Mở đầu (trang 50) Lịch Sử 8 Chân trời sáng tạo Bài 11: Trong nền văn minh thịnh vượng về vật chất do giai cấp tư sản tạo dựng nên, phần đông con người phải sống trong nghèo đói, bất công, lao động rẻ mạt và lầm than. Những người khốn khổ đó đã đấu tranh như thế nào? C. Mác và Ph. Ăng-ghen đã cống hiến nguồn sáng nào cho họ và cho nhân loại để xây đắp xã hội công bằng, tốt đẹp hơn?
Trả lời:
- Bị giai cấp tư sản áp bức bóc lột nặng nề nên giai cấp công nhân thường xuyên nổi dậy đấu tranh dưới nhiều hình thức khác nhau, như: đập phá máy móc, đốt công xưởng, bãi công, biểu tình,…
- C. Mác và Ph. Ăng-ghen đã khởi xướng nên học thuyết chủ nghĩa xã hội khoa học, trang bị lý luận cho giai cấp công nhân và nhân dân lao động, soi đường cho cuộc đấu tranh của họ để xây đắp nên xã hội công bằng và tốt đẹp hơn.
1. Sự ra đời của giai cấp công nhân
Câu hỏi (trang 50) Lịch Sử 8 Chân trời sáng tạo Bài 11: Giai cấp công nhân đã ra đời trong hoàn cảnh nào?
Trả lời:
- Cách mạng công nghiệp đã làm thay đổi bộ mặt của các nước tư bản, nhiều khu công nghiệp, thành thị lớn xuất hiện. Đông đảo nông dân bị mất ruộng đất buộc phải ra thành thị làm thuê trong các nhà máy, hầm mỏ,... Giai cấp công nhân đã dần hình thành trong bối cảnh đó và cùng với giai cấp tư sản, trở thành hai giai cấp cơ bản trong xã hội tư bản chủ nghĩa.
2. C.Mác, Ph.Ăng-ghen và sự ra đời của chủ nghĩa xã hội khoa học
Câu hỏi (trang 51) Lịch Sử 8 Chân trời sáng tạo Bài 11: C.Max – Ph.Engels có những hoạt động gì cho sự ra đời của chủ nghĩa xã hội khoa học?
Trả lời:
- Đến những năm 30 – 40 của thế kỉ XIX, giai cấp công nhân ngày càng đông đảo, trưởng thành về nhận thức, tiến hành đấu tranh chính trị chống lại giai cấp tư sản
=> Đòi hỏi có một hệ thống lí luận soi đường
=> Học thuyết về chủ nghĩa xã hội do Max và Engels khởi xướng ra đời
- Năm 1842, C. Max là Tổng biên tập Báo sông Ranh (Rhine) - một tờ báo có tư tưởng cách mạng, chống lại chủ nghĩa quân phiệt Phổ.
+ Ph. Engels sang Anh. Sau khi tìm hiểu đời sống của công nhân, Engels
đã biên soạn tác phẩm Tình cảnh giai cấp công nhân Anh.
- Năm 1843, C. Max bị trục xuất khỏi Đức. Tại Pa-ri (Pháp), Max tiếp xúc với những nhà hoạt động cách mạng của phong trào công nhân, xuất bản Biên niên Pháp - Đức.
- Năm 1844, Max gặp Ph.Engels ở Pa-ri. Liên hệ với tổ chức Đồng minh những người chính nghĩa của công nhân châu Âu.
- Tháng 2/1848, C. Max và Ph.Engels soạn thảo Tuyên ngôn của Đảng Cộng sản, được công bố ở Luân Đôn.
- Năm 1864, Quốc tế thứ nhất được thành lập tại Anh. C .Max được bầu vào Ban Chấp hành Trung ương.
- Năm 1889, Quốc tế thứ hai được thành lập tại Pháp. Ph. Engels tham gia tích cực và có nhiều đóng góp quan trọng.
3. Phong trào Cộng sản và công nhân quốc tế cuối thế kỉ XIX - đầu thế kỉ XX
Câu hỏi (trang 52) Lịch Sử 8 Chân trời sáng tạo Bài 11: Nêu các hoạt động nổi bật của phong trào công nhân cuối thế kỉ XIX, đầu thế kỉ XX.
Trả lời:
- Các hoạt động nổi bật củaphong trào công nhân cuối thế kỉ XIX đầu thế kỉ XX:
+ Từ giữa thế kỉ XIX, phong trào công nhân ở các nước Âu - Mỹ diễn ra sôi nổi, tiêu biểu là cuộc đấu tranh của công nhân Pa-ri (vào tháng 6/1848),…
+ Sau cách mạng 1848, phong trào đấu tranh của công nhân chống lại giai cấp tư sản nổ ra ở nhiều nơi, như: Bỉ, Đức, Anh, Mỹ,…
+ Do sự lớn mạnh của phong trào công nhân, ngày 28/9/1864, Hội Liên hiệp lao động quốc tế (còn gọi là: Quốc tế thứ nhất) được thành lập. C.Mác và Ph. Ăng-ghen đã trở thành những người lãnh đạo cao nhất của tổ chức này. Trong thời gian tồn tại (1864 - 1876), Quốc tế thứ nhất đã có nhiều hoạt động nhằm truyền bá chủ nghĩa xã hội khoa học, thúc đẩy sự phát triển của phong trào Công nhân quốc tế.
+ Cuối thế kỉ XIX, phong trào công nhân diễn ra mạnh mẽ, dẫn tới sự ra đời nhiều tổ chức chính trị của giai cấp công nhân trên thế giới, như: Đảng Xã hội dân chủ Đức (1875), Đảng Công nhân Pháp (1879), nhóm Giải phóng lao động Nga (1883),...
+ Năm 1889, Quốc tế thứ hai được thành lập với sứ mệnh thúc đẩy sự thành lập của các chính đảng vô sản ở các nước trên toàn thế giới. Tuy nhiên, khi Chiến tranh thế giới thứ nhất bùng nổ (1914), Quốc tế thứ hai bị chia rẽ và tan rã.
Luyện tập - Vận dụng
Luyện tập 1 (trang 53) Lịch Sử 8 Chân trời sáng tạo Bài 11: Lập bảng thống kê các sự kiện quan trọng về sự ra đời và hoạt động đấu tranh tiêu biểu của giai cấp công nhân từ giữa thể kỉ XVIII đến đầu thế kỉ XX.
Trả lời:
Luyện tập 2 (trang 53) Lịch Sử 8 Chân trời sáng tạo Bài 11: Sự ra đời của Tuyên ngôn của Đảng Cộng sản (1848) có giá trị gì đối với phong trào đấu tranh của giai cấp công nhân?
Trả lời:
Sự ra đời của Tuyên ngôn của Đảng Cộng sản (1848) có giá trị to lớn đối với phong trào đấu tranh của giai cấp công nhân
- Là ngọn cờ dẫn dắt giai cấp công nhân và nhân dân lao động toàn thế giới trong cuộc đấu tranh chống chủ nghĩa tư bản, giải phóng loài người vĩnh viễn thoát khỏi mọi áp bức, bóc lột giai cấp, bảo đảm cho loài người được thực sự sống trong hòa bình, tự do và hạnh phúc.
- Là cương lĩnh chính trị của phong trào cộng sản và công nhân quốc tế, là kim chỉ nam hành động của toàn bộ phong trào cộng sản và công nhân quốc tế.
Vận dụng 3 (trang 53) Lịch Sử 8 Chân trời sáng tạo Bài 11: Hãy sưu tầm thêm các thông tin liên quan đến lịch sử ra đời ngày Quốc tế Lao động 1/5. Ngày kỉ niệm Quốc tế Lao động 1/5 được tổ chức lần đầu tiên ở nước ta vào thời gian nào?
Trả lời:
* Lịch sử ra đời ngày Quốc tế lao Lao động 1/5
+ Năm 1886, tại thành phố Chicago, Đại hội Liên đoàn Lao động Mỹ thông qua Nghị quyết nêu rõ: “...Từ ngày 1/5/1886, ngày lao động của tất cả các công nhân sẽ là 8 giờ”. Sở dĩ ngày 1/5 được chọn bởi đây là ngày bắt đầu một năm kế toán tại hầu hết các nhà máy, xí nghiệp ở Mỹ. Vào ngày này, hợp đồng mới giữa thợ và chủ sẽ được ký.
+ Ngày 1/5/1886, do yêu cầu của công nhân không được đáp ứng một cách đầy đủ, công nhân trên toàn nước Mỹ đã tham gia bãi công nhằm gây áp lực buộc giới chủ thực hiện yêu sách của mình. Tiêu biểu là cuộc tổng bãi công của gần 40 vạn công nhân tại thành phố Chicagô. Tuy các cuộc đấu tranh bị đàn áp nhưng có hơn 5 vạn công nhân được hưởng quyền làm việc 8 giờ/ ngày.
+ Ngày 20/6/1889, Đại hội lần thứ nhất của Quốc tế thứ hai đã quyết định lấy ngày 1/5 hằng năm làm ngày biểu dương lực lượng và đấu tranh chung của vô sản các nước.
* Liên hệ với Việt Nam: Ngày kỉ niệm Quốc tế Lao động được tổ chức lần đầu tiên ở Việt Nam vào ngày 1/5/1930.