1. Sự hình thành và tồn tại của Trật tự thế giới hai cực I-an-ta
a) Sự hình thành Trật tự thế giới hai cực I-an-ta
- Năm 1945, chiến tranh thế giới thứ hai bước vào giai đoạn kết thúc, các nước Đồng minh đặt ra những vấn đề quan trọng như đánh bại chủ nghĩa phát xít, tổ chức lại thế giới sau chiến tranh và phân chia quyền lợi.
- Hội nghị I-an-ta (Liên Xô) diễn ra từ ngày 4-11/2/1945 với sự tham gia của ba cường quốc: Liên Xô, Mỹ, Anh.
- Hội nghị đưa ra các quyết định quan trọng:
+ Tiêu diệt chủ nghĩa phát xít Đức và Nhật.
+ Thành lập Liên hợp quốc để duy trì hòa bình và an ninh quốc tế.
+ Phân chia phạm vi ảnh hưởng giữa các nước lớn, chủ yếu giữa Liên Xô và Mỹ.
b) Sự tồn tại của Trật tự thế giới hai cực I-an-ta
- Giai đoạn 1945 - đầu 1970: Đối đầu giữa Mỹ (đại diện hệ thống tư bản) và Liên Xô (đại diện hệ thống xã hội chủ nghĩa).
+ Mỹ phát động Chiến tranh lạnh (1947) chống Liên Xô.
+ Hai bên chạy đua vũ trang, lập liên minh quân sự, gây ra các cuộc chiến tranh cục bộ (Triều Tiên, Đông Dương, Việt Nam).
- Giai đoạn 1970 - 1991: Trật tự I-an-ta dần suy yếu.
+ Xu thế hòa hoãn Đông - Tây xuất hiện, Mỹ - Liên Xô đạt thỏa thuận về hạn chế vũ khí chiến lược.
+ Năm 1991, Liên Xô tan rã, kết thúc Trật tự thế giới hai cực I-an-ta.
2. Nguyên nhân, tác động của sự sụp đổ Trật tự thế giới hai cực I-an-ta
a) Nguyên nhân
- Cuộc chạy đua vũ trang khiến Mỹ - Liên Xô suy giảm kinh tế.
- Sự vươn lên của các quốc gia độc lập.
- Nhật Bản và Tây Âu trở thành thế lực kinh tế mới.
- Xu thế hòa hoãn, toàn cầu hóa và cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ ba.
- Liên Xô khủng hoảng, suy yếu rồi tan rã.
b) Tác động
- Một trật tự thế giới đa cực dần hình thành.
- Mỹ vẫn là siêu cường nhưng phạm vi ảnh hưởng bị thu hẹp.
- Xu hướng giải quyết hòa bình các tranh chấp xuất hiện.
- Các cường quốc mới nổi (Trung Quốc, Ấn Độ, châu Âu) có vai trò lớn hơn.
- Ảnh hưởng đến vấn đề dân tộc, tôn giáo tại nhiều khu vực.