1. Việt Nam dưới ách thống trị của Pháp - Nhật Bản
- 1939: Pháp thực hiện chính sách đàn áp phong trào cách mạng, kiểm soát kinh tế, tăng thuế.
- 1940: Nhật xâm lược Đông Dương, Pháp đầu hàng, Việt Nam chịu sự thống trị song trùng.
- Chính quyền thực dân và phát xít tăng cường bóc lột, gây nạn đói 1944-1945.
- Các cuộc nổi dậy: Khởi nghĩa Bắc Sơn (9/1940), Nam Kỳ (11/1940), Đô Lương (1/1941).
2. Chuẩn bị tiến tới khởi nghĩa giành chính quyền
- Chuyển hướng chiến lược của Đảng
+ 11/1939: Hội nghị xác định nhiệm vụ chính là giải phóng dân tộc.
+ 5/1941: Hội nghị Pác Bó, nhấn mạnh khởi nghĩa vũ trang là nhiệm vụ trung tâm.
- Chuẩn bị lực lượng
+ 19/5/1941: Thành lập Mặt trận Việt Minh, tập hợp quần chúng đấu tranh.
+ 22/12/1944: Thành lập Đội Việt Nam Tuyên truyền Giải phóng quân, đánh thắng Phay Khắt & Nà Ngần.
- Cao trào kháng Nhật cứu nước và những hoạt động chuẩn bị cuối cùng cho Tổng khởi nghĩa (từ tháng 3 đến giữa tháng 8-1945)
+ 9/3/1945: Nhật đảo chính Pháp, Đảng phát động "Kháng Nhật cứu nước".
+ Phong trào rộng khắp: Cao-Bắc-Lạng giải phóng nhiều địa phương, "Phá kho thóc, giải quyết nạn đói" ở Bắc Kỳ & Bắc Trung Kỳ.
- Những bước chuẩn bị cuối cùng
+ 15/4/1945: Hội nghị Quân sự Bắc Kỳ, thống nhất lực lượng Việt Nam Giải phóng quân.
+ 5/1945: Thành lập Khu giải phóng Việt Bắc, căn cứ cách mạng toàn quốc.
3. Tổng khởi nghĩa tháng Tám năm 1945 và sự ra đời nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa
- Diễn biến chính
+ 15/8/1945: Nhật đầu hàng, quân đội Nhật ở Việt Nam rệu rã → Thời cơ khởi nghĩa đến.
+ 13-8-1945: Uỷ ban Khởi nghĩa ban bố Quân lệnh số 1 phát động tổng khởi nghĩa.
+ 19/8/1945: Hà Nội giành chính quyền.
+ 23/8/1945: Huế giành chính quyền.
+ 25/8/1945: Sài Gòn giành chính quyền, khởi nghĩa thắng lợi trên cả nước.
+ 30/8/1945: Vua Bảo Đại thoái vị, chấm dứt chế độ phong kiến.
- Nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ra đời
+ 2/9/1945: Hồ Chí Minh đọc Tuyên ngôn Độc lập, khai sinh nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.
4. Nguyên nhân thắng lợi, ý nghĩa lịch sử của Cách mạng tháng Tám năm 1945
* Nguyên nhân thắng lợi
- Khách quan: Chiến thắng Liên Xô, Đồng minh, Nhật đầu hàng tạo thời cơ cho cách mạng Việt Nam.
- Chủ quan:
+ Truyền thống yêu nước của nhân dân.
+ Sự lãnh đạo đúng đắn của Đảng, Hồ Chí Minh.
+ Chuẩn bị kỹ lưỡng trong suốt 15 năm đấu tranh.
* Ý nghĩa lịch sử
- Đối với Việt Nam:
+ Xóa bỏ ách thống trị của Pháp - Nhật, lật đổ chế độ phong kiến.
+ Đặt nền móng cho nền độc lập, mở ra kỷ nguyên tự do.
+ Đảng trở thành Đảng cầm quyền, dẫn dắt cách mạng tiếp theo.
- Đối với thế giới:
+ Góp phần vào chiến thắng chủ nghĩa phát xít.
+ Thúc đẩy phong trào giải phóng dân tộc khắp thế giới.