I. Cơ sở tự nhiên
- Vị trí địa lý: Đông Nam Á có diện tích khoảng 4,5 triệu km², là cầu nối giữa Ấn Độ Dương và Thái Bình Dương, thuận lợi cho giao thương quốc tế.
- Điều kiện tự nhiên:
+ Đông Nam Á lục địa: Địa hình bị chia cắt bởi dãy núi, có các đồng bằng màu mỡ dọc theo hệ thống sông lớn như sông Mê Công, sông Hồng.
+ Đông Nam Á hải đảo: Nhiều đảo lớn, đồi núi, đất đai giàu khoáng chất từ dung nham núi lửa.
+ Khí hậu gió mùa nóng ẩm, lượng mưa cao, thuận lợi cho sản xuất nông nghiệp.
II. Cơ sở xã hội
- Cư dân, tộc người: Thuộc tiểu chủng Đông Nam Á, gồm hai nhóm chính: In-đô-nê-diên và Nam Á; đa dạng về sắc tộc nhưng có nền tảng văn hóa tương đồng.
- Tổ chức xã hội:
+ Liên kết cộng đồng chặt chẽ dựa trên gia đình, dòng họ và làng xã.
+ Quá trình hình thành nhà nước chịu ảnh hưởng của văn hóa Trung Quốc và Ấn Độ, kết hợp với bản sắc bản địa.
III. Ảnh hưởng của văn hóa Trung Quốc và Ấn Độ
- Văn hóa Trung Quốc:
+ Được tiếp nhận có chọn lọc qua giao thương và di dân.
+ Nho giáo, Đạo giáo ảnh hưởng đến tư tưởng và văn hóa Đông Nam Á.
- Văn hóa Ấn Độ:
+ Theo chân thương gia và tu sĩ đến Đông Nam Á.
+ Tác động đến tôn giáo, chữ viết, nghệ thuật, góp phần hình thành bản sắc văn hóa khu vực.
+ Kiến trúc và điêu khắc Ấn Độ ảnh hưởng sâu rộng nhưng cư dân Đông Nam Á vẫn giữ những nét đặc trưng riêng.