1. Sự hình thành và phát triển các vương quốc phong kiến từ nửa sau thế kỉ X đến nửa đầu thế kỉ XVI
Câu 1. Khai thác hình 2 và thông tin trong mục, trình bày sơ lược sự hình thành và phát triển của các vương quốc phong kiến ở Đông Nam Á từ nửa sau thế kỉ X đến nửa đầu thế kỉ XVI.
Trả lời:
Sự hình thành và phát triển của các vương quốc phong kiến ở Đông Nam Á từ nửa sau thế kỉ X đến nửa đầu thế kỉ XVI
- Từ khoảng nửa sau thế kỉ X đến thế kỉ XIII:
+ Trên lưu vực sông I-ra-oa-đi, Vương quốc Pa-gan đã phát triển và thống nhất lãnh thổ, mở đầu cho quá trình hình thành và phát triển của Vương quốc Mi-an-ma.
+ Trên bán đảo Đông Dương, ngoài Đại Việt và Chăm-pa, Vương quốc Campuchia của người Khơ-me trở nên cường thịnh.
- Vào thế kỉ XIII, quân Mông – Nguyên mở rộng xâm lược xuống Đông Nam Á. Nhu cầu liên kết giữa các quốc gia nhỏ và các tộc người để chiến đấu chống ngoại xâm đã dẫn đến sự hình thành các quốc gia phong kiến thống nhất.
+ Người Thái lập ra các vương quốc Su-khô-thay và A-út-thay-a. Sau đó A-út-thay-a chinh phục Su-khô-thay thành lập quốc gia thống nhất (Thái Lan ngày nay).
+ Vương quốc Lan Xang được thành lập (Lào ngày nay).
* Sự phát triển:
- Chính trị:
+ Bộ máy nhà nước dần được củng cố, tăng cường quyền lực của nhà vua và hoàn chỉnh hệ thống quan lại các cấp.
+ Hoàn thiện luật pháp với nhiều bộ luật mới: Si-va-sa-xa-na (In-đô-nê-xi-a), Hình thư (Đại Việt),...
- Kinh tế: phát triển nông nghiệp lúa nước, giao lưu buôn bán bằng đường biển.
Câu 2. Từ từ liệu trên, em có nhận xét gì về hoạt động kinh tế của Vương quốc Ma-lắc-ca?
Trả lời:
Vương quốc Ma-lắc-ca nằm ở vị trí địa lí rất thuận lợi, có eo biển nối Ấn Độ Dương và Thái Bình Dương.
=> Hoạt động kinh tế phát triển mạnh mẽ, là nơi diễn ra quá trình buôn bán, giao lưu thương mại của nhiều nền kinh tế lớn:
+ Trung Quốc: bán đồ sứ, tơ lụa, gương.
+ Ấn Độ: bán ngọc trai, vải bông mịn.
+ Gia-va và Xu-ma-tra: bán thóc lúa, gia vị, vàng, trâu bò,...
+ Tây Á và châu Âu: bán hàng len.
+ Đông Nam Á lục địa: bán gỗ trầm, gỗ đàn hương, đá quý, hồ tiêu, hương liệu.
2. Những thành tựu văn hoá tiêu biểu
Câu 1. Hãy nêu thành tựu văn hoá tiêu biểu của các quốc gia ở Đông Nam Á và rút ra nhận xét.
Trả lời:
Thành tựu văn hóa tiêu biểu của các quốc gia Đông Nam Á:
- Tín ngưỡng - tôn giáo:
+ Phật giáo tiểu thừa được truyền bá và phổ biến ở nhiều quốc gia Đông Nam Á, như: lan Xang, Campuchia…
+ Hồi giáo được du nhập vào Đông Nam Á từ khoảng thế kỉ XI – XIII.
- Chữ viết: cư dân nhiều nước Đông Nam Á đã sáng tạo ra chữ viết riêng, trên cơ sở tiếp thu chữ viết của Ấn Độ hoặc Trung Quốc. Ví dụ:
+ Chữ Thái ra đời trên cơ sở chữ Phạn (Ấn Độ).
+ Người Việt sáng tạo ra chữ Nôm trên cơ sở chữ Hán (Trung Quốc).
- Văn học dân gian và văn học viết phát triển mạnh với nhiều tác phẩm nổi tiếng, như:
+ Tác phẩm Cuốn sách của các ông vua; trường ca Ne-ga-rắc Re-ta-ga-ma của cư dân in-đô-nê-xi-a.
+ Tác phẩm Truyện sử Mã Lai của cư dân Ma-lai-xi-a.
- Kiến trúc, điêu khắc:
+ Nhiều công trình kiến trúc trở thành các di tích lịch sử, văn hoá nổi tiêng thế giới: khu đền Ăng-co (Cam-pu-chia), chùa Vàng (Mi-an-ma),...
+ Nghệ thuật điêu khắc và tạc tượng thể hiện sự ảnh hưởng mạnh mẽ của văn hoá Ấn Độ, Trung Quốc và sự sáng tạo của các nghệ nhân Đông Nam Á.
=> Nhận xét: Thành tựu văn hoá của các quốc gia Đông Nam Á chịu ảnh hưởng không nhỏ của văn hoá Ấn Độ, Trung Quốc nhưng vẫn có những nét riêng, sáng tạo, mang đạm bản sắc dân tộc của mỗi quốc gia.
Câu 2. Nhiều quốc gia Đông Nam Á sáng tạo ra chữ viết riêng có ý nghĩa thế nào?
Trả lời:
* Ý nghĩa của việc sáng tạo chữ viết riêng của các quốc gia Đông Nam Á
- Đánh dấu một bước tiến trong sự phát triển của nhân loại, là trong những tiêu chí đánh dấu con người bước vào thời đại văn minh.
- Việc cho ra đời chữ viết thì việc ghi chép lại lịch sử được tiến hành dễ dàng hơn, từ đó thế hệ sau có thể hiểu hơn về lịch sử thế giới cổ đại.
- Muốn thoát ly khỏi sự lệ thuộc về văn hóa đối với bên ngoài.
Luyện tập - Vận dụng
Câu 1. Hãy thể hiện trên trục thời gian các sự kiện tiêu biểu về quá trình hình thành và phát triển của các vương quốc phong kiến ở Đông Nam Á từ nửa sau thể kỉ X đến nửa đầu thế kỉ XVI.
Trả lời:
Câu 2. Tìm hiểu thêm từ sách, báo và internet về một số thành tựu văn hoá tiêu biểu của các quốc gia Đông Nam Á thời kì này mà em ấn tượng nhất và viết bài (hoặc làm bài thiết kế đồ hoạ - inforgraphic) giới thiệu về thành tựu đó.
Trả lời:
- Thành phố cổ Pagan chỉ có diện tích khoảng 40km2, quy hoạch bình đồ vuông, nằm trên bờ sông Iraouaddhi. Theo truyền thuyết, khi vua Anaoratha bắt đầu theo Phật Giáo đã sai sứ thần sang nước láng giềng Thaton của người Môn vốn theo đạo Phật để cung thỉnh một số kinh sách về phiên dịch nhưng bị vua nước Thaton khước từ. Vua Anoratha đem binh sang chinh phạt Vương quốc Thaton, không những thu hồi được nhiều kinh sách và tượng Phật giáo, mà còn bắt nhiều thợ thủ công của Thaton đưa về Pagan để tham gia xây dựng những đền tháp Pagan. Ở thời kì đó, nơi đây là kinh đô văn hóa lớn, đem lại niềm tự hào cho nền nghệ thuật kiến trúc Á Đông.