để may áo ấm cho Hiên.
Câu hỏi
Câu hỏi 1 SGK Ngữ văn 8 Cánh diều – Soạn bài Gió lạnh đầu mùa (trang 24): Hãy tóm tắt nội dung chính của truyện Gió lạnh đầu mùa. Xét về cốt truyện, văn bản Gió lạnh đầu mùa (Thạch Lam) và Tôi đi học (Thanh Tịnh) có gì giống nhau?
Trả lời:
- Tóm tắt truyện: Hai chị em Lan và Sơn ra chợ chơi với lũ bạn. Thấy cái Hiên chỉ mặc một manh áo rách tả tơi, hở cả lưng và tay, đứng co ro bên cột quản. Rồi chị em Sơn thấy thương quá liền hăm hở chạy về nhà lấy cái áo bông em Duyên đem cho cái Hiên…Vú già biết chuyện.
Hai chị em Sơn và Lan lo mẹ đánh đòn, mãi đến chập tối mới dắt tay nhau khép nép về nhà. Mẹ cái Hiên đem áo đến trả. Mẹ Sơn cho mẹ cái Hiên vay năm hào về may áo cho con. Bà nhẹ nhàng, âu yếm ôm hai con vào lòng mà bảo: ‘Hai con tôi quỷ quá, dám tự do lẩy áo đem cho người ta, không sợ mẹ mắng ư?’.
- Điểm giống về cốt truyện của hai văn bản Gió lạnh đầu mùa (Thạch Lam) và Tôi đi học (Thanh Tịnh): truyện như không có cốt truyện, đều viết về những điều nhỏ bé bình dị trong cuộc sống, dễ chạm đến trái tim người đọc.
Câu hỏi 2 SGK Ngữ văn 8 Cánh diều – Soạn bài Gió lạnh đầu mùa (trang 24): Những chi tiết nào trong truyện giúp em hình dung ra bối cảnh chị em Sơn cho chiếc áo bông? Bối cảnh ấy cho em biết gì về cuộc sống được miêu tả trong truyện?
Trả lời:
- Những chi tiết trong truyện giúp em hình dung ra bối cảnh chị em Sơn cho chiếc áo bông: lũ trẻ ăn mặc không khác với ngày thường, run lên vì rét, môi chúng tím lại, da thịt thâm đi; Hiên đứng co ro bên cột quán, trên người chỉ mặc một chiếc áo rách tả tơi hở cả lưng và tay;...
- Bối cảnh này cho thấy cuộc sống nghèo khổ của những gia đình lao động nơi miền quê nghèo trong thời kì này, sự đủ đầy của chị em Sơn hoàn toàn đối lập với sự thiếu thốn thảm thương của lũ trẻ hàng xóm.
Câu hỏi 3 SGK Ngữ văn 8 Cánh diều – Soạn bài Gió lạnh đầu mùa (trang 24): Phân tích diễn biến tâm trạng của Sơn trước và sau khi cho chiếc áo. Chi tiết nào làm em chú ý và xúc động nhất? Vì sao?
Trả lời:
- Tâm trạng của Sơn trước khi cho chiếc áo:
+ Động lòng thương Hiên, nhớ đến em gái.
+ Thấy vui vui ấm áp khi giúp được Hiên.
- Tâm trạng của Sơn sau khi cho chiếc áo:
+ Lo lắng sẽ bị mẹ trách phạt.
+ Tìm Hiên để đòi lại áo.
- Chi tiết làm em xúc động nhất: chi tiết Sơn thấy động lòng thương trước hoàn cảnh của Hiên và muốn đem chiếc áo bông cũ cho Hiên. Bởi vì chi tiết này thể hiện Sơn là một cậu bé tốt bụng, biết giúp đỡ những hoàn cảnh khó khăn xung quanh mình.
Câu hỏi 4 SGK Ngữ văn 8 Cánh diều – Soạn bài Gió lạnh đầu mùa (trang 24): Nhận xét về thái độ và cách ứng xử của hai bà mẹ (mẹ Sơn và mẹ Hiên) trong phần cuối của truyện. Theo em, vì sao mẹ Sơn lại không hài lòng khi chị em Sơn cho Hiên chiếc áo bông ấy?
Trả lời:
- Cách ứng xử của mẹ Hiên: không cho con lấy đồ của người khác, đó là đức tính “đói cho sạch, rách cho thơm”.
- Cách ứng xử của mẹ Sơn: câu nói của mẹ Sơn “Hai con tôi quý quá, dám tự do lấy áo đem cho người ta không sợ mẹ mắng à?”, với cử chỉ “âu yếm ôm con vào lòng” chứa đựng biết bao tình thơm thảo. Từ chuyện con đem áo rét cho bạn dẫn đến việc người mẹ cho người đàn bà mò cua bắt ốc vay tiền để mua áo ấm cho con là những nét tươi sáng, ấm áp chứa đựng tình nghĩa, sự chia sẻ, giúp đỡ, đùm bọc lẫn nhau. Đó là một việc làm đầy tình nghĩa.
- Theo em, mẹ Sơn lại không hài lòng khi chị em Sơn cho Hiến chiếc áo bông ấy là vì Sơn đã không xin phép bà.
Câu hỏi 5 SGK Ngữ văn 8 Cánh diều – Soạn bài Gió lạnh đầu mùa (trang 24): Có người cho rằng, truyện Gió lạnh đầu mùa chỉ có ý nghĩa đơn giản là việc cho chiếc áo bông cũ. Em có đồng ý không? Vì sao? Theo em, truyện ngắn này có ý nghĩa như thế nào?
Trả lời:
- Không đồng ý với ý kiến đó. Bởi ẩn sâu trong câu chuyện cho chiếc áo bông cũ thì đó là tình người với nhau trong cuộc sống. Câu chuyện đã để lại dư âm trong lòng độc giả, khiến độc giả vừa thấm thía nỗi khổ đau, bất hạnh, hoàn cảnh éo le của những con người nghèo khổ, vừa cảm nhận sâu sắc tình người ấm nồng, cao quý, thiêng liêng; từ đó thêm trân trọng cuộc sống này hơn.
- Ý nghĩa truyện Gió lạnh đầu mùa: Truyện cho thấy sự khác biệt giữa những đứa trẻ sống trong gia đình khá giả và nghèo khổ. Đồng thời, truyện còn ca ngợi tình yêu thương, tấm lòng nhân ái của con người. Truyện mãi mãi để lại trong lòng người sự ấm áp của tình người và tình đời.
Câu hỏi 6 SGK Ngữ văn 8 Cánh diều – Soạn bài Gió lạnh đầu mùa (trang 24): Vẻ đẹp của truyện Gió lạnh đầu mùa không chỉ hiện lên qua hình hức (câu chữ, hình ảnh,…) mà còn ở tình cảm trong sáng của những tấm lòng nhân hậu bao dung. Hãy viết đoạn văn (khoảng 10 – 12 dòng) làm rõ nhận xét đó.
Trả lời:
Truyện ngắn “Gió lạnh đầu mùa” của tác giả Thạch Lam là tác phẩm không chỉ mang vẻ đẹp hình thức mà còn mang vẻ đẹp về tình cảm trong sáng của những tấm lòng nhân hậu bao dung. Mở đầu câu chuyện ta thấy hình ảnh của gia đình Sơn hiện lên đủ đầy và ấm cúng. Thế nhưng trái ngược hoàn toàn với sự đủ đầy ấy lại là sự thiếu thốn của những đứa trẻ hàng xóm. Trong cái ngày lạnh bất ngờ ấy, lũ trẻ run rẩy trong những manh áo rét, đặc biệt là cái Hiên với chiếc áo rách tả tơi. Từng câu chữ được sử dụng trong tác phẩm đã góp phần tạo nên những hình ảnh rõ nét về nông thôn Việt Nam thế kỉ trước. Bên cạnh đó ta còn thấy được thông điệp nhân đạo mà tác giả gửi gắm qua hành động ấm áp của hai chị em Sơn. Tuy còn nhỏ nhưng hai chị Sơn đã biết động lòng trước những hoàn cảnh khó khăn, sẵn sàng cho đi mà không màng tới hậu quả. Đó cũng chính là chi tiết sáng giá làm nên sự ấm áp giữa người với người. Ngoài ra chi tiết người mẹ bao dung cho lỗi làm của hai chị em cũng là một tình tiết đắt giá. Cách cư xử của người mẹ khi các con mắc lỗi cho thấy tấm lòng bao dung mà người mẹ dành cho những đứa con của mình. Truyện ngắn “Gió lạnh đầu mùa” là một bức tranh ấm áp tình người được vẽ lên bới ngôn từ, hình ảnh và tấm lòng của nhà văn với con người.