Đọc hiểu
Câu 1 SGK Ngữ văn 8 Cánh diều – Soạn bài Quang Trung đại phá quân Thanh (trang 57): Phần (1) kể về tuyến nhân vật nào?
Trả lời:
- Phần 1 kể về tướng nhà Thanh Tôn Sĩ Nghị.
Câu 2 SGK Ngữ văn 8 Cánh diều – Soạn bài Quang Trung đại phá quân Thanh (trang 59): Tóm tắt ý chính lời dụ của Quang Trung.
Trả lời:
– Lời dụ của Quang Trung:
+ Khẳng định chủ quyền dân tộc của nước ta.
+ Lên án tội ác của giặc, khơi dậy tinh thần yêu nước, lòng căm thù giặc.
+ Khơi dậy tinh thần yêu nước, lòng căm thù giặc
+ Kêu gọi binh sĩ đánh giặc, đề ra kỷ luật rất nghiêm.
Câu 3 SGK Ngữ văn 8 Cánh diều – Soạn bài Quang Trung đại phá quân Thanh (trang 60): Ý nào trong lời của Quang Trung thể hiện tầm nhìn, biết “lo xa”?
Trả lời:
– Việc quân Thanh sau khi thua trận ắt sẽ thẹn mà lo mưu báo thù, nhân dân lại khổ sở đó là việc Quang Trung đã nhìn thấy trước. Vì vậy, ông đã dự định để Ngô Thì Nhậm, một người khéo lời lẽ ra dẹp việc binh đao.
Câu 4 SGK Ngữ văn 8 Cánh diều – Soạn bài Quang Trung đại phá quân Thanh (trang 61): Cách đánh giặc của Quang Trung có gì đặc biệt?
Trả lời:
Nét độc đáo trong cách đánh giặc của Quang Trung Hoàng đế trong đại phá quân Thanh:
– Quân sự:
+ Chiến lược hành quân thần tốc, đảm bảo yếu tố bất ngờ
+ Khả năng đánh đồn giặc chớp nhoáng, khiến giặc không kịp trở tay.
+ Vua Quang Trung chủ động đánh sòng phẳng ngay khi địch còn đang mạnh. Khác với các cuộc kháng chiến chúng ta phải giữ thế thủ và phản công khi địch còn yếu.
– Chính trị:
+ Nhanh chóng lấy lòng nhân sĩ và nhân dân Bắc Hà.
+ Lên ngôi hoàng đế sớm để thể hiện tính chính danh.
Câu 5 SGK Ngữ văn 8 Cánh diều – Soạn bài Quang Trung đại phá quân Thanh (trang 62): Phần (3) có thể coi là một tuyến truyện không? Vì sao?
Trả lời:
- Phần 3 có thể coi là một tuyến truyện vì trong phần này đã tái hiện những diễn biến phức tạp của nhân vật Vua Lê.
Câu 6 SGK Ngữ văn 8 Cánh diều – Soạn bài Quang Trung đại phá quân Thanh (trang 62): Hình dung thái độ và hành động của vua Lê.
Trả lời:
- Vua Lê lúc này trong lòng sợ hãi quân Tây Sơn sắp đuổi đến liền vội vã cùng triều thần bỏ chạy.
Câu hỏi
Câu hỏi 1 SGK Ngữ văn 8 Cánh diều – Soạn bài Quang Trung đại phá quân Thanh (trang 63): Văn bản Quang Trung đại phá quân Thanh kể về những sự kiện gì? Các sự kiện ấy liên quan đến những tuyến nhân vật nào?
Trả lời:
Văn bản Quang Trung đại phá quân Thanh kể về 3 sự kiện chính:
– Tướng giặc Tôn Sĩ Nghị chủ quan, hống hách, bắt nạt triều đình vua Lê
– Quang Trung thần tốc ra Bắc đánh tan quân Thanh
– Vua Lê cùng một số triều thần chạy trốn lên biên giới phía bắc
=> Các sự kiện ấy liên quan đến những tuyến nhân vật: Quang Trung, vua Lê Chiêu Thống, Ngô Thì Nhậm, tướng nhà Thanh như Tôn Sĩ Nghị, Sầm Nghi Đống …
Câu hỏi 2 SGK Ngữ văn 8 Cánh diều – Soạn bài Quang Trung đại phá quân Thanh (trang 63): Đặt tên và nêu nội dung chính của mỗi phần trong đoạn trích.
Trả lời:
- Phần 1 (Từ đầu đến ngày “25 tháng chạp năm Mậu Thân 1788”): Quân Thanh chiếm thành Thăng Long, Bắc Bình Vương Nguyễn Huệ lên ngôi Hoàng đế.
- Phần 2 (Từ đoạn "Vua Quang Trung tự mình đốc suất đại binh" đến "vua Quang Trung tiến binh đến Thăng Long, rồi kéo vào thành): Cuộc hành quân và chiến thắng vang dội của vua Quang Trung và nghĩa quân Tây Sơn.
- Phần 3 (Còn lại): Sự thảm hại của vua tôi Lê Chiêu Thống.
Câu hỏi 3 SGK Ngữ văn 8 Cánh diều – Soạn bài Quang Trung đại phá quân Thanh (trang 63): Phân tích một số chi tiết trong văn bản để làm rõ đặc điểm tính cách của hai nhân vật Quang Trung và Lê Chiêu Thống.
Trả lời:
* Vua Quang Trung:
Nhận được tin nghĩa quân Tây sơn mất cả một vùng đất Thăng Long rộng lớn do giặc chiếm. Ông không hề nao núng nhưng “giận lắm”, “định thân chinh cầm quân đi ngay”. Nhờ tướng sĩ can ngăn, ông lấy lại bình tĩnh, mở cuộc luận bàn kế sách đánh giặc. Ông nhanh chóng tiến hành mọi các bước sau khi kế hoạch diệt giặc đã chu tất. Nguyễn Huệ đã làm rất nhiều việc lớn: tế cáo trời đất, lên ngôi hoàng đế để “chính vị hiệu”, “giữ lấy lòng người”, chiêu mộ nhân tài ra giúp nước. Tất cả những việc này được thực hiện chỉ trong vòng hơn một tháng. Khi tiến quân, ông tự mình “đốc suất đại binh” ra Bắc. Với chính sách hết sức hài hòa, đi đến đâu, ông chiêu mộ binh sĩ đến đó, ông lấy dân làm gốc và không bao giờ cưỡng bách dân chúng. Mỗi hành động của Quang Trung- Nguyễn Huệ đều rất quả quyết, mạnh mẽ phi thường khiến cho tướng sĩ tin tưởng hết sức. Khi Sở và Lân mang gươm đến chịu tội vì để giặc chiếm vùng Tam Điệp. Ông giận lắm nhưng vì hiểu tường tận năng lực của bề tôi, nắm được thế giặc nên khen chê đúng người đúng việc. Điều này cho thấy Nguyễn Huệ rất sáng suốt trong việc xét đoán và dùng người. Quang Trung có tầm nhìn vượt thời đại, thật hiếm có trên đời. Điều này được qua hành động: ” Ông tuyên bố chắc nịch “phương lược tiến đánh đã có sẵn”, “Chẳng qua mươi ngay có thể đuổi được người Thanh” trong khi nghĩa quân mới chỉ khởi binh mà chưa lấy được tấc đất nào. Về chính sách sách ngoại giao: Sau cuộc chiến, ông đã nghĩ đến việc: “phương Bắc nước “lớn gấp mười nước mình”, bị thua một trận “ắt lấy làm thẹn mà lo mưu báo thù” khiến việc binh đao không bao giờ dứt nên sau chiến thắng để có thời gian “yên ổn mà nuôi dưỡng lực lượng”, làm cho nước giàu quân mạnh.
=> Qua đó thấy được ông là người có trí tuệ của bậc quân vương biết lo xa, nhìn rõ toàn cục, định liệu như thần. Mặt khác, cuộc hành quân thần tốc của nghĩa quân Tây Sơn do đích thân vua Quang Trung chỉ huy. Từ Thanh Hóa ra đến Bắc Hà, vừa đi, vừa nghỉ với khí giới, quân trang, quân dụng nặng nề lại vừa phải đánh giặc phá thành, chiếm đóng, thế mà Quang Trung ấn định trong bảy ngày. Đủ thấy được Nguyễn Huệ là người có tài dụng binh như thần.
* Lê Chiêu Thống:
– Trong phần 3 của văn bản có chi tiết khắc họa nhân vật Lê Chiêu Thống là: Vua Lê ở thành Thăng Long không nghe được tin cấp báo nên trong ngày Tết mọi người chỉ chăm chú vào tiệc yến mừng, không lo chi đến việc bất trắc.
– Sau khi biết tin: Vua Lê ở trong điện, nghe tin có việc biến ấy, vội vã cùng bọn Lê Quỳnh, Trịnh hiến đưa thái hậu ra ngoài. Cả bọn chạy đến bến sông thì thấy cầu phao đã đứt, thuyền bè cũng không, bèn gấp rút chạy đến Nghi Tàm, gặp được chiếc thuyền đánh cá vội cướp lấy rồi chèo sang bờ Bắc.
=> Vua Lê Chiêu Thống là một ông vua bù nhìn, đặt lợi ích cá nhân lên trước lợi ích của đất nước, cấu kết với nhà Thanh để đất nước rơi vào tay của kẻ thù phương Bắc. Ông không xứng đáng làm vua nước Nam nên kết cục ông phải trả giá. Ông đã bán sống bán chết chạy trốn, thậm chí còn bị đói chạy đến cửa ải để tìm đường sống và “nhìn nhau than thở, oán giận chảy nước mắt”.
Câu hỏi 4 SGK Ngữ văn 8 Cánh diều – Soạn bài Quang Trung đại phá quân Thanh (trang 63): Hãy làm sáng tỏ đặc điểm của một truyện lịch sử có cốt truyện đa tuyến qua đoạn trích (chú ý các yếu tố nhân vật và sự kiện chính).
Trả lời:
- Tác giả đã trình bày một chuỗi các sự kiện từ việc quân Thanh sang xâm lược đến việc Nguyễn Huệ lên ngôi vua dẫn quân đánh bại quân Thanh, vua Lê Chiêu Thống và quần thần tháo chạy.
- Đoạn trích của tái hiện những diễn biến phức tạp của nhiều nhân vật khác nhau:
+ Suy nghĩ, tâm trạng của nhân vật Tôn Sĩ Nghị
+ Các cảm xúc, suy nghĩ, hành động của Quang Trung
+ Diễn biến tâm trạng, cảm xúc, hành động của vua Lê Chiêu Thống
Câu hỏi 5 SGK Ngữ văn 8 Cánh diều – Soạn bài Quang Trung đại phá quân Thanh (trang 63): Theo em, qua đoạn trích, tác giả muốn gửi gắm đến người đọc thông điệp gì? Thông điệp ấy có giá trị với cuộc sống hôm nay như thế nào?
Trả lời:
- Tác giả muốn gửi gắm đến người đọc thông điệp về lòng yêu nước và tôn trọng lịch sử dân tộc.
- Thông điệp: Luôn nêu cao tinh thần yêu nước, chống giặc ngoại xâm.
- Giá trị: Tinh thần yêu nước và lòng tự hào dân tộc vẫn còn được lưu giữ và phát huy đến ngày nay.
Câu hỏi 6 SGK Ngữ văn 8 Cánh diều – Soạn bài Quang Trung đại phá quân Thanh (trang 63): Để viết bài giới thiệu về nhân vật Quang Trung trong văn bản Quang Trung đại phá quân Thanh, em sẽ nêu những ý chính nào?
Đoạn văn tham khảo
Quang Trung – Nguyễn Huệ là vị vua tài năng, người anh hùng vĩ đại của dân tộc. Không chỉ là người tướng giỏi lãnh đạo nhân dân chiến thắng quân Xiêm và Mãn Thanh, ông còn là vị vua nhân ái thương dân như con. Ông là một con người hành động mạnh mẽ quyết đoán, cộng thêm vẻ đẹp trí tuệ, vừa sáng suốt, vừa nhạy bén. Mọi hành động của ông đều quyết định một cách xông xáo, nhanh gọn có chủ đích và rất quả quyết Có thể nói những chiến tích và công lao của Quang Trung không thể kể xiết.
+ Năm 1771, Ông dựng cờ khởi nghĩa, trở thành một trong ba lãnh tụ cao nhất của phong trào Tây Sơn.
+ Năm 1775 – Tổng chỉ huy xuất sắc trận đánh Phú Yên, tạo ra bước ngoặt quan trọng cho toàn bộ quá trình phát triển mạnh mẽ sau đó của phong trào.
+ Năm 1777 – 1783 Tổng chỉ huy cuộc tấn công vào Gia Định, lật đổ cơ đồ thống trị của họ Nguyễn.
+ Năm 1785 – Tổng chỉ huy trận Rạch Gầm – Xoài Mút, đánh tan 5 vạn quân Xiêm xâm lược
+ Năm 1786 – Tổng chỉ huy các đợt tấn công tiêu diệt chính quyền họ Trịnh.
+ Ngày 22/12/1788 – Lên ngôi Hoàng đế tại Núi Bân (Phú Xuân – Huế). Niên hiệu Quang Trung bắt đầu xuất hiện từ đây. Việc lên ngôi đã được ông lên kế hoạch kỹ lưỡng với mục đích hội tụ các phái nội bộ, tập hợp những hiền tài và quan trọng hơn là “để yên kẻ phản trắc và giữ lấy lòng người”, được dân ủng hộ.
+ Năm 1789 – Tổng chỉ huy trận Ngọc Hồi – Đống Đa, quét sạch 29 vạn quân Thanh và bè lũ tay sai phản quốc Lê Chiêu Thống ra khỏi bờ cõi.
+ Từ 1789 đến 1792 – Ban bố Chiếu khuyến nông, Chiếu lập học, tiến hành những cải cách tích cực và táo bạo.
Từ những chiến công hiểm hách trên, người anh hùng Nguyễn Huệ đã trở thành niềm tự hào của nhân dân muôn đời, biểu tượng cho truyền thống đấu tranh bất khuất chống ngoại xâm của con người Việt Nam. Ngày 15/9/1792 – Quang Trung đột ngột qua đời, để lại niềm thương tiếc khôn nguôi cho lớp lớp những thế hệ người Việt Nam yêu nước.