1. Sự thành lập Vương triều Lê Sơ
Câu 1. Hãy cho biết Vương triều Lê sơ được thành lập như thế nào.
Trả lời:
* Vương triều Lê sơ được thành lập:
- Năm 1428, Lê Lợi lên ngôi hoàng đế, lập thành lập nhà Lê sơ.
- Niên hiệu Thuận Thiên
- Khôi phục quốc hiệu Đại Việt.
- Đóng đô tại Thăng Long.
Câu 2. Tư liệu 1 thể hiện quyết tâm bảo vệ chủ quyền lãnh thể của nhà Lê Sơ như thế nào?
Trả lời:
- Tư liệu 1 đã cho thấy: nhà Lê sơ ý thức được chủ quyền lãnh thổ và tầm quan trọng của việc bảo vệ chủ quyền lãnh thổ quốc gia. Từ đó, đưa ra hình phạt nghiêm khắc đối với những người có hành vi bán rẻ chủ quyền lãnh thổ đất nước.
2. Tình hình kinh tế, xã hội
a) Tình hình kinh tế
Câu hỏi: Trình bày những nét chính về tình hình kinh tế thời Lê Sơ.
Trả lời:
* Những nét chính về tình hình kinh tế thời Lê Sơ:
- Nông nghiệp: đặc biệt coi trọng, khuyến khích phát triển nông nghiệp.
+ Đặt ra các quan chuyên trách: Khuyến nông sứ, Hà đê sứ,...
+ Cấm để ruộng hoang, đẩy mạnh khai khẩn hoang và lập đồn điền.
+ Đặt phép quân điền, định kì chia đều ruộng công làng xã.
+ Khơi kênh, đào sông, đắp đê ngăn mặn, bảo vệ các công trình thuỷ lợi.
=> Sản xuất nông nghiệp nhanh chóng phục hồi và phát triển. Đời sống nhân dân ổn định.
- Thủ công nghiệp:
+ Nhiều nghề thủ công truyền thống như dệt lụa, làm gốm,…phát triển nhanh chóng, hình thành những làng nghề chuyên nghiệp.
+ Nghề sản xuất gốm sứ xuất khẩu theo đơn hàng của các thương nhân nước ngoài phát triển mạnh ở các làng nghề tại Chu Đậu (Hải Dương), Bát Tràng (Hà Nội),…
- Thương nghiệp:
+ Chợ búa được khuyến khích mở để lưu thông hàng hóa trong nước.
+ Hoạt động buôn bán với nước ngoài được duy trì, thông qua các thương cảng như: Vân Đồn, Hội Thống, Tam Kì…
b) Tình hình xã hội
Câu hỏi: Nêu những nét chính về tình hình xã hội thời Lê Sơ.
Trả lời:
Những nét chính về tình hình xã hội thời Lê Sơ: Phân hoá thành các tầng lớp có địa vị ngày càng khác biệt.
- Tầng lớp quý tộc (vua, quan lại): có nhiều đặc quyền, đặc lợi.
- Nông dân (bộ phận đông đảo nhất):
+ Cày cấy, nộp thuế và làm các nghĩa vụ với nhà nước.
+ Hoặc lĩnh canh ruộng đất của địa chủ, quan lại để cày cấy, nộp tô.
+ Thợ thủ công và thương nhân: ngày càng đông đảo nhưng không được trọng dụng.
+ Nô tì: có xu hướng giảm.
=> Sự phân biệt giữa quý tộc và bình dân trở nên sâu sắc, được quy định bởi pháp luật.
3. Phát triển văn hoá - giáo dục
Câu 1. Hãy trình bày những thành tự văn hoá - giáo dục tiêu biểu thời Lê sơ.
Trả lời:
* Những thành tựu văn hóa – giáo dục tiêu biểu thời Lê sơ:
|
Lĩnh vực |
Thành tựu |
|
Tôn giáo |
Nho giáo được đề cao, Phật giáo và Đạo giáo bị hạn chế |
|
Văn học |
- Chữ Hán: phát triển và chiếm ưu thế: Quân trung từ mệnh tập, Bình Ngô đại cáo, Quỳnh Uyển cửu ca,… - Chữ Nôm: chiếm vị trí quan trọng: Quốc âm thi tập, Hồng Đức quốc âm thi tập,… |
|
Địa lí, bản đồ |
Lam Sơn thực lục, Đại Việt sử kí toàn thư, Dư địa chí, Hồng Đức bản đồ |
|
Toán học |
Đại Thành toán pháp, Lập thành toán pháp; Y học có Bản thảo thực vật toát yếu,… |
|
Công trình kiến trúc |
Kinh đô Thăng Long, Lam Kinh,... điêu khắc trên đá, gỗm, sứ,... Nhã nhạc cung đình và nghệ thuật tuồng chèo… phát triển |
|
Giáo dục |
Dựng lại Quốc Tử Giám ở Thăng Long. Tổ chức các khoa thi và dựng bia tiến sĩ. |
Câu 2. Khai thác tư liệu 2 và thông tin trong mục, hãy cho biết vì sao nhà Lê sơ chú trọng phát triển giáo dục, khoa cử.
Trả lời:
- Nhà Lê Sơ chú trọng giáo dục – khoa cử để tuyển chọn nhân tài cho đất nước, vì:
+ Người “hiền tài” ở đây được hiểu là những người vừa có tài, vừa có đức trong xã hội.
+ Những người “hiền tài” sẽ có những đóng góp lớn đối với sự phát triển cường thịnh của đất nước.
4. Một số danh nhân văn hoá tiêu biểu
Câu hỏi. Hãy kể tên một số danh nhân văn hoá tiêu biểu thời Lê sơ và những đóng góp của họ đối với sự phát triển của văn hoá dân tộc.
Trả lời:
Một số danh nhân văn hoá tiêu biểu thời Lê sơ và những đóng góp của họ đối với sự phát triển của văn hoá dân tộc:
* Nguyễn Trãi: là vị anh hùng dân tộc, danh nhân văn hoá thế giới.
- Sáng tác nhiều tác phẩm có giá trị lớn về văn học, sử học, địa lí: Quân trung từ mệnh tập, Bình Ngô đại cáo,...
- Tư tưởng "chở thuyền cũng là dân, lật thuyền cũng là dân": là bài học quý bàu cho công cuộc xây dựng và bảo vệ đất nước.
* Lê Thánh Tông
- Hoàng đế anh minh, tài năng, tiến hành cải cách để đưa thời kì ông cai trị đạt đến đỉnh cao của chế độ quân chủ chuyên chế.
- Sáng lập hội Tao Đàn, để lại 300 bài thơ chữ Hán, Hồng Đức quốc âm thi tập bằng chữ Nôm
* Ngô Sĩ Liên: đỗ Tiến sĩ năm 1442, là nhà sử học nổi tiếng với bộ Đại Việt sử kí toàn thư.
* Lương Thế Vinh:
+ Ông đỗ Trạng nguyên năm 1463.
+ Ông là nhà toán học nổi tiếng của nước ta thời Lê sơ. Với những công trình: Đại thành toán pháp, Thiền môn giáo khoa (nghiên cứu về Phật học).
+ Ông được người đương thời ca ngợi là nhân vật "tài hoa, danh vọng bậc nhất"; đến nay còn gọi là "Trạng Lường".
Luyện tập - Vận dụng
Câu 1. Tình hình kinh tế thời Lê sơ có điểm gì giống và khác thời Trần? Hãy lập và hoàn thành bảng theo mẫu dưới đây:
Trả lời:
Câu 2. Đọc đoạn tư liệu sau và cho biết luật pháp thời Lê sơ có những điểm gì tiến bộ.
Trả lời:
* Nhận xét:
- Thông qua tư liệu trên em thấy trong bộ luật Hồng Đức của nhà Lê Sơ đã tiến bộ trong việc cải thiện địa vị của người phụ nữ trong xã hội phong kiến. Nếu như trước đây, người phụ nữ gần như không có tiếng nói thì với nội dung trong bộ luật Hồng Đức, quyền lợi và địa vị của người phụ nữ trong gia đình cũng như trong xã hội đã được cải thiện: người phụ nữ có quyền thừa kế, quyền quyết định cuộc sống của chính mình.
Câu 3. Chủ trương của các vua thời Lê sơ về vấn đề chủ quyền có giá trị như thế nào trong công cuộc bảo vệ chủ quyền lãnh thổ quốc gia ngày nay?
Trả lời:
Chủ trương của các vua thời Lê sơ về vấn đề chủ quyền có ảnh hưởng rất lớn trong công cuộc bảo vệ chủ quyền lãnh thổ quốc gia ngày nay:
+ Chúng ta phải có thái độ kiên quyết, cứng rắn để bảo vệ chủ quyền, biên giới lãnh thổ.
+ Đề cao trách nhiệm bảo vệ tổ quốc với toàn thể nhân dân, trừng trị thích đáng những kẻ bán nước.