1. Sự thành lập nhà Hồ
Câu hỏi. Hãy cho biết nhà Hồ được thành lập như thế nào?
Trả lời:
- Nửa sau thế kỉ XIV, nhà Trần ngày càng suy yếu, tầng lớp quý tộc có xu hướng ăn chơi hưởng lạc khiến nhân dân bất bình
- Hồ Quý Ly dần thâu tóm quyền lực. Năm 1397, ông ép vua Trần dời đô vào Thanh Hóa.
- Năm 1400, Hồ Quý Ly buộc vua Trần nhường ngôi, lập ra triều Hồ, đặt tên nước là Đại Ngu.
2. Một số nội dung và tác động của những cải cách của Hồ Quý Ly
Câu hỏi. Trình bày những nét chính về cải cách của Hồ Quý Ly trên các lĩnh vực và tác động của những cải cách đó đối với xã hội.
Trả lời:
* Nội dung cải cách của Hồ Quý Ly:
- Về chính trị, quân sự:
+ Củng cố chế độ quân chủ tập quyền bằng các biện pháp: cải tổ quy chế quan lại, lập lại kỉ cương…
+ Tăng cường lực lượng quân đội chính quy, xây dựng thành lũy như Tây Đô, Đa Bang (Hà Nội)…. Chế tạo súng, đóng thuyền.
- Về kinh tế - xã hội:
+ Phát hành tiền giấy Thông Bảo hội sao thay thế tiền đồng.
+ Cải cách chế độ thuế khóa, thống nhất đơn vị đo lường trong cả nước.
+ Thực hiện chính sách hạn điền và hạn nô để hạn chế quyền lực của quý tộc Trần.
- Về văn hoá, giáo dục:
+ Cải cách chế độ học tập và thi cử để tuyển chọn nhân tài.
+ Đề cao văn hóa dân tộc, khuyến khích sử dụng chữ Nôm để dịch sách chữ Hán, dạy học và sáng tác văn chương…
* Tác động của những cải cách đó đối với xã hội:
+ Củng cố quyền lực của chính quyền trung ương, giảm bớt thể lực của tầng lớp quý tộc.
+ Tăng cường tiềm lực kinh tế đất nước và phát triển văn hoá dân tộc.
+ Tuy nhiên, cải cách còn chưa triệt để, kết quả thực tế còn hạn chế.
3. Kháng chiến chống quân Minh của nhà Hồ
Câu 1. Mô tả những nét chính của công cuộc kháng chiến chống quân Minh.
Trả lời:
- Cuối năm 1406, lấy cớ Hồ Quý Ly cướp ngôi nhà Trần, nhà Minh huy động lực lượng lớn do Trương Phụ và Mộc Thạnh chỉ huy tiến sang xâm lược Đại Ngu.
- Cuối tháng 1 – 1407, quân Minh chiếm được thành Đa Bang và Đông Đô, nhà Hồ phải rút quân về cố thủ ở Tây Đô.
- Tháng 6 – 1407, cuộc kháng chiến của nhà Hồ thất bại.
Câu 2. Khai thác tư liệu 1, 2 và thông tin trong mục, hãy giải thích vì sao cuộc kháng chiến chống Minh của nhà Hồ thất bại nhanh chóng.
Trả lời:
- Nguyên nhân thất bại của nhà Hồ:
+ Nhà Hồ không có đường lối kháng chiến đúng đắn, chủ yếu dựa vào thành lũy, nặng về phòng ngự bị động rồi rút lui cố thủ.
+ Không tập hợp được đông đảo nhân dân tham gia kháng chiến (do một bộ phận nhân dân bất mãn với hành động phế truất vua Trần và những chính sách cải cách của Hồ Quý Ly).
Luyện tập - Vận dụng
Câu 1. Lập bảng hệ thống (hoặc sơ đồ tư duy) về nội dung chủ yếu trong cải cách của Hồ Quý Ly. Từ đó hãy chỉ ra những mặt tích cực và hạn chế của những cải cách đó.
Trả lời:
|
Lĩnh vực |
Nội dung cải cách |
|
Chính trị, quân sự |
- Tiến hành các biện pháp để củng cố chế độ quân chủ tập quyền: cải tổ quy chế quan lại, lập lại kỉ cương,... - Tăng cường xây dựng lực lượng quân đội chính quy, xây dựng nhiều thành luỹ,... - Chế tạo súng thần cơ, đóng thuyền chiến,... |
|
Văn hoá, giáo dục |
- Cải cách chế độ học tập và thi cử. - Đề cao văn hoá dân tộc, khuyến khích sử dụng chữ Nôm để dịch sách, dạy học, sáng tác văn chương,... |
- Tích cực:
+ Củng cố quyền lực chính quyền trung ương
+ Giảm bớt thế lực tầng lớp quý tộc
+ Tăng cường tiềm lực kinh tế đất nước và phát triển văn hóa dân tộc
- Hạn chế:
+ Một số chính sách chưa thực hiện triệt để
+ Chính sách cải cách cũng chưa giải quyết được những yêu cầu bức thiết của cuộc sống đông đảo nhân dân, đặc biệt là nông dân.
Câu 2. Theo em, đường lối kháng chiến của nhà Hồ chống lại quân Minh có gì khác so với đường lối kháng chiến của nhà Trân trong ba lần chống quân Mông - Nguyên.
Trả lời:
* Điểm khác biệt trong đường lối kháng chiến của nhà Trần và nhà Hồ
- Đường lối kháng chiến của nhà Trần:
+ Dựa vào sức dân, đoàn kết, huy động sức mạnh toàn dân đánh giặc.
+ Đường lối kháng chiến linh hoạt, phù hợp với tình hình thực tiễn của cuộc chiến đấu: “lấy yếu đánh mạnh, lấy ít địch nhiều”; thực hiện “vườn không nhà trống”; rút lui chiến lược (để tránh thế mạnh của giặc, bảo toàn và phát triển lực lượng) và tiến hành tổng phản công khi có thời cơ (địch suy yếu).
- Đường lối kháng chiến của nhà Hồ: Không dựa vào sức mạnh toàn dân mà hoàn toàn dựa vào thành lũy (thành Đa Bang, thành Tây Đô,...), vào sức mạnh quân sự (súng thần cơ, chiến thuyền có lầu,..) để đối kháng với quân Minh.
Câu 3. Từ sự thất bại của cuộc kháng chiến chống Minh của nhà Hồ đã để lại bài học kinh nghiệm gì cho công cuộc đấu tranh chống ngoại xâm bảo vệ tổ quốc?
Trả lời:
- Phải không ngừng củng cố khối đại đoàn kết dân tộc.
- Cố gắng phát huy sức mạnh toàn dân, dựa vào sức dân trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.