Trước khi đọc
Câu hỏi SGK Ngữ văn 8 KNTT – Soạn bài Chùm truyện cười dân gian Việt Nam (trang 108): Hãy nêu tên những truyện cười mà em biết. Chọn kể một truyện cười em cho là thú vị.
Trả lời:
- Một số truyện cười: Kẻ ngốc nhà giàu, Đẽo cày giữa đường, Trạng Quỳnh, Đi chợ…
- Truyện cười em cho là thú vị nhất: Tam đại con gà
+ Xưa, anh học trò dốt nát hay lên mặt văn hay chữ tốt, người nông dân tưởng thật nhờ anh về dạy con học chữ. Trẻ hỏi thầy chữ “kê” trong sách “Tam thiên tự”, cuống quá thầy nói liều “Dủ dỉ là con dù dì” nhưng bảo trò đọc khẽ và thấp thỏm trong lòng. Sau đó, thầy khấn Thổ công, xin đài âm dương xem có đúng là “dù dì” không, ba đài đều được. Thầy yên tâm, hôm sau bảo trò đọc to bài dạy. Người chủ nghe thấy, chạy vào nhà chỉ vào sách “chữ kê là gà”, sao “dủ dỉ là con dù dì”, thầy nhanh trí nói gỡ dạy trẻ ba đời con gà: “Dủ dỉ là con dù dì, dù dì là chị con công, con công là ông con gà”.
Đọc văn bản
Câu 1 SGK Ngữ văn 8 KNTT – Soạn bài Chùm truyện cười dân gian Việt Nam (trang 108): Cách hỏi và cách trả lời của hai nhân vật.
Trả lời:
Cách hỏi của nhân vật thì không có vấn đề gì hết. Còn cách trả lời của nhân vật kia thì câu trả lời thật thừa thãi.
Câu 2 SGK Ngữ văn 8 KNTT – Soạn bài Chùm truyện cười dân gian Việt Nam (trang 109): Hành động của nhà hàng mỗi khi có người nhận xét cái biển.
Trả lời:
Mỗi khi có người nhận xét cái biển, nhà hàng đều chỉnh sửa theo ý kiến đó.
Câu 3 SGK Ngữ văn 8 KNTT – Soạn bài Chùm truyện cười dân gian Việt Nam (trang 109): Vì sao nhà hàng cất cái biển?
Trả lời:
Nhà hàng phải cất cái biển vì sau những lần sửa biển theo góp ý của mọi người thì đều bị bắt bẻ.
Câu 4 SGK Ngữ văn 8 KNTT – Soạn bài Chùm truyện cười dân gian Việt Nam (trang 109): Chú ý độ dài của chiếc ghe.
Trả lời:
Độ dài của chiếc ghe được miêu tả phóng đại: dài không lấy gì đo cho xiết. Một người tuổi hai mươi đứng ở đầu mũi bắt đầu đi ra đằng lái; đi đến giữa cột buồm thì đã già, râu tóc bạc phơ, cứ thế đi, đến chết vẫn chưa tới lái.
Câu 5 SGK Ngữ văn 8 KNTT – Soạn bài Chùm truyện cười dân gian Việt Nam (trang 110): Chú ý chiều cao của cái cây.
Trả lời:
Chiều cao của cái cây được miêu tả phóng đại: cao ghê gớm. Có một con chim đậu trên cành cây ấy, đánh rơi một hột đa. Hột đa rơi xuống lưng chừng gặp mưa, gặp bụi rồi nảy mầm, đâm rễ thành cây đa. Cây đa lớn lên, sinh hoa, kết quả, hột đa ở cây đa đó lại rơi vãi ra, đâm chồi nảy lộc thành nhiều cây đa con. Đa con lớn lên, sinh hoa kết quả, lại nảy ra đàn cây đa cháu, cứ thế mãi cho đến khi rơi tới đất thì đã bảy đời tất cả.
Trả lời câu hỏi
Câu 1 SGK Ngữ văn 8 KNTT – Soạn bài Chùm truyện cười dân gian Việt Nam (trang 110): Các truyện Lợn cưới, áo mới; Treo biển; Nói dóc gặp nhau phê phán những tính xấu nào của con người?
Trả lời:
Các truyện Lợn cưới, áo mới; Treo biển; Nói dóc gặp nhau phê phán những tính xấu của con người như: khoe của, không có chính kiến, nói dóc.
Câu 2 SGK Ngữ văn 8 KNTT – Soạn bài Chùm truyện cười dân gian Việt Nam (trang 110): Đối thoại của hai nhân vật trong truyện Lợn cưới, áo mới có gì đặc biệt? Trong tình huống đó, cách hỏi và trả lời thông thường sẽ như thế nào? người?
Trả lời:
- Đối thoại của hai nhân vật trong truyện Lợn cưới, áo mới khi có người mất lợn hỏi “Bác có thấy con lợn của tôi chạy qua đây không?” thì lẽ ra anh ta phải trả là “Tôi có thấy con lợn chạy qua đây” hoặc “Tôi không thấy con lợn nào chạy qua đây cả”. Câu trả lời của anh ta lại là: “Từ lúc tôi mặc cái áo mới này, tôi chẳng thấy con lợn nào chạy qua đây cả”. Với mọi người thì câu trả lời đó thừa thãi. Nhưng với anh ta thì có lẽ câu trả lời đó mới diễn đạt đúng đủ mục đích “khoe” của anh ta.
=> Câu trả lời buồn cười và lố bịch.
Câu 3 SGK Ngữ văn 8 KNTT – Soạn bài Chùm truyện cười dân gian Việt Nam (trang 110): Tính cách anh chàng có áo mới trong truyện Lợn cưới, áo mới được thể hiện qua những chi tiết nào?
Trả lời:
Tính cách anh chàng có áo mới trong truyện Lợn cưới, áo mới được thể hiện qua những chi tiết: mặc áo mới ra cửa đứng mong có ai qua người ta sẽ khen, đứng từ sáng đến chiều, phanh vạt áo, cách trả lời dư thông tin khi có người hỏi về “lợn cưới”
Câu 4 SGK Ngữ văn 8 KNTT – Soạn bài Chùm truyện cười dân gian Việt Nam (trang 110): Nhà hàng bán cá trong truyện Treo biển đã hành động như thế nào trước những lời nhận xét của mọi người? Nếu là chủ nhà hàng thì em sẽ làm gì trước những lời nhận xét đó?
Trả lời:
- Người bán cá trong truyện Treo biển đã thay đổi liên tục theo những ý kiến của mọi người.
- Nếu là chủ nhà hàng em sẽ giữ vững lập trường của mình và những ý kiến đó chỉ mang tính chất tham khảo.
Câu 5 SGK Ngữ văn 8 KNTT – Soạn bài Chùm truyện cười dân gian Việt Nam (trang 110): Ở truyện Treo biển, sự lặp lại tình huống bị chê – gỡ biển nhiều lần có tác dụng gì?
Trả lời:
Tác dụng của việc lặp lại nhiều lần tình huống bị chê – gỡ biển trong truyện Treo biển: là một thủ pháp gây cười.
Nếu tình huống này chỉ xuất hiện một lần thì ta có thể đánh giá nhà hàng biết tiếp thu ý kiến và điều chỉnh thông tin ở biển hiệu. Như vậy truyện sẽ tạo dựng một tính cách tích cực. Nhưng tình huống lặp lại nhiều lần và kết cục là không còn cái biển, tức là nhà hàng phủ nhận chính mình mặc dù các thông tin trên biển không hề sai và không gây hại. Điều này cho thấy nhà hàng không có khả năng tự đánh giá giá trị, không phân biệt được cái nên và không nền. Trong cuộc sống, đôi khi ta bắt gặp những người như vậy. Khi không có chủ kiến thì dễ bị tác động bởi người khác, thậm chí dễ bị lôi kéo theo người khác. Tiếng cười nảy sinh từ tình huống lặp lại, người đọc tự phát hiện ra tính cách của chủ nhà hàng.
Câu 6 SGK Ngữ văn 8 KNTT – Soạn bài Chùm truyện cười dân gian Việt Nam (trang 110): Có điều gì khác thường ở lời nói của hai nhân vật trong truyện Nói dóc gặp nhau?
Trả lời:
Sự khác thường ở lời nói của hai nhân vật trong truyện Nói dóc gặp nhau:
- Lời nói của anh đầu tiên thể hiện tính cách nói khoác lác, ba hoa.
- Lời nói của anh thứ hai tuy khoác lác nhưng ngụ ý nhằm chê bai, phê phán thói nói dóc của anh thứ nhất.
Câu 7 SGK Ngữ văn 8 KNTT – Soạn bài Chùm truyện cười dân gian Việt Nam (trang 110): Theo em, trong Nói dóc gặp nhau, chi tiết nào tạo ra sự bất ngờ cho truyện?
Trả lời:
Chi tiết tạo ra sự bất ngờ cho truyện Nói dóc gặp nhau: anh chàng đi làm ăn xa về muốn khoác lác về chuyện phương xa xứ lạ để lòe mọi người trong làng cho vui, nhưng không ngờ lại bị anh chàng nói dóc trong làng bóc mẽ. Anh chàng nói dóc trong làng dùng chiêu “gậy ông đập lưng ông” để anh chàng đi xa về tự phủ định mình.
Câu 8 SGK Ngữ văn 8 KNTT – Soạn bài Chùm truyện cười dân gian Việt Nam (trang 111): Đối với thói hư tật xấu của con người, truyện cười có thể đả kích, lên án hay bông đùa, giễu cợt nhẹ nhàng, giáo dục kín đáo. Em có nhận xét gì về sắc thái của tiếng cười trong mỗi câu chuyện ở bài học này?
Trả lời:
- Đối với thói hư tật xấu của con người, truyện cười có ý bông đùa, giễu cợt nhẹ nhàng, giáo dục kín đáo, để rồi chính nhân vật nhận ra cái sai trái của mình.
=> Tiếng cười ở mỗi câu chuyện thể hiện sự châm biếm, mỉa mai với những thói hư tật xấu của con người. Đó là những lời đối đáp mang sắc thái ý nghĩa tương tự nhằm giúp đối phương nhận ra hành vi của mình.
Viết kết nối với đọc
Đề bài: Viết đoạn văn (khoảng 7 – 9 câu) trình bày suy nghĩ của em về một tính cách đáng phê phán được nói đến trong những truyện cười trên.
Đoạn văn tham khảo
Truyện cười là sản phẩm sáng tạo của trí tuệ dân gian, được lưu truyền rộng rãi trong quần chúng nhân dân. Truyện cười được sáng tác không chỉ nhằm mang đến tiếng cười giải trí sau những phút giây lao động mệt mỏi mà còn ngầm phê phán những thói hư tật xấu, qua đó gửi gắm những bài học, ý nghĩa vô cùng sâu sắc. Khoe khoang là một trong những hành vi của tính cách con người, nhằm gây ra sự chú ý bằng cách nói ra cái tài, cái giỏi của mình cho người khác biết, hay tìm cách che giấu sự thua kém không bằng người khác. Khoe khoang tuy là một đức tính không thực sự tốt, song trong một số trường hợp cũng mang lại mặt tích cực, nhưng hãy biết cách khoe khoang một cách nhẹ nhàng và tế nhị. Nếu chúng ta phô trương: là quá tự tin, tự kiêu, khoe khoang quá đà, biểu hiện của thói quen xấu. Hình ảnh người phô trương sẽ không được sự tôn trọng của mọi người, thậm chí mọi người coi thường… Những người phô trương sẽ khó nhận được sự tin tưởng, họ chạy theo danh hão và nó cản trở sự thành công của họ…Nếu chúng ta khiêm tốn, thiết thực: là biết mình biết ta, nó là biểu hiện của lối sống chân thực, chân thành, của những phẩm chất cao quý, nó nâng cao giá trị của mỗi con người. Ta sẽ được mọi người trân trọng, đề cao, sẽ có thành công trong cuộc sống.
Mỗi cá nhân, bằng những hành động cụ thể, có thể đóng góp cho cộng đồng… không chỉ giúp bản thân nâng cao năng lực, hoàn thiện nhân cách mà còn thúc đẩy xã hội cùng tiến bộ, phát triển.