1. Thành tựu về khoa học và kĩ thuật
Câu hỏi 1 (trang 60) Lịch Sử 8 Chân trời sáng tạo Bài 14: Dựa vào sơ đồ 14.1 và khai thác thông tin trong bài, em hãy mô tả một số thành tựu tiêu biếu của khoa học - kĩ thuật trong các thế kỉ XVIII - XIX.
Trả lời:
- Những thành tựu tiêu biểu về khoa học:
+ Vật lí: Thuyết vạn vật hấp dẫn của I.Niu-tơn (đầu thế kỉ XVIII)
+ Vật lí và hóa học: Định luật bảo toàn và chuyển hóa năng lượng của M.Lô-mô-nô-xốp. (Giữa thế kỉ XVIII)
+ Sinh học: Thuyết tiến hóa của S.Đác-uyn (giữa thế kỉ XIX)
- Những thành tựu chủ yếu về kĩ thuật trong thế kỉ XIX:
+ Công nghiệp: cải tiến kĩ thuật luyện kim, tìm ra nhiều nguồn nguyên liệu, nhiên liệu mới, chế tạo máy công cụ,...
+ Ngành giao thông vận tải có những tiến bộ vượt bậc.
- Năm 1807, Phơn-tơn (người Mỹ) đã chế tạo được tàu thuỷ chạy bằng động cơ hơi nước đầu tiên.
- Năm 1836, có hơn 500 tàu thuỷ hoạt động ở các hải cảng nước Anh.
+ Nông nghiệp: có nhiều tiến bộ về kĩ thuật và phương pháp canh tác. Phân hoá học, máy kéo chạy bằng hơi nước, máy cày nhiều lưỡi, máy gặt đập được sử dụng rộng rãi.
Câu hỏi 2 (trang 60) Lịch Sử 8 Chân trời sáng tạo Bài 14: Hãy lựa chọn hai phát minh mà em cho rằng có tác động mạnh mẽ đến đời sống và nhận thức của con người trong thế kỉ XVIII - XIX. Phân tích sự tác động đó.
(*) Lựa chọn 2 phát minh:
- Thuyết tiến hóa của S. Đác-uyn.
- Học thuyết chủ nghĩa xã hội khoa học của C. Mác và Ph.Ăng-ghen
(*) Tác động của 2 phát minh này:
- Thuyết tiến hóa của Đác-uyn đã giải thích nguồn gốc và sự đa dạng của các chủng loài thực vật, động vật (trong đó có con người) là do cơ chế chọn lọc tự nhiên. Quan điểm mà Đác-uyn đưa ra hoàn toàn mới, khác với niềm tin phổ biến về nguồn gốc con người và tạo vật trong xã hội lúc bấy giờ.
- Học thuyết chủ nghĩa xã hội khoa học ra đời đã trang bị lý luận cho giai cấp công nhân và nhân dân lao động trong cuộc đấu tranh chống lại giai cấp tư sản, xây dựng một xã hội công bằng và tốt đẹp hơn.
2. Thành tựu về văn hóa và nghệ thuật
Câu hỏi 1 (trang 62) Lịch Sử 8 Chân trời sáng tạo Bài 14: Trình bày một số thành tựu tiêu biểu về văn học và nghệ thuật trong các thế kỉ XVIII – XIX. Những tác phẩm văn học, nghệ thuật có ảnh hưởng như thế nào đến xã hội?
Trả lời:
* Một số thành tựu tiêu biểu về văn học và nghệ thuật trong các thế kỉ XVIII – XIX.
- Thế kỉ XVIII – XIX là thời kì văn học phát triển rực rõ với sự xuất hiện của nhà văn, nhà thơ vĩ đại.
+ Nhiều tác phẩm của họ trở thành kinh điển của mọi thời đại: Những người khốn khổ của Victor Hugo, Chiến tranh và hòa bình của Leo Tolsoy…
- Âm nhạc cũng bước vào thời kì đỉnh cao của dòng nhạc cổ điển, được ghi dấu với những nhà soạn nhạc thiên tài như: L.Beethoven, W.A.Mozart…
- Trong hội họa, các nghệ sĩ đã khắc họa hiện thực xã hội của thời đại công nghiệp.
+ Một kiểu chủ nghĩa hiện thực khác đã được thử nghiệm là trường phái Ấn tượng. Hội họa theo trường phái này phát triển mạnh trong những năm 1860, 1870 ở Pháp.
* Những tác phẩm văn học, nghệ thuật có ảnh hưởng mạnh mẽ đến xã hội:
- Văn học phản ánh chân thực thế giới tự nhiên – xã hội, đời sống và khát vọng của con người trong thời đại công nghiệp.
=> Tác động trực tiếp đến hình thành quan điểm tư tưởng của tầng lớp tư sản
=> Cho thấy bộ mặt trái của chủ nghĩa tư bản, góp tiếng nói bênh vực người nghèo khổ.
- Nhiều tác phẩm tác động trực tiếp đến cuộc đấu tranh của nhân dân lao động chống áp bức, góp phần tạo nên cải cách xã hội.
Câu hỏi 2 (trang 62) Lịch Sử 8 Chân trời sáng tạo Bài 14: Quan sát hình 14.3, theo em, những chi tiết vào trong bức tranh có tác động đến xã hội đương thời? Tại sao?
Trả lời:
- Trong bức tranh về người nữ thợ giặt của Ô-nô-rê Đô-mi-ê có nhiều chi tiết tác động đến xã hội đương thời, cụ thể là:
+ Hình ảnh người phụ nữ đang xách trên tay một giỏ đồ giặt rất lớn, đi cạnh người phụ nữ ấy mà một em bé nhỏ, chập chững biết đi.
+ Ánh mắt và gương mặt của người phụ nữ thể hiện sự mệt mỏi, thoáng chút tuyệt vọng và bất lực.
+ Cơ thể gầy gò của người phụ nữ đang uốn cong xuống trước sức nặng của giỏ đồ giặt và cô cùng với em bé cũng đang phải chống lại với một cơn gió.
- Những chi tiết này đã phản ánh về tình cảnh khổ cực của người lao động, đặc biệt là lao động nữ trong thời đại cách mạng công nghiệp, khi mà họ phải làm việc cật lực để nuôi sống bản thân và gia đình.
Luyện tập - Vận dụng
Luyện tập 1 (trang 63) Lịch Sử 8 Chân trời sáng tạo Bài 14: Hoàn thành bảng thống kê một số thành tựu tiêu biểu về khoa học, kĩ thuật, văn học và nghệ thuật trong các thế kỉ XVIII - XIX theo mẫu dưới đây:
Trả lời:
Vận dụng 2 (trang 63) Lịch Sử 8 Chân trời sáng tạo Bài 14: Các thành tựu nào của khoa học, kĩ thuật trong các thế kỉ XVIII – XIX vẫn còn để lại dấu ấn trong đời sống hiện tại?
Trả lời:
Các thành tựu của khoa học, kĩ thuật trong các thế kỉ XVIII – XIX vẫn còn để lại dấu ấn trong đời sống hiện tại:
- Thuyết tiến hóa của Darwin
- Nghiên cứu của Mendel về di truyền thông qua các thí nghiệm trên thực vật
- Bảng tuần hoàn hóa học của Mendeleev
- Tìm ra năng lượng phóng xạ, đặt nền tảng cho ngành nguyên tử học của Marie Cuire và Pierre Cuire
- Học thuyết chủ nghĩa xã hội khoa học của Karl Max và Engels.