Mở đầu (trang 5) Lịch Sử 7 Cánh Diều Bài 1: Lâu đài A-răn-đen (Anh) được xây dựng vào thế kỉ XI, là một trong những lâu đài cổ kính, đẹp nhất ở Tây Âu. Lâu đài là hiện thân quyền lực của tầng lớp quý tộc phong kiến Tây Âu thời phong kiến. Vậy chế độ phong kiến Tây Âu hình thành và phát triển như thế nào?
Trả lời:
- Sau khi lật đổ đế quốc La Mã vào năm 476, người Giéc-man đã lập ra nhiều vương quốc mới, như: Đông Gốt, Tây Gốt…
- Đến thế kỉ thứ VIII, chế độ phong kiến ở Tây Âu cơ bản được xác lập.
- Trên cơ sở những vùng đất rộng lớn của lãnh chúa, các lãnh địa phong kiến ở Tây Âu được hình thành vào khoảng thế kỉ VIII. Lãnh địa là đơn vị chính trị và kinh tế cơ bản trong thời kì phong kiến phân quyền ở Tây Âu.
- Từ khoảng cuối thế kỉ XI, do sản xuất phát triển, ở Tây Âu đã xuất hiện những tiền đề của nền kinh tế hàng hóa, trên cơ sở đó, nhiều thành thị đã xuất hiện.
1. Quá trình hình thành xã hội phong kiến ở Tây Âu
Câu hỏi (trang 6) Lịch Sử 7 Cánh Diều Bài 1: Đọc thông tin và quan sát lược đồ 1, hãy:
- Nêu những việc làm của người Giéc-man sau khi lật đổ đế quốc La Mã.
- Kể lại những sự kiện chủ yếu của quá trình hình thành xã hội phong kiến ở Tây Âu.
Trả lời:
- Sau khi lật đổ đế quốc La Mã họ đã thành lập nhiều vương quốc mới, như Phơ-răng, Tây Gốt, Đông Gốt, vương quốc của người Ăng-lô-Xắc xông,... Những vương quốc này về sau phát triển thành các quốc gia: Pháp, Đức, Tây Ban Nha, I-ta-li-a, Anh,...
- Những sự kiện chủ yếu của quá trình hình thành xã hội phong kiến ở Tây Âu:
+ Người Giéc-man chiếm ruộng đất của chủ nô La Mã trước đây. Tầng lớp thủ lĩnh quân sự được chia nhiều ruộng đất và phong tước, từng bước hình thành tầng lớp quý tộc quân sự.
+ Người Giéc-man từ bỏ các tôn giáo nguyên thuỷ, tiếp thu Thiên Chúa giáo, xây dựng nhà thờ.
+ Tầng lớp tăng lữ từng bước hình thành. Quý tộc quân sự và tăng lữ trở thành tầng lớp giàu có và nhiều quyền lực.
+Nô lệ được giải phóng và nông dân mất ruộng đất trở thành nông nô, phụ thuộc vào các lãnh chúa.
2. Đặc điểm lãnh đại và quan hệ xã hội của chế đội phong kiến ở Tây Âu
Câu hỏi (trang 7) Lịch Sử 7 Cánh Diều Bài 1: Đọc thông tin và quan sát các hình 1.2, 1.3 hãy trình bày đặc điểm kinh tế và xã hội trong lãnh địa phong kiến ở Tây Âu
Trả lời:
Đặc điểm kinh tế và xã hội trong lãnh địa phong kiến Tây Âu:
- Đặc điểm kinh tế
+ Kinh tế nông nghiệp đóng vai trò chủ đạo. Nông nô trồng trọt, chăn nuôi và làm các nghề thủ công như dệt vải, rèn đúc công cụ, vũ khí, …
+ Kinh tế trong lãnh địa mang tính tự nhiên, tự cấp, tự túc.
+ Nông nô chủ yếu mua muối, sắt, ít có sự trao đổi, buôn bán với bên ngoài.
- Đặc điểm xã hội:
+ Cư dân trong lãnh địa chủ chủ yếu gia đình lãnh chúa và nông nô.
+ Lãnh chúa không phải la động, họ vui chơi, luyện tập trong lâu đài, dinh thự.
+ Nông nô có gia đình, nhà cửa, tài sản riêng. Họ thuê ruộng đất của lãnh chúa để cày cấy và phải nộp tô.
+ Quan hệ xã hội trong lãnh địa là quan hệ giữa lãnh chúa với nông nô.
3. Thành thị Tây Âu thời trung đại
Câu hỏi (trang 8) Lịch Sử 7 Cánh Diều Bài 1: Đọc thông tin và quan sát hình 14, hãy:
- Phân tích vai trò của thành thị thời trung đại. Theo em, vai trò nào là quan trọng nhất? Vì sao?
- Cho biết tên một số trường đại học ra đời ở Tây ấn thời trung đại.
Trả lời:
* Vai trò của thành thị trung đại:
- Kinh tế:
+ Phá vỡ nền kinh tế tự nhiên của các lãnh địa;
+ Tạo điều kiện cho kinh tế hàng hóa giản đơn phát triển.
- Chính trị:
+ Góp phần tích cực xóa bỏ chế độ phong kiến phân quyền
+ Xây dựng chế độ phong kiến tập quyền, thống nhất quốc gia, dân tộc.
- Văn hóa
+ Là các trung tâm văn hóa, mang không khí tự do, mở mang tri thức cho mọi người.
+ Tạo tiền đề cho việc hình thành các trường đại học lớn ở Tây Âu, như: Bô-lô-nha (I-ta-li-a), O-xphớt (Anh), Xoóc-bon (Pháp)…
* Vai trò quan trọng nhất: xóa bỏ chế độ phong kiến phân quyền. Vì: khi chế độ phong kiến phân quyền bị xóa bỏ, sự thống nhất của quốc gia, dân tộc sẽ được thiết lập, từ đó tạo tiền đề cho sự phát triển của các nước Tây Âu ở những giai đoạn sau.
* Các trường đại học lớn ở Tây Âu như Bô-lô-nha (I-ta-li-a), O-xphớt (Anh), Xoóc-bon (Pháp)....
4. Sự ra đời của Thiên Chúa giáo
Câu hỏi (trang 8) Lịch Sử 7 Cánh Diều Bài 1: Đọc thông tin và quan sát hình 1.5 hãy trình bày sự ra đời của Thiên Chúa giáo và nêu biết của em về Chúa Giê-su.
Trả lời:
* Sự ra đời của Thiên chúa giáo:
- Thiên Chúa giáo do Giê-su sáng lập vào thế kỉ I tại Giu-đê
- Sự hình thành của Thiên Chúa giáo có sự kế thừa giáo lí cơ bản và tín điều của đạo Do Thái.
- Khi mới ra đời, Thiên Chúa giáo được đông đảo người dân tin theo, nhưng bị chính quyền La Mã ngăn cản.
- Đến thời trung đại, Công giáo trở thành tư tưởng thống trị của giai cấp phong kiến
* Những gì em biết về Công giáo:
- Công giáo ra đời vào thế kỷ thứ I SCN tại vùng Palestin. Chúa Giêsu, người sáng lập ra Công giáo là người thuộc dân tộc Do Thái.
- Công Giáo tôn thờ Thiên Chúa Ba Ngôi gồm Chúa Cha, Chúa Con và Chúa Thánh Thần
- Giáo lý Công giáo thể hiện tập trung trong Kinh Thánh (Cựu ước và Tân ước). Hệ thống giáo lý này được hình thành, bổ sung trong nhiều thế kỷ.
- Công giáo có một số luật lệ, lễ nghi: Mười điều răn của Thiên Chúa, Sáu điều răn của Giáo hội, Bảy phép Bí tích
Luyện tập & Vận dụng
Luyện tập 1 (trang 8) Lịch Sử 7 Cánh Diều Bài 1: Hãy trình bày khái quát sự hình thành, phát triển của lãnh địa và thành thị Tây Âu thời trung đại.
Trả lời:
* Sự hình thành và phát triển của lãnh địa Tây Âu thời Trung đại
- Đến thế kỉ VIII, các lãnh địa phong kiến ở Tây Âu được hình thành.
- Mỗi lãnh địa là một khu đất rộng lớn bao gồm:
+ Đất của lãnh chúa: có những dinh thự, lâu đài, nhà thờ,... có hào sâu, tường bao quanh, tạo thành những pháo đài kiên cố.
+ Đất khẩu phần ở xung quanh pháp đài được lãnh chúa giao cho nông nô cày cấy và thu tô thuế.
- Mỗi lãnh địa là một cơ sở kinh tế đóng kín, mang tính chất tự nhiên, tự cấp, tự túc:
+ Mọi thứ cần dùng trong lãnh địa từ lương thực, thực phẩm cho đến quần áo, giày dép,... đều do nông nô sản xuất.
+ Người ta chỉ mua muối và sắt – hai thứ mà họ chưa tự làm ra được; ngoài ra không có sự trao đổi, buôn bán với bên ngoài.
- Mỗi lãnh địa phong kiến là một đơn vị chính trị độc lập:
+ Các lãnh chúa có quyền cai trị lãnh địa của mình như một ông vua, có quân đội, tòa án, pháp luật riêng, có chế độ thuế khóa, tiền tệ, cân đong, đo lường riêng.
+ Một số lãnh chúa lớn còn buộc nhà vua ban cho mình quyền “miễn trừ” không can thiệp vào lãnh địa. Như vậy, nhà vua thực chất cũng chỉ là một lãnh chúa lớn.
⇒ Lãnh địa phong kiến là cơ sở tồn tại của thời kì phong kiến phân quyền ở các nước Tây Âu.
* Sự hình thành và phát triển của thành thị
- Thế kỉ XI, ở Tây Âu đã xuất hiện những tiền đề của nền kinh tế hàng hóa.
+ Sản phẩm được bán ra thị trường một cách tự do, không bị đóng kín trong lãnh địa.
+ Trong thủ công nghiệp, quá trình chuyên môn hóa diễn ra tương đối mạnh mẽ.
⇒ Một số thợ thủ công đã tìm cách thoát khỏi lãnh địa, họ đến ngã ba đường, bến sông, nơi có đông người qua lại lập xưởng sản xuất và buôn bán hàng hóa. Từ đó, các thành thị ra đời.
- Bên cạnh đó, còn có các thành thị do lãnh chúa lập ra và các thành thị cổ được phục hồi.
- Sự ra đời của các thành thị đã đưa đến nhiều tác động tích cực đến đời sống kinh tế - chính trị - văn hóa của các nước Tây Âu thời phong kiến.
Vận dụng 2 (trang 8) Lịch Sử 7 Cánh Diều Bài 1: Nếu sống ở thời kì phong kiến Tây Âu, em sẽ lựa chọn cuộc sống trong lãnh địa hay trong các thành thị”? Vì sao?
Trả lời:
- Nếu sống ở thời kì phong kiến Tây Âu, em sẽ lựa chọn cuộc sống trong thành thị. Vì các hoạt động ở thành thị phát triển năng động hơn, phát triển theo hướng kinh tế hàng hoá.
Vận dụng 3 (trang 8) Lịch Sử 7 Cánh Diều Bài 1: Hãy đóng vai một người nông nô (hoặc một lãnh chúa), kể lại công việc và cuộc sống hằng ngày của mình trong lãnh địa.
Trả lời:
- Ta là lãnh chúa. Thân là một tướng lĩnh quân sự, trải trăm trận chiến, có công lớn trong việc chinh phạt La Mã nên đã đức vua phong cho làm công tước và được chia nhiều ruộng đất. Ta xây dựng nên một lãnh địa, trong lãnh địa có pháo đài kiên cố, có hào sâu, tường cao bao quanh. Trong pháo đài có dinh thự, nhà kho, chuồng trại,... Ở xung quanh lại có đất canh tác, đồng cỏ, ao hồ, khu ở của nông nô,...Hằng ngày ta được uống những thứ rượu vang nho tuyệt hạng, ăn những miếng bít tết thơm lừng. Ta luyện tập cung kiếm. cưỡi ngựa hoặc tổ chức tiệc ở trong những lâu đài nguy nga, tráng lệ. Những người nông nô sẽ thuê ruộng đất của ta để cày cấy và phải nộp tô thuế cho ta. Cuộc sống hằng ngày của ta rất nhàn hạ và sung sướng. Ngược lại, những người nông nô phải lao động vất vả hơn một chút.