Đọc hiểu
Câu 1 SGK Ngữ văn 8 Cánh diều – Soạn bài Vẻ đẹp của bài thơ Cảnh khuya (trang 83): Tác giả đã giới thiệu bài thơ bằng cách nào?
Trả lời:
- Tác giả đã giới thiệu bài thơ bằng cách giới thiệu xuất xứ - chùm thơ có chứa bài Cảnh khuya của Bác.
Câu 2 SGK Ngữ văn 8 Cánh diều – Soạn bài Vẻ đẹp của bài thơ Cảnh khuya (trang 83): Yếu tố nghệ thuật nào trong câu thơ đầu được tác giả đặc biệt quan tâm khi phân tích?
Trả lời:
- Yếu tố nghệ thuật so sánh: tiếng suối với tiếng hát.
Câu 3 SGK Ngữ văn 8 Cánh diều – Soạn bài Vẻ đẹp của bài thơ Cảnh khuya (trang 84): Tác giả cảm nhận vẻ đẹp của câu thơ chủ yếu bằng cách nào?
Trả lời:
- Tác giả cảm nhận vẻ đẹp của câu thơ chủ yếu bằng cách tưởng tượng khung cảnh thiên nhiên có ánh trăng và cổ thụ, khóm hóa. Từ đó, cảm nhận vẻ đẹp khung cảnh thiên nhiên tuyệt đẹp, đẹp như một bức tranh thủy mặc.
Câu 4 SGK Ngữ văn 8 Cánh diều – Soạn bài Vẻ đẹp của bài thơ Cảnh khuya (trang 85): Tác giả đã nhấn mạnh điều gì ở phần (5)?
Trả lời:
- Tác giả đã nhấn mạnh sự nhịp nhàng, hài hòa, một thế cân bằng tuyệt đỉnh trong bài thơ Cảnh khuya của Bác.
Câu hỏi
Câu hỏi 1 SGK Ngữ văn 8 Cánh diều – Soạn bài Vẻ đẹp của bài thơ Cảnh khuya (trang 86): Văn bản Vẻ đẹp của bài thơ “Cảnh khuya” bàn về vấn đề gì? Dựa vào đâu để em có thể nhận ra nhanh nhất điều này?
Trả lời:
– Văn bản Vẻ đẹp của bài thơ “Cảnh khuya” bàn về vẻ đẹp nghệ thuật tả cảnh trong bài thơ Cảnh khuya.
– Ta dựa vào nhan đề và phần 1 của văn bản để nhận ra nhanh nhất điều này.
Câu hỏi 2 SGK Ngữ văn 8 Cánh diều – Soạn bài Vẻ đẹp của bài thơ Cảnh khuya (trang 86): Bài thơ Cảnh khuya được tác giả Lê Trí Viễn phân tích theo trình tự nào? Nêu tác dụng của việc phân tích theo trình tự đó.
Trả lời:
- Tác giả phân tích bài thơ Cảnh khuya theo trình tự các câu thơ: câu đầu - câu thứ hai - hai câu cuối.
- Giúp bài phân tích có chiều sâu và phân tích được mạch cảm xúc xuyên suốt bài thơ mà tác giả muốn bày tỏ.
Câu hỏi 3 SGK Ngữ văn 8 Cánh diều – Soạn bài Vẻ đẹp của bài thơ Cảnh khuya (trang 86): Đọc kĩ các phần của văn bản và thực hiện những yêu cầu sau:
a. Xác định nội dung chính của mỗi phần. Tính lô gích giữa các phần được thể hiện như thế nào?
b. Chỉ ra một ví dụ thể hiện mối quan hệ chặt chẽ giữa nội dung chính của một phần với lí lẽ, bằng chứng được sử dụng trong đó.
c. Nêu một điểm chung về thái độ, quan điểm của tác giả thể hiện ở các phần trong văn bản.
Trả lời:
a. Nội dung chính của mỗi phần:
Phần 1: Giới thiệu bài thơ Cảnh khuya.
Phần 2: Phân tích câu thơ thứ nhất trong bài thơ Cảnh khuya.
Phần 3: Phân tích câu thơ thứ hai trong bài thơ Cảnh khuya.
Phần 4: Phân tích hai câu thơ cuối trong bài thơ Cảnh khuya.
Phần 5: Sự cân bằng trong bài thơ Cảnh khuya.
b. Tính logic giữa các phần được thể hiện ở:
- Các luận điểm có sự gắn bó mật thiết với luận đề và được sắp xếp theo hệ thống hợp lí (phân tích bài thơ theo trình tự các câu thơ) giúp người đọc dễ theo dõi, cảm nhận. Luận đề của văn bản được làm sáng tỏ, thuyết phục.
- Các lí lẽ giải thích, làm rõ luận điểm, tăng sức thuyết phục, cho bài viết.
Ví dụ: Phần 2 có nội dung chính là phân tích câu thơ thứ nhất trong bài thơ Cảnh khuya. Trong phần này, tác giả tập trung phân tích vẻ đẹp của cảnh vật, thiên nhiên trong câu thơ thứ nhất của bài Cảnh khuya.
- Lí lẽ:
+ Câu thơ vang lên hai thứ tiếng: tiếng suối và tiếng hát.
+ Tiếng suối rất trong ấy văng vẳng mơ hồ như một tiếng hát từ xa vọng lại.
+ Dù sao đó vẫn là một hồi âm, một tưởng tượng mĩ lễ xứng đáng với một tâm hồn đẹp và một cảnh khuya tao nhã.
+ Dẫn chứng:
- Tác giả so sánh tiếng suối trong bài thơ Cảnh khuya với tiếng suối trong các bài thơ khác như tiếng suối trong bài Côn Sơn của Nguyễn Trãi, tiếng suối trong thơ của Bạch Cư Dị.
c. Điểm chung về thái độ, quan điểm của tác giả thể hiện ở các phần trong văn bản là: Tác giả trân trọng, khâm phục trước nghệ thuật tả cảnh trong bài thơ Cảnh khuya của Bác.
Câu hỏi 4 SGK Ngữ văn 8 Cánh diều – Soạn bài Vẻ đẹp của bài thơ Cảnh khuya (trang 86): Hãy dẫn ra một đoạn văn cho thấy tác giả đã phân tích các yếu tố nghệ thuật để làm nổi bật nội dung của bài thơ.
Trả lời:
- Đoạn văn cho thấy tác giả đã phân tích các yếu tố nghệ thuật để làm nổi bật nội dung của bài thơ:
"Cho nên hạ một câu: “Chưa ngủ vì lo nỗi nước nhà” đâu phải mọi người đều nói được. Trong khi Bác nói một cách rất tự nhiên. Cái nhẹ nhàng, hồn nhiên và giản dị ấy ai ngờ lại hiện ngay trong cách ghép của tổ hợp từ này. Ta thường nghe nói nỗi nhớ, nỗi nhà, nỗi mình, còn nỗi nước nhà thì chưa thấy đâu nói. Bởi nó tiêu biểu, nó tập hợp ở đỉnh cao nhất mọi tình cảm và mọi nghĩ suy và điều đó chỉ có Bác Hồ nói là thích hợp nhất; nhẹ nhàng, hồn nhiên nhất. Kể cả cái lo không giấu giếm gì ấy cũng chẳng làm vẩn bợn được ánh trăng sáng và tiếng suối trong ở trên. Bởi vì nó không làm xáo trộn được tâm hồn con người vĩ đại mặc dù niềm lo cho nước nhà ở năm 1947 là vô cùng to lớn, nặng nề. [...]"
=> Tác giả đã tập phân tích nghệ thuật dùng từ "nỗi nước nhà" để làm nổi bất lên nội dung của bài thơ.
Câu hỏi 5 SGK Ngữ văn 8 Cánh diều – Soạn bài Vẻ đẹp của bài thơ Cảnh khuya (trang 86): Một trong những cách bình luận thơ là so sánh sự thể hiện của tác giả này với tác giả khác về cùng một vấn đề. Em hãy nêu nhận xét về tác dụng của cách bình luận đó trong phần (2) văn bản Vẻ đẹp của bài thơ “Cảnh khuya”.
Trả lời:
- Với cách so sánh tiếng suối trong bài thơ Cảnh khuya của Bác với tiếng suối trong bài thơ của Bạch Cư Dị, Thế Lữ và tiếng suối trong thơ của Nguyễn Trãi. Tố Hữu đã làm nổi bật lên cái hay, cái đẹp của tiếng suối trong thơ của Bác. Nếu tiếng suối trong thơ Thế Lữ trong như nước ngọc tuyền, trong thơ của Bạch Cư Dị và Nguyễn Trãi nghe nhưng tiếng đàn thì tiếng suối trong thơ Bác lại là một tiếng hát trong trẻo như một hồi âm vọng về gợi lại trong kí ức, thể hiện một tâm hồn đẹp của người thi sĩ.
Câu hỏi 6 SGK Ngữ văn 8 Cánh diều – Soạn bài Vẻ đẹp của bài thơ Cảnh khuya (trang 86): Trước và sau khi học văn bản nghị luận này, cảm nhận của em về bài thơ Cảnh khuya có gì khác nhau? Chỉ ra nguyên nhân tạo nên sự khác biệt ấy.
Trả lời:
– Trước khi đọc bài thơ Cảnh khuya em chưa có cảm nhận được cái hồn của bài thơ, không thấm nhuần được tư tưởng mà Bác gửi gắm qua những câu thơ.
– Sau khi học văn bản: Em hiểu sâu hơn về nội dung tác phẩm, biết được đặc sắc trong nghệ thuật của bài thơ, đồng thời cũng cảm nhận được rõ nét tâm hồn, tâm trạng của chủ tịch Hồ Chí Minh trong bài thơ.