1. Phong trào giải phóng dân tộc ở Đông Nam Á nửa sau thế kỉ XIX
Câu hỏi mục 1 SGK Lịch sử 8 Chân trời sáng tạo Bài 18 (trang 70): Kể tên một số phong trào giải phóng dân tộc của nhân dân Đông Nam Á vào nửa thế sau thế kỉ XIX
Trả lời:
* Một số phong trào giải phóng dân tộc ở Đông Nam Á nửa sau thế ỉ XIX
- Ở In-đô-nê-xi-a:
+ Chiến tranh giành độc lập của nhân dân Hồi quốc A-chê
+ Khởi nghĩa nông dân đảo Gia-va do Sa-min lãnh đạo.
- Ở Phi-lip-pin:
+ Cuộc đấu tranh theo đường lối ôn hoà của Liên minh Phi-lip-pin do Hô-xê Ri xan thành lập.
+ Khởi nghĩa Bô-ni-pha-xi-ô (Bonifacio) theo xu hướng bạo động.
- Ở Việt Nam:
+ Phong trào Cần vương.
+ Khởi nghĩa Yên Thế.
- Cam-pu-chia:
+ Khởi nghĩa của A-cha Xoa (Achar Soa) chống lại triểu đình thân Pháp và thực dân Pháp.
+ Hoàng thân Si-vô-tha (Sĩ Votha) lãnh đạo nhân dân chống thực dân Pháp và xây dựng vương quốc độc lập Cơ-rắc.
+ Khởi nghĩa nông dân chống Pháp dưới danh nghĩa Hoàng thân Si-vô-tha.
2. Phong trào giải phóng dân tộc ở Đông Nam Á đầu thế kỉ XX
Câu hỏi mục 2 SGK Lịch sử 8 Chân trời sáng tạo Bài 18 (trang 71): Phong trào giải phóng dân tộc ở Đông Nam Á đầu thế kỉ XX có điểm gì nổi bật?
Trả lời:
- Đầu thế kỉ XX, phong trào giải phóng dân tộc tiếp tục lan rộng dưới nhiều hình thức khác nhau có sự tham gia của nhiều tầng lớp xã hội:
+ Đấu tranh vũ trang tiếp tục bùng nổ, tiêu biểu là khởi nghĩa Pha-ca-đuốc (1901 - 1903), Ong Kẹo (1901 - 1937) ở Lào,....
+ Tầng lớp tư sản dân tộc ở In-đô-nê-xi-a, các sĩ phu yêu nước Việt Nam nỗ lực truyền bá tư tưởng dân chủ, kêu gọi cải cách, nâng cao dân trí, dân quyền.
+ Tầng lớp tri thức và công nhân ở nhiều nước Đông Nam Á cũng tích cực tham gia vào phong trào đấu tranh giải phóng dân tộc. Nhiều tổ chức yêu nước đã được lập ra, như: Hội Thanh niên Phật tử (Mi-an-ma, 1906), Hiệp hội công nhân đường sắt (In-đô-nê-xi-a, 1905); Liên minh xã hội dân chủ In-đô-nê-xi-a (1914),…
Luyện tập
Câu hỏi Luyện tập SGK Lịch sử 8 Chân trời sáng tạo Bài 18 (trang 71): Em có nhận xét gì về phong trào giải phóng dân tộc ở các nước Đông Nam Á từ nửa sau thế kỉ XIX đến đầu thế kỉ XX
Trả lời:
- Các phong trào đấu tranh giải phóng dân tộc ở Đông Nam Á cuối thế kỉ XIX - đầu thế kỉ XX diễn ra liên tục, sôi nổi với nhiều hình thức như: Khởi nghĩa vũ trang, cải cách ôn hòa,… Chủ yếu là đấu tranh vũ trang với sự tham gia của đông đảo các tầng lớp nhân dân.
- Phong trào đấu tranh vào giai đoạn sau có sự ra đời của các tổ chức chính trị. Thể hiện bước phát triển của phong trào.
- Tuy nhiên, các phong trào đấu tranh đều thất bại vì còn mang tính tự phát, nổ ra lẻ tẻ chưa có sự đoàn kết giữa các dân tộc, song sẽ tạo điều kiện tiền đề cho những giai đoạn sau.
Vận dụng
Câu hỏi Vận dụng SGK Lịch sử 8 Chân trời sáng tạo Bài 18 (trang 71): Em hãy sưu tầm thông tin về một nhân vật lịch sử đã lãnh đạo phong trào giải phóng dân tộc của một nước trong khu vực Đông Nam Á từ nửa sau thế kỉ XIX đến đầu thế kỉ XX
Trả lời:
Hô-xê Ri-xan (1861 - 1896)
- Hô-xê Ri-xan là đại diện tiêu biểu cho xu hướng ôn hòa trong phong trào giải phóng dân tộc ở Phi-líp-pin vào cuối thế kỉ XIX.
- Năm 1892, Hô-xê Ri-xan thành lập ‘Liên minh Phi-líp-pin”, với sự tham gia của nhiều trí thức, địa chủ và tư sản tiến bộ cùng một số dân nghèo. Liên minh chủ trương tuyên truyền, khơi dậy ý thức dân tộc, đấu tranh đòi quyền bình đẳng cho người Phi-líp-pin.
- Năm 1896, Hô-xê Ri-xan bị thực dân Tây Ban Nha bắt giam và xử tử.
- Ngày nay, ở thủ đô Ma-ni-la của Phi-líp-pin, tại nơi Hô-xê Ri-xan bị xử tử, người ra đã xây dựng một quảng trường để tri ân công lao của ông đối với dân tộc.
Phan Đình Phùng
Phan Đình Phùng (1847 – 1895), ông là nhà thơ và là lãnh tụ cuộc khởi nghĩa Hương Khê (1885 - 1896) trong phong trào Cần Vương chống Pháp ở cuối thế kỷ XIX trong lịch sử Việt Nam. Hưởng ứng phong trào "Chiếu Cần Vương" của vua, dù đang cư tang mẹ, Phan Đình Phùng vẫn đứng ra chiêu tập lực lượng từ khắp các tỉnh Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Bình, để chống ngoại xâm. Năm 1888 khi vua Hàm Nghi bị bắt, năm 1889 Phan Đình Phùng từ ngoài Bắc trở về, lúc này phong trào Cần Vương ở bốn tỉnh Bắc Trung Kỳ dấy lên đều khắp, khá mạnh mẽ và quy về một mối do Phan Đình Phùng lãnh đạo. Sau 10 năm kiên cường kháng chiến, Phan Đình Phùng, lâm bệnh và qua đời ngày 28 tháng 12 năm 1895 tại núi Quạt, mười ngày sau doanh trại của nghĩa quân lọt vào tay giặc.