Mở đầu
Câu hỏi mở đầu SGK Lịch sử 7 Cánh Diều Bài 10 (trang 34): “Dọc theo các con đường. người ta mang gia súc đi trao đổi, cưỡi ngựa đi bán. Ai muốn mua bán voi cũng được; ai muốn mua bán ngựa cũng được; ai muốn trao đổi vàng bạc cũng đuợc. Đây là đoạn văn bia mô tả về sự thịnh vượng cùa Vương quốc Xu-khô-thai ra đời ở Đông Nam Á vào thế kỉ XIII.
Vậy các quốc gia Đông Nam Á từ nửa sau thế kỉ X đến nửa đầu thế kỉ XVI đã hình thành và phát triển như thế nào? Thành tựu văn hoá tiêu biểu của khu vực thời kì này là gì?
Trả lời:
* Quá trình hình thành:
- Từ nửa sau thế kỉ X đến nửa đầu thế kỉ XVI, ở Đông Nam Á diễn ra quá trình hình thành của nhiều vương quốc mới.
- Tại vùng Đông Nam Á lục địa:
+ Nhà nước độc lập của người Việt được xác lập trên vùng châu thổ sông Hồng.
+ Tại khu vực sông I-ra-oa-đi, vương quốc Pa-gan được thành lập.
+ Dọc theo đồng bằng sông Mê Công và Chao Phray-a, nhiều vương quốc mới của người Thái đã ra đời, như: Lan-na, Xu-khô-thai, Lan Xang…
- Ở Đông Nam Á hải đảo:
+ Vương quốc Mô-giô-pa-hit ra đời ở thế kỉ XIII trên đảo Gia-va
+ Nhiều vương quốc Hồi giáo được thành lập: Ma-lắc-ca, A-chê…
* Sự phát triển:
- Bộ máy cai trị được củng cố, kiện toàn.
- Kinh tế phát triển tương đối toàn diện trên các lĩnh vực nông nghiệp, thủ công nghiệp và thương nghiệp.
* Thành tựu văn hóa tiêu biểu của Đông Nam Á:
- Tôn giáo: Phật giáo, Đạo giáo, Hin-đu giáo….
- Chữ viết: trên cơ sở chữ Phạn, chữ Hán sáng tạo ra chữ viết riêng.
- Nghệ thuật, kiến trúc: Hoàng Thành Thăng Long (Đại Việt); đền tháp Ăng-co (Camphuchia),…
1. Quá trình hình thành, phát triển của các quốc gia Đông Nam Á
Câu hỏi mục 1 SGK Lịch sử 7 Cánh Diều Bài 10 (trang 35): Đọc thông tin và quan sát lược đồ 10, hãy mô tả quá trình hình thành, phát triển của các vương quốc Đông Nam Á từ nửa sau thế kỉ X đến nửa đầu thế kỉ XVI.
Trả lời:
Quá trình hình thành, phát triển của các vương quốc Đông Nam Á từ nửa sau thế kỉ X đến nửa đầu thế kỉ XVI:
- Thế kỉ X, nhà nước độc lập của người Việt được xác lập trên vùng châu thổ sông Hồng.
- Thế kỉ X, tại lưu vực sông I-ra-oa-đi, vương quốc Pa-gan được thành lập.
- Dọc theo sông Mê Công và Chap Phray-a, nhiều vương quốc mới đã ra đời Lan-na (thế kỉ XIII), Su-khô-thay (thế kỉ XIII), A-giút-thay-a (thế kỉ XVI), Lan Xang (thế kỉ XIV)
- Thế kỉ XIII, trên đảo Gia-va, Vương quốc Ma-gia-pa-hít ra đời.
- Sự xâm nhập của Hồi giáo cũng đưa tới sự thành lập của các vương quốc Ma-lắc-ca (thế kỉ XV), A-chê (thế kỉ XV)
2. Những thành tựu văn hóa tiêu biểu
Câu hỏi mục 2 SGK Lịch sử 7 Cánh Diều Bài 10 (trang 36): Đọc thông tin và quan sát hình 10.2, 10.3 hãy trình bày những thành tựu văn hóa tiêu biểu của Đông Nam Á từ nửa sau thế kỉ X đến nửa đầu thế kỉ XVI và rút ra nhận xét.
Trả lời:
* Thành tựu văn hóa tiêu biểu của Đông Nam Á:
- Tôn giáo: Phật giáo, Hin-đu giáo, Nho giáo…. chi phối đời sống tinh thần và chính trị tại nhiều quốc gia.
- Chữ viết:
+ Trên cơ sở chữ Phạn, nhiều nhóm cư dân ở Đông Nam Á đã sáng tạo ra chữ viết riêng của dân tộc mình, như: chữ Thái, chữ Chăm, chữ Khơ-me, chữ Mã Lai…
+ Trên cơ sở chữ Hán, người Việt sáng tạo ra chữ Nôm.
- Nhiều công trình kiến trúc đặc sắc, như:
+ Hoàng Thành Thăng Long (Đại Việt);
+ Đền tháp Ăng-co (Camphuchia).
+ Đền tháp Pa-gan, Chùa Suê-đa-gon (Mianma)
+ Đền tháp A-giút-thay-a (Thái Lan).
* Nhận xét:
- Các thành tựu văn hóa Đông Nam Á phản ánh sự kế thừa, phát triển thành tựu văn hóa nhân loại; đồng thời cho thấy sự cần cù, sáng tạo trong xây dựng bản sắc riêng của cư dân khu vực.
Luyện tập
Câu hỏi Luyện tập SGK Lịch sử 7 Cánh Diều Bài 10 (trang 36): Trình bày những biểu hiện về sự phát triển của các vương quốc Đông Nam Á từ nửa sau thế kỉ X đến nửa đầu thế kỉ XVI.
Trả lời:
Những biểu hiện về sự phát triển của các vương quốc Đông Nam Á từ nửa sau thế kỉ X đến nửa đầu thế kỉ XVI là:
- Nhiều nhà nước phong kiến phát triển về tổ chức hành chính, bộ máy quan lại, pháp luật như Đại Việt thời Lê Sơ, vương quốc A-giút-thay-a
- Kinh tế nông nghiệp phát triển mạnh ở đồng bằng sông Chao Phray-a, đồng bằng sông Hồng và đảo Gia-va.
- Thủ công nghiệp như gốm sứ, dệt lụa, đúc đồng phát triển
- Buôn bán, thương mại phát triển, nổi tiếng với các hương liệu, gia vị.
Vận dụng
Câu hỏi Vận dụng SGK Lịch sử 7 Cánh Diều Bài 10 (trang 36): Đóng vai hướng dẫn viên du lịch, giới thiệu về một công trình kiến trúc tiêu biểu ở Đông Nam Á trong giai đoạn từ nửa sau thế kỉ X đến nửa đầu thế kỉ XVI.
Trả lời:
Giới thiệu về Thánh địa Mỹ Sơn (Quảng Nam, Việt Nam)
- Khu di tích Mỹ Sơn (thuộc xã Duy Phú, huyện Duy Xuyên, tỉnh Quảng Nam), là một quần thể kiến trúc nổi tiếng nhất của người Chăm ở Việt Nam, được xây dựng từ cuối thế kỷ IV đến thế kỷ XIII.
- Mỹ Sơn là một quần thể với hơn 70 ngôi đền tháp mang nhiều phong cách kiến trúc, điêu khắc tiêu biểu cho từng giai đoạn lịch sử của vương quốc Chămpa. Bị chiến tranh tàn phá, đến năm 1975, Mỹ Sơn chỉ còn lại 32 công trình, trong đó khoảng 20 công trình còn giữ được dáng vẻ ban đầu.
- Hầu hết các công trình kiến trúc, tác phẩm điêu khắc tại Mỹ Sơn đều chịu ảnh hưởng của Ấn Độ giáo. Những đền thờ chính ở Mỹ Sơn thờ một bộ Linga hoặc hình tượng của thần Siva - Đấng bảo hộ của các dòng vua Chămpa.
- Sau bao nhiêu năm thăng trầm, biến thiên của lịch sử, ngày nay Thánh địa Mỹ Sơnvẫn còn là một di tích có giá trị văn hoá, nghệ thuật, kiến trúc độc đáo của nhân loại, nó kết tinh của trí tuệ, tài hoa của nhiều thế hệ.
- Khu di tích Mỹ Sơn đã được Ủy ban Di sản Thế giới của UNESCO chính thức công nhận là Di sản văn hoá Thế giới vào ngày 1/12/1999.