1. Tính chất của nước biển và đại dương
Câu hỏi: Đọc thông tin trong mục 1, hãy trình bày tính chất của nước biển và đại dương.Trả lời:
- Nước biển có nhiều chất hoà tan, nhiều nhất là các muối khoáng. Độ muối trung bình của nước biển là 35%. Độ muối tăng hay giảm phụ thuộc vào lượng bốc hơi, lượng mưa và lượng nước sông đổ vào
- Độ muối còn thay đổi theo vĩ độ: vùng Xích đạo độ muối là 34,5%, vùng chí tuyến độ muối là 36.8%, vùng ôn đới độ muối giảm xuống 35%, vùng gần cực độ muôi chỉ còn 34%.
- Độ muối cũng thay đổi khá phức tạp theo độ sâu, tuỳ thuộc vào các điều kiện khí tượng, thuỷ văn.
- Nhiệt độ:
+ Nhiệt độ trung bình đại dương thế giới: 17oC.
+ Giảm dần từ Xích đạo về 2 cực: Đới nóng (27 – 28oC), ôn đới (15 – 16oC), đới lạnh (dưới 1oC).
+ Giảm dần theo độ sâu.
2. Sóng, thuỷ triều và dòng biển
Câu 1: Dựa vào thông tin trong mục a và hình 12.1, 12.2, hãy giải thích hiện tượng sóng biển.Trả lời:
Hiện tượng sóng biển:
- Sóng biển là sự dao động của nước biển theo chiều thẳng đứng.
- Nguyên nhân hình thành: chủ yếu do gió (gió càng mạnh, sóng càng lớn).
=> Sóng thần hình thành khi ngoài khơi xảy ra động đất hay núi lửa ngầm.
Câu 2: Dựa vào thông tin trong mục b và các hình 12.3, 12.4, hãy:
- Giải thích hiện tượng thủy triều.
- Cho biết khi dao động thủy triều có biên độ lớn nhất và nhỏ nhất thì ở Trái Đất thấy hình dạng Mặt Trăng như thế nào.
Trả lời:
* Thủy triều
- Thuỷ triều là hiện tượng nước biển dâng cao và hạ thấp theo quy luật hằng ngày.
- Nguyên nhân chủ yếu sinh ra thuỷ triều là do lực hấp dẫn của Mặt Trăng và Mặt Trời cùng với lực li tâm của Trái Đất. Thuỷ triều còn chịu tác động của các nhân tố khác như sự thay đổi khí áp, hình dạng bờ biển,...
- Thuỷ triều lên xuống với biên độ thay đổi theo không gian và thời gian.
* Khi dao động thuỷ triều có biên độ lớn nhất và nhỏ nhất thì ở Trái Đất thấy hình dạng Mặt Trăng:
- Thuỷ triều lên xuống với biên độ thay đổi theo không gian và thời gian. Trong mỗi tháng âm lịch, khi ba thiên thể Mặt Trời, Mặt Trăng, Trái Đất thằng hàng, biên độ nước dâng lớn, gọi là triều cường. Khi ba thiên thể nằm trên hai đường vuông góc, biên độ nước dâng nhỏ, gọi là triều kém.
- Thuỷ triều còn chịu tác động của các nhân tố khác như sự thay đổi khí áp, hình dạng bờ biển...
Câu 3: Dựa vào thông tin trong mục c, hình 12.5, hãy:
- Trình bày chuyển động của các dòng biển trong đại dương.
- Kể tên một số dòng biển trong các đại dương.
Trả lời:
* Sự chuyển động của các dòng biển trong đại dương
- Dòng biển nóng xuất phát từ vùng vĩ độ thấp chảy về vùng vĩ độ cao.
- Dòng biển lạnh xuất phát từ vùng vĩ độ cao chảy về vùng vĩ độ thấp.
- Ở vùng gió mùa hoạt động thường xuyên, xuất hiện các dòng biển đổi chiều theo mùa.
- Một số dòng biển trong các đại dương:
|
Đại dương |
Dòng biển nóng |
Dòng biển lạnh |
|
Thái Bình Dương |
- Cư-rô-si-ô - Bắc Xích đạo - Ngược Xích đạo - Nam Xích đạo - Đông Ô-xtrây-li-a - A-la-xca |
- Ca-li-phoóc-ni-a - Pê-ru - Bê-rinh - Theo gió Tây |
|
Đại Tây Dương |
- Bắc Đại Tây Dương - Gơn-xtơ-rim - Bắc Xích đạo - Guy-a-na - Nam Xích đạo - Bra-xin - Ghi-nê |
- Ca-na-ri - Ben-ghê-la - Phôn-len |
3. Vai trò của biển và đại dương đối với phát triển kinh tế - xã hội
Câu hỏi: Đọc thông tin trong mục 3, hãy nêu vai trò của biển và đại dương đối với phát triển kinh tế - xã hội.Trả lời:
- Biển và đại dương cung cập nguồn tài nguyên quý giá: tài nguyên sinh vật biên; tài nguyên khoáng sản biên (dâu mỏ, khí thiên nhiên, muôi biên,...); năng lượng sóng biển, thuỷ triều,...
- Biển và đại dương là môi trường cho các hoạt động kinh tế - xã hội: đánh bắt và nuôi trồng thuỷ sản, giao thông vận tải biên, du lịch biên,...
- Biển và đại dương góp phần điều hoà khí hậu, đảm bảo sự đa dạng sinh học.
Luyện tập
Câu 1: Giải thích sự khác biệt về nhiệt độ và độ muối của các biển và đại dương.Trả lời:
Độ muối (độ mặn nước biển, đại dương) khác nhau do tác động của các yếu tố:
- Nhiệt độ nước biển, đại dương (các dòng hải lưu nóng, lạnh).
- Lượng bay hơi nước.
- Nhiệt độ môi trường không khí.
- Lượng mưa.
- Điều kiện địa hình (vùng biển, đại dương kín hay hở).
- Số lượng nước sông đổ ra biển, đại dương.
⇒ Độ muối của biển và đại dương khác nhau.
Câu 2: Phân biệt ba dạng vận động của nước biển: sóng, thủy triều, dòng biển.
Trả lời:
|
Tiêu chí |
Sóng |
Thủy triều |
Dòng biển |
|
Khái niệm |
Là sự dao động của nước biển theo chiều thẳng đứng. |
Là hiện tượng nước biển dâng cao và hạ thấp theo quy luật hằng ngày. |
Là các dòng nước chảy trong biển và đại dương. |
|
Nguyên nhân |
Chủ yếu do gió (gió càng mạnh, sóng càng lớn). => Sóng thần hình thành khi ngoài khơi xảy ra động đất hay núi lửa ngầm. |
Chủ yếu do lực hấp dẫn của Mặt Trăng, Mặt Trời và lực li tâm của Trái Đất. |
Chủ yếu do các loại gió thường xuyên hoặc sự chênh lệch nhiệt độ, độ muối,… giữa các vùng biển. |
Vận dụng
Câu hỏi: Tìm hiểu thông tin, cho biết vai trò của biển đối với kinh tế - xã hội nước ta.Trả lời:
- Vai trò của biển đối với kinh tế - xã hội nước ta.
+ Kinh tế: Phát triển tổng hợp kinh tế biển (vận tải biển, khai khoáng, thủy hải sản và du lịch biển) -> Đẩy mạnh phát triển kinh tế, đóng góp GDP, tăng nguồn thu cho ngư dân,…
+ Văn hóa, xã hội: Hình thành các đô thị mới dọc ven biển, đa dạng văn hóa do dễ dàng tiếp xúc với nhiều nền văn hóa lớn trên thế giới.
+ An ninh, quốc phòng: Hệ thống tiền tiêu để nước ta tiến ra biển trong thời đại mới, hội nhập kinh tế, bảo vệ đất liền,…