I. Cơ sở hình thành
- Điều kiện tự nhiên: Hy Lạp có địa hình bị chia cắt, đất đai không màu mỡ nhưng giàu khoáng sản; La Mã có đồng bằng rộng lớn, khí hậu ôn hòa, thuận lợi cho nông nghiệp.
- Dân cư: Hy Lạp có bốn tộc người chính, hình thành ý thức dân tộc vào thế kỉ VIII - VII TCN; La Mã có nhiều tộc người, người La-tinh là cư dân sáng lập thành La Mã.
- Kinh tế: Phát triển mạnh các nghề đi biển, khai khoáng, luyện kim, thủ công nghiệp, giao thương sôi động với tiền tệ lưu thông rộng rãi.
- Chính trị - Xã hội: Hy Lạp hình thành các quốc gia thành bang theo chế độ dân chủ chủ nô, sau bị La Mã sáp nhập; La Mã mở rộng lãnh thổ, tồn tại đến thế kỉ V.
II. Thành tựu văn minh tiêu biểu
- Chữ viết: Hy Lạp tạo ra hệ thống chữ cái, La Mã tiếp thu và phát triển thành chữ La-tinh.
- Văn học: Bao gồm thần thoại, thơ ca, văn xuôi (sử thi I-li-át, Ô-đi-xê) và kịch (bi kịch, hài kịch).
- Nghệ thuật:
+ Kiến trúc: Đền Pác-tê-nông, đấu trường Cô-li-dê,...
+ Điêu khắc: Tượng Vệ nữ Mi-lô, Lực sĩ ném đĩa,...
- Khoa học - Kĩ thuật:
+ Toán học - Vật lí: Pi-ta-go, Ác-si-mét,...
+ Thiên văn học: Thuyết Nhật tâm, lịch Giu-li-an.
+ Y học: Hi-pô-crát - cha đẻ của y học phương Tây.
- Triết học: Hy Lạp là quê hương của triết học phương Tây với trường phái duy vật (Ta-lét, Đê-mô-crít) và duy tâm (Xô-crát, Pla-tôn).
- Tôn giáo: Thờ cúng thần linh, Cơ Đốc giáo phát triển mạnh vào thế kỉ IV.
- Thể thao: Tổ chức Thế vận hội Ô-lim-pic tôn vinh thần linh.
III. Ý nghĩa của văn minh Hy Lạp – La Mã
- Nền văn minh Hy Lạp - La Mã cổ đại được tạo dựng từ sức sáng tạo phi thường của cư dân Địa Trung Hải trên cơ sở tiếp biến những giá trị tiêu biểu của văn minh phương Đông.
- Những thành tựu văn minh Hy Lạp - La Mã có tính hiện thực cao, mang tính nhân bản, là cơ sở của văn hoá châu Âu về sau. Nhiều di sản của nền văn minh Hy Lạp - La Mã cổ đại vẫn còn nguyên giá trị cho đến ngày nay.