Mở đầu SGK Lịch sử 8 Chân trời sáng tạo Bài 21 (trang 85): Sau khi buộc triểu Nguyễn kí Hiệp ước Pa-tơ-nốt (1884), Pháp dù đã cơ bản đặt được ách thống trị trên toàn bộ Việt Nam nhưng quân Pháp còn phải mất thêm hơn 10 năm liên tục, hao quân, tốn của, dùng quân sự hòng đàn áp các cuộc phản kháng của nhân dân Liệt Nam. Vậy, phong trào yêu nước chống Pháp những năm cuối thế kỉ XIX diễn ra như thế nào? Có những cuộc khởi nghĩa tiêu biểu nào?
Trả lời:
- Cuối thế kỉ XIX, ở Việt Nam đã diễn ra phong trào Cần vương (1885 - 1896) và phong trào nông dân Yên Thế (1884 - 1913). Đây là các phong trào đấu tranh yêu nước theo khuynh hướng phong kiến, lôi cuốn đông đảo các tầng lớp nhân dân tham gia. Mặc dù diễn ra sôi nổi, quyết liệt, nhưng các cuộc đấu tranh này chưa đi đến thắng lợi cuối cùng.
1. Phong trào Cần Vương (1885 - 1896)
Câu hỏi 1 SGK Lịch sử 8 Chân trời sáng tạo Bài 21 (trang 85): Quan sát lược đồ 21.1, dựa vào thông tin trong bài học, em hãy nêu tên và vị trí diễn ra một số cuộc khởi nghĩa tiêu biểu. Điểm chung của các cuộc khởi nghĩa này là gì?
Trả lời:
* Một số cuộc khởi nghĩa tiêu biểu:
- Khởi nghĩa Bãi Sậy (1883 – 1892) tại phủ Khoái Châu (nay thuộc Hưng Yên)
- Khởi nghĩa Ba Đình (1886 – 1887) tại huyện Nga Sơn, tỉnh Thanh Hóa
- Khởi nghĩa Hương Khê (1885 – 1896) – Thanh Hóa, Nghệ An, Quảng Bình và địa bàn chính tại Hà Tĩnh
* Điểm chung của các cuộc khởi nghĩa:
- Phạm vi hoạt động: rộng lớn, diễn ra trên phạm vi cả nước, chủ yếu là Trung, Bắc Kì, về sau chuyển về vùng trung du, miền núi.
- Lãnh đạo: gồm các văn thân sĩ phu yêu nước.
- Mục tiêu chung: đánh Pháp, giành lại độc lập dân tộc, bảo vệ chủ quyền đất nước, lập lại chế độ phong kiến.
- Lực lượng tham gia: các văn thân sĩ phu yêu nước và nông dân, đồng thời có các tộc người thiểu số.
- Hình thức đấu tranh: khởi nghĩa vũ trang.
=> Đây là phong trào yêu nước trên lập trường phong kiến.
Câu hỏi 2 SGK Lịch sử 8 Chân trời sáng tạo Bài 21 (trang 85): Tại sao lại gọi là "Phong trào Cần vương"?
Trả lời:
- Sau thất bại trong cuộc phản công quân Pháp tại Kinh thành Huế, Tôn Thất Thuyết đưa vua Hàm Nghi ra sơn phòng Tân Sở (Quảng Trị). Tại sơn phòng Tân Sở, ngày 13/7/1885, Tôn Thất Thuyết lấy danh vua Hàm Nghi ban dụ Cần vương, kêu gọi toàn dân khởi nghĩa giúp vua cứu nước. Từ đó, một phong trào yêu nước chống Pháp bùng nổ và đi vào lịch sử với tên gọi là Cần vương.
2. Khởi nghĩa Yên Thế (1884 - 1913)
Câu hỏi SGK Lịch sử 8 Chân trời sáng tạo Bài 21 (trang 87): Em hãy xây dựng một trục thời gian từ năm 1884 đến năm 1913 thể hiện những diễn biến chính của cuộc khởi nghĩa Yên Thế.
Trả lời:
Luyện tập
Câu hỏi Luyện tập SGK Lịch sử 8 Chân trời sáng tạo Bài 21 (trang 87): Khởi nghĩa Yên Thế có đặc điểm gì khác so với các cuộc khởi nghĩa trong phong trào Cần vương.
Trả lời:
Vận dụng
Câu hỏi Vận dụng SGK Lịch sử 8 Chân trời sáng tạo Bài 21 (trang 87): Em hãy tìm hiểu thêm về các cuộc đấu tranh chống Pháp những năm cuối thế kỉ XIX theo những gợi ý sau: Tên cuộc khởi nghĩa, thời gian, người lãnh đạo, lực lượng tham gia, địa bàn hoạt động, những trận đánh tiêu biểu
Trả lời:
