1. Một số sự kiện tiêu biểu của khởi nghĩa Lam Sơn
a) Lê Lợi dựng cờ khởi nghĩa
Câu 1. Nêu những hiểu biết của em về chủ tướng Lê Lợi.
Trả lời:
- Hiểu biết của em về chủ tướng Lê Lợi:
+ Lê Lợi sinh năm 1385 tại Lam Sơn, nay thuộc huyện Thọ Xuân, Thanh Hóa, trong một gia đình "đời đời làm quân trưởng một phương".
+ Khi quân Minh xâm chiếm đất nước Đại Việt, ông nuôi chí lớn đánh đuổi quân xâm lược, giành lại nền độc lập, tự chủ cho dân tộc.
+ Năm 1418, Lê Lợi tự xưng là Bình Định Vương, truyền hịch kêu gọi nhân dân đứng lên đánh giặc cứu nước.
+ Sau thắng lợi của khởi nghĩa Lam Sơn, Lê Lợi lên ngôi vua, lập ra nhà Lê.
Câu 2. Khởi nghĩa Lam Sơn bùng nổ như thế nào?
Trả lời:
* Khởi nghĩa Lam Sơn bùng nổ trong hoàn cảnh:
- Nhà Minh thực hiện chính sách bóc lột, dùng người Việt trị người Việt , bóc lột và đàn áp nhân dân tàn bạo, đặt ra nhiều thứ thuế nặng nề, bắt dân ta theo phong tục người Minh
- Nhiều cuộc khởi nghĩa của nhà Hậu Trần nổ ra song đều thất bại
b) Những năm đầu của cuộc khởi nghĩa (1418 – 1423)
Câu 1. Trình bày những khó khăn của nghĩa quân Lam Sơn trong những năm tháng đầu của cuộc khởi nghĩa.
Trả lời:
* Những khó khăn của nghĩa quân Lam Sơn trong những năm tháng đầu của cuộc khởi nghĩa:
+ Căn cứ nhiều lần bị bao vây.
+ Ba lần phải rút lên vùng núi Chí Linh, có lúc chỉ còn hơn 100 người..
Câu 2. Em có nhận xét gì về đề nghị tạm hoà với quân Minh của nghĩa quân Lam Sơn?
Trả lời:
- Do so sánh tương quan lực lượng giữa hai bên, mùa hè năm 1423 Lê Lợi đã đề nghị tạm hòa với quân Minh để bảo toàn lực lượng.
- Việc đề nghị tạm hòa với quân Minh cho thấy sự sáng suốt, "biết mình biết địch", tạm hòa để chờ cơ hội phản công.
c) Giai đoạn mở rộng hoạt động và giành những thắng lợi đầu tiên (1424 – 1425)
Câu hỏi. Khai thác tư liệu 2, hãy cho biết vì sao Nguyễn Chích đề xuất kế hoạch Nghệ An. Kế hoạch đó đem lại những kết quả như thế nào?
Trả lời:
- Nguyễn Chích đề xuất kế hoạch đánh chiếm Nghệ An là do Nghệ An là nơi hiểm yếu, đất rộng, người đông, có thể dựa vào nhân tài, vật lực của Nghệ An để làm chỗ dự, bàn đáp tấn công ra Đông Đô.
- Kết quả: cuối năm 1424, nghĩa quân Lam Sơn giải phóng Nghệ An, sau đó giải phong được một vùng rộng lớn từ Thanh Hóa đến đèo Hải Vân.
=> Những thắng lợi này đã làm thay đổi căn bản cục diện cuộc chiến và so sánh lực lượng giữa hai bên theo hướng có lợi cho nghĩa quân Lam Sơn.
d) Khởi nghĩa toàn thắng (1426 – 1427)
Câu 1. Trình bày những sự kiện tiêu biểu của cuộc khởi nghĩa Lam Sơn giai đoạn 1426-1427.
Trả lời:
* Những sự kiện tiêu biểu của cuộc khởi nghĩa Lam Sơn giai đoạn 1426-1427:
- Tiến quân ra Bắc: 9/1426, Lê Lợi và bộ chỉ huy quyết định tiến quân ra Bắc.
+ Nghĩa quân liên tiếp thắng trận, quân Minh phải rút vào thành Đông Quan cố thủ.
- Chiến thắng Tốt Động - Chúc Động:
+ 1426: Vương Thông đến chi viện, mở cuộc tấn công vào quân chủ lực của nghĩa quân.
+ 7/11/1426: quân ta mai phục, chặn đánh địch ở Tốt Động-Chúc Động → Quân Minh thất bại, nghĩa quân giải phóng đất đai và siết chặt vây hãm thành Đông Quan.
* Chiến thắng Chi Lăng - Xương Giang:
+ 10/1427: Liễu Thăng và Mộc Thạnh chỉ huy 15 vạn viện binh tiến vào nước ta.
+ Nghĩa quân phục kích tại ải Chi Lăng, giết Liễu Thăng tại trận và liên tiếp giành thắng lợi tại Cần Trạm, Phổ Cát, Xương Giang.
+ Lê Lợi sai người mang ấn tín và thu báo tin Liễu Thăng tử trận cho Mộc Thạnh → Quân giặc khiếp sợ, vội vàng rút về nước.
* Hội thề Đông Quan:
+ Nghĩa quân siết chặt các vòng vây, dụ hàng Vương Thông và các tướng lĩnh.
+ 10/12/1427: Lê Lợi và Vương Thông dẫn đầu, tham gia Hội thề Đông Quan, chấm dứt chiến tranh.
+ 1/1428: Quân Minh rút về nước, đất nước hoàn toàn giải phóng.
Câu 2. Việc dụ hàng quân Minh và tổ chức Hội thề Đông Quan thể hiện điều gì trong kế sách đánh giặc của Lê Lợi và Nguyễn Trãi?
Trả lời:
- Sau chiến thắng Tốt Động- Chúc Động và Chi Lăng- Xương Giang, nghĩa quân tăng cường xiết chặt vòng vây và khéo léo dụ hàng Vương Thông và các tướng lĩnh quân Minh.
- Việc đấu tranh quân sự kết hợp ngoại giao khiến vừa bảo toàn được lực lượng, tránh đổ máu không cần thiết và giữ lại mối bang giao sau này với nhà Minh.
2. Nguyên nhân thắng lợi và ý nghĩa lịch sử
Câu 1. Giải thích nguyên nhân thắng lợi của cuộc khởi nghĩa Lam Sơn.
Trả lời:
- Nguyên nhân thắng lợi của khởi nghĩa Lam Sơn:
+ Nhân dân ta luôn có truyền thống yêu nước nồng nàn, ý chí kiên cường bất khuất. Tinh thần quyết chiến đánh giặc, quyết tâm giành lại độc lập tự do cho đất nước.
+ Có sự lãnh đạo tài tình, mưu lược của bộ chỉ huy, đứng đầu là Lê Lợi và Nguyễn Trãi với những sách lược, chiến thuật đúng đắn để đưa cuộc khởi nghĩa đến thắng lợi.
Câu 2. Hãy trình bày ý nghĩa lịch sử của cuộc khởi nghĩa Lam Sơn.
Trả lời:
- Là cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc có tính chất nhân dân.
- Chấm dứt hơn 20 năm đô hộ của nhà Minh, khôi phục nền độc lập.
- Mở ra thời kì phát triển mới của đất nước.
Luyện tập - Vận dụng
Câu 1. Hãy lập bảng hệ thống những sự kiện tiêu biểu của cuộc khởi nghĩa Lam Sơn (thời gian, sự kiện tiêu biểu, kết quả, ý nghĩa).
Trả lời:
|
Thời gian |
Sự kiện tiêu biểu |
|
Năm 1416 |
- Lê Lợi cùng 18 hào kiệt đã tổ chức Hội thề ở Lũng Nhai (Thanh Hóa), quyết tâm đánh đuổi giặc Minh. |
|
Năm 1418 |
- Lê Lợi tự xưng là Bình Định Vương, truyền hịch kêu gọi nhân dân đứng lên đánh giặc cứu nước |
|
1418 - 1421 |
- Nghĩa quân Lam Sơn nhiều lần bị tấn công, bao vây phải 3 lần rút lên núi Chí Linh (Thanh Hóa) cố thủ, sau đó quân Lam Sơn buộc phải tạm giảng hòa với quân Minh. |
|
1424 |
- Nghĩa quân Lam Sơn giải phóng Nghệ An, sau đó giải phong được một vùng rộng lớn từ Thanh Hóa đến đèo Hải Vân. |
|
Tháng 9/1426 |
- Lê Lợi và bộ chỉ huy quyết định tiến quân ra Bắc. |
|
Tháng 11/1426 |
- Quân Lam Sơn giành thắng lợi trong trận Chúc Động – Tốt Động (Chương Mĩ – Hà Nội), khiến quân Minh thất bại nặng nề. |
|
Tháng 10/1427 |
- Quân Lam Sơn giành thắng lợi quyết định trong trận Chi Lăng – Xương Giang |
|
Tháng 12/1427 |
- Đại diện nghĩa quân Lam Sơn và quân Minh tổ chức Hội thề Đông Quan, chấm dứt chiến tranh. |
|
Tháng 1/1428 |
- Toán quân Minh cuối cùng rút khỏi nước ta |
- Kết quả: kháng chiến thắng lợi
- Ý nghĩa:
+ Kết thúc 20 năm đô hộ tàn bạo của phong kiến nhà Minh, khôi phục nền độc lập, chủ quyền của dân tộc.
+ Mở ra thời kì phát triển mới của xã hội, đất nước, dân tộc Việt Nam.
Câu 2. Hãy đánh giá vai trò của các vị anh hùng dân tộc như: Lê Lợi, Nguyễn Trãi, Nguyến Chích,... đối với cuộc khởi nghĩa Lam Sơn.
Trả lời:
- Vai trò của Nguyễn Trãi:
+ Soạn “Bình Ngô sách”; trong đó, bao gồm những phương lược cơ bản để đánh đuổi quân Minh.
+ Giúp Lê Lợi xây dựng và thực hiện một đường lối đấu tranh tổng hợp, toàn diện, trên các mặt: quân sự, tâm lí.
+ Đóng góp quan trọng trên lĩnh vực tư tưởng đặc biệt là tư tưởng “nhân nghĩa”.
- Vai trò của Lê Lợi:
+ Tạo dựng nên nghĩa quân Lam Sơn.
+ Đánh tan Quân xâm lược Minh với đường lối và chiến thuật đúng đắn
+ Đóng góp nhiều công sức vào cuộc khởi nghĩa.
- Nguyễn Chích có đóng góp quan trọng trong việc đưa ra chủ trương tạm rời Thanh Hóa chuyển vào Nghệ An sau đó quay ra đánh Đông Đô.
Câu 3. Từ khởi nghĩa Lam Sơn, chúng ta rút ra được bài học kinh nghiệm gì đối với công cuộc xây dựng và bảo vệ tổ quốc hiện nay?
Trả lời:
- Bài học từ khởi nghĩa Lam Sơn đối với công cuộc xây dựng và bảo vệ tổ quốc hiện nay: Cần có sự đoàn kết toàn dân trong xây dựng và bảo vệ tổ quốc, nhất là sự quan tâm của nhà nước đến dân, dựa vào dân để đánh giặc.