I. Cơ sở hình thành
- Điều kiện tự nhiên:
+ Hệ thống sông ngòi dày đặc, đất đai giàu phù sa, nguồn nước và thủy sản phong phú.
+ Biển bao quanh phía đông và tây nam, có nhiều hải cảng giúp giao thương quốc tế qua con đường Tơ lụa và Hồ tiêu.
- Dân cư và xã hội:
+ Chủ nhân của văn hóa tiền Óc Eo, phát triển liên tục từ thời kỳ đồ đá.
+ Tiếp thu văn minh Ấn Độ qua thương nhân và nhà truyền giáo, ảnh hưởng đến chữ viết, tư tưởng, tôn giáo, tổ chức nhà nước.
+ Xã hội phân hóa theo đẳng cấp: quý tộc, tu sĩ, thương nhân, nông dân, thợ thủ công và nô lệ.
II. Thành tựu văn minh tiêu biểu
- Tổ chức nhà nước:
+ Phù Nam hình thành khoảng thế kỷ I, tồn tại đến thế kỷ VII.
+ Nhà nước chuyên chế cổ đại, vua nắm cả vương quyền và thần quyền, có quan lại giúp việc.
- Chữ viết:
+ Dựa trên chữ Phạn, người Phù Nam sáng tạo hệ chữ viết riêng vào cuối thế kỷ II – đầu thế kỷ III.
+ Minh văn khắc trên bia đá, cửa đền, đồ dùng kim loại và đất nung.
- Đời sống vật chất:
+ Buôn bán phát triển mạnh, thương cảng Óc Eo là trung tâm giao thương quan trọng.
+ Nhà ở là nhà sàn bằng gỗ, lợp lá.
+ Phương tiện đi lại chủ yếu là thuyền.
+ Trang phục đơn giản, nam mặc khố dài, nữ mặc váy, đeo trang sức.
- Đời sống tinh thần:
+ Tín ngưỡng – Tôn giáo: Vạn vật hữu linh, thờ thần Mặt Trời, tiếp thu Ấn Độ giáo và Phật giáo.
+ Nghệ thuật: Tạc tượng, điêu khắc tinh xảo, âm nhạc và ca múa phát triển.
+ Phong tục tập quán: Nhiều hình thức chôn cất (thủy táng, hỏa táng), tục cạo đầu khi có người mất, đeo trang sức, chế biến rượu từ cây giống thạch lựu.