Mở đầu (trang 57) Lịch Sử 8 Chân trời sáng tạo Bài 13: Tại sao cuộc cách mạng xã hội chủ nghĩa xảy ra ở Nga? Cuộc cách mạng đã diễn ra như thế nào, mang đến các giá trị gì cho nước Nga và nhân loại?
Trả lời:
* Nguyên nhân dẫn đến Cách mạng tháng Mười Nga:
- Sau Cách mạng tháng Hai, quyền lợi của quần chúng nhân dân chưa được đáp ứng, mặt khác, cục diện 2 chính quyền song song tồn tại đã xuất hiện ở Nga, đó là: Chính phủ lâm thời của giai cấp tư sản và Xô viết của đại biểu công nhân và binh lính.
- Trước tình hình đó, Lê-nin và đảng Bôn-sê-vích đã chuẩn bị kế hoạch tiếp tục làm cách mạng nhằm lật đổ Chính phủ tư sản lâm thời, giành chính quyền về tay người lao động.
* Diễn biến chính của Cách mạng tháng Mười Nga:
- Tháng 7/1917, khi Chính phủ tư sản lâm thời công khai đàn áp các phong trào quần chúng, khủng bố các xô viết, Đảng Bôn-sê-vích đã lãnh đạo giai cấp công nhân, nông dân, binh lính chuẩn bị đấu tranh vũ trang giành chính quyền.
- Tháng 10/1917, các đội Cận vệ đỏ được thành lập.
- Đêm 24/10/1917 (tức ngày 6/11), dưới sự chỉ huy trực tiếp của Lê-nin, quân khởi nghĩa đã chiếm được nhiều vị trí then chốt ở thủ đô Pê-tơ-rô-grát
- Đêm 25/10/1917 (tức ngày 7/11), Cung điện Mùa Đông bị chiếm, Chính phủ tư sản lâm thời sụp đổ. Ngay trong đêm 25/10/1917 , Đại hội Xô viết toàn Nga lần thứ hai khai mạc. Chính quyền Xô viết thành lập tại Pê-tơ-rô-grát.
- Đầu năm 1918, cách mạng giành thắng lợi hoàn toàn trên toàn nước Nga.
* Ý nghĩa lịch sử của Cách mạng tháng Mười Nga:
- Đối với nước Nga:
+ Lật đổ sự thống trị của giai cấp tư sản và địa chủ.
+ Thiết lập nền chuyên chính vô sản, đưa nhân dân lao động Nga lên nắm chính quyền.
- Đối với thế giới:
+ Làm thay đổi cục diện chính trị thế giới (tạo ra một chế độ xã hội đối lập với xã hội tư bản chủ nghĩa, khiến cho chủ nghĩa tư bản không còn là một hệ thống hoàn chỉnh trên thế giới).
+ Cổ vũ mạnh mẽ phong trào cách mạng của giai cấp công nhân quốc tế.
+ Mở ra một con đường giải phóng dân tộc cho nhân dân các nước thuộc địa và phụ thuộc ở châu Á, châu Phi và Mỹ La-tinh (con đường cách mạng vô sản).
1. Nguyên nhân và diễn biến chính
Câu hỏi (trang 57) Lịch Sử 8 Chân trời sáng tạo Bài 13: Em hãy nêu một số nét chính về nguyên nhân và diễn biến của Cách mạng tháng Mười Nga.
Trả lời:
* Nguyên nhân
- Sau Cách mạng tháng Hai, Nga tồn tại 2 chính quyền song song. Hai chính quyền đại diện cho lợi ích của các giai cấp khác nhau nên không thể cùng tồn tại lâu dài.
- Những vấn đề “hòa bình, ruộng đất, bánh mì, tự do” của nhân dân Nga vẫn chưa được đáp ứng.
=> Vấn đề đặt ra là chấm dứt tình trạng hai chính quyền song song cùng tồn tại, đưa đất nước ra khỏi cuộc chiến và tiến hành cách mạng xã hội chủ nghĩa.
- Đầu tháng 10/1917, không khí cách mạng bao trùm cả nước. Lê-nin đã về nước trực tiếp lãnh đạo khởi nghĩa vũ trang giành chính quyền.
* Diễn biến
- Tháng 4/1917: Lê-nin đã thông qua Đảng Bôn-sê-vích bản Luận cương tháng 4 chỉ ra mục tiêu đường lối tiếp theo của cách mạng Nga là chuyển từ cách mạng dân chủ tư sản sang cách mạng xã hội chủ nghĩa.
- Đêm 24/10/1917: bắt đầu khởi nghĩa.
- Đêm 25/10: Tấn công cung điện Mùa Đông, bắt giữ các bộ trưởng của Chính phủ lâm thời.
=> Khởi nghĩa Pêtơrôgrát giành thắng lợi.
- Ngày 3/11/1918: chính quyền Xô viết giành thắng lợi trên toàn nước Nga
2. Ý nghĩa lịch sử của cách mạng tháng Mười Nga
Câu hỏi (trang 59) Lịch Sử 8 Chân trời sáng tạo Bài 13: Em hãy nêu ý nghĩa lịch sử của cuộc Cách mạng tháng Mười Nga
Trả lời:
- Ý nghĩa đối với nước Nga:
+ Lật đổ sự thống trị của giai cấp tư sản và địa chủ.
+ Thiết lập nền chuyên chính vô sản, đưa nhân dân lao động Nga lên nắm chính quyền.
- Ý nghĩa đối với thế giới:
+ Làm thay đổi cục diện chính trị thế giới (tạo ra một chế độ xã hội đối lập với xã hội tư bản chủ nghĩa, khiến cho chủ nghĩa tư bản không còn là một hệ thống hoàn chỉnh trên thế giới).
+ Cổ vũ mạnh mẽ phong trào cách mạng của giai cấp công nhân quốc tế.
+ Mở ra một con đường giải phóng dân tộc cho nhân dân các nước thuộc địa và phụ thuộc ở châu Á, châu Phi và Mỹ La-tinh (con đường cách mạng vô sản).
Luyện tập - Vận dụng
Luyện tập 1 (trang 59) Lịch Sử 8 Chân trời sáng tạo Bài 13: Trình bày những sự kiện tiêu biểu của Cách mạng tháng Mười Nga. Sự kiện nào đánh dấu thắng lợi của Cách mạng tháng Mười Nga? Tại sao?
Trả lời:
- Những sự kiện tiêu biểu của Cách mạng tháng Mười Nga:
+ Tháng 4/1917: Lê-nin đã thông qua Đảng Bôn-sê-vích bản Luận cương tháng 4 chỉ ra mục tiêu đường lối tiếp theo của cách mạng Nga là chuyển từ cách mạng dân chủ tư sản sang cách mạng xã hội chủ nghĩa.
+ Đêm 24/10/1917: bắt đầu khởi nghĩa.
+ Đêm 25/10: Tấn công cung điện Mùa Đông, bắt giữ các bộ trưởng của Chính phủ tư sản.
+ Ngày 3/11/1918: chính quyền Xô viết giành thắng lợi trên khắp nước Nga rộng lớn.
=> Sự kiện đánh dấu thắng lợi của Cách mạng tháng Mười Nga là thắng lợi của cuộc khởi nghĩa vũ trang tại Petrograd, giải phóng Cung điện Mùa Đông. Tại đây, các bộ trưởng trong Chính phủ lâm thời đã bị bắt giữ, chính quyền của giai cấp tư sản sụp đổ, chính quyền Xô viết đại diện cho giai cấp công nhân được thành lập.
Vận dụng 2 (trang 59) Lịch Sử 8 Chân trời sáng tạo Bài 13: Nhân ngày lễ kỉ niệm Cách mạng tháng Mười Nga ở trường, em hãy viết một đoạn văn khoảng 150 chữ mô tả lại cuộc cách mạng với những gợi ý sau: Mục đích của cuộc cách mạng. Cách mạng diễn ra ở đâu? Ai tham gia? Ai có liên quan? Ai lãnh đạo? Họ đã hành động như thế nào? Kết quả.
Trả lời:
Sau cách mạng dân chủ tư sản tháng Hai năm 1917, ở Nga tồn tại tình trạng hai chính quyền song song, một bên là Chính phủ lâm thời tư sản và một bên là Xô viết, các đại biểu công nhân và binh sĩ, đứng đầu là Xô viết Pê-tơ-rô-grát. Vấn đề đặt ra là chấm dứt tình trạng hai chính quyền song song cùng tồn tại, đưa đất nước ra khỏi cuộc chiến và tiến hành cách mạng xã hội chủ nghĩa.
Trước tình hình đó, V.I.Lênin và Đảng Bôn-sê-vích đã xác định cách mạng Nga là chuyển từ cách mạng dân chủ tư sản sang cách mạng xã hội chủ nghĩa. Tháng 4-1917, V.I.Lênin về nước để trực tiếp lãnh đạo cách mạng Nga. Đêm 24-10-1917 theo lịch cũ nước Nga (tức đêm 6-11-1917), khởi nghĩa vũ trang nổ ra ở thủ đô Petrograd. Ngày 25-10-1917 các lực lượng khởi nghĩa đã làm chủ tình hình ở thủ đô Petrograd, trừ Cung điện Mùa Ðông và một vài nơi. Tới 2 giờ 10 phút, rạng sáng 26-10-1917, Cung điện Mùa Ðông được giải phóng, các bộ trưởng trong Chính phủ lâm thời bị bắt giữ. Cuộc khởi nghĩa vũ trang tại Petrograd kết thúc thắng lợi. Ngày 07-11-1917 đã được ghi vào lịch sử là ngày thắng lợi của Cách mạng tháng Mười vĩ đại.