Trước khi đọc
Câu hỏi 1 SGK Ngữ văn 8 KNTT – Soạn bài Lá cờ thêu sáu chữ vàng (trang 10): Chia sẻ cảm nghĩ của em về người anh hùng nhỏ tuổi Trần Quốc Toản (qua các tài liệu lịch sử, sách báo, phim ảnh… mà em đã đọc, đã xem).
Trả lời:
- Trần Quốc Toản là một thiếu niên anh hùng, tham gia vào cuộc kháng chiến chống quân Nguyên lần thứ hai. Câu chuyện nổi tiếng về Trần Quốc Toản đã được ghi danh sử sách, lưu truyền muôn đời. Khi vua Trần Nhân Tông cùng các quan bàn chuyện đánh giặc, vua thấy Trần Quốc Toản còn trẻ nên không cho vào dự, ban cho một quả cam. Khi trờ về, quả cam trong tay Trần Quốc Toản đã nát từ lúc nào không hay. Ông chính là một tấm gương sáng về lòng dũng cảm, sự kiên định của một người thanh niên trẻ tuổi trước vận mệnh của đất nước.
Câu hỏi 2 SGK Ngữ văn 8 KNTT – Soạn bài Lá cờ thêu sáu chữ vàng (trang 10): Ngoài Trần Quốc Toản, em còn biết thêm những nhân vật thiếu nhi lỗi lạc nào trong lịch sử?
Trả lời:
- Những nhân vật thiếu nhi lỗi lạc trong lịch sử mà em biết là: Kim Đồng, Lý Tự Trọng, Nguyễn Bá Ngọc, Trần Quốc Toản…
Đọc văn bản
Câu 1 SGK Ngữ văn 8 KNTT – Soạn bài Lá cờ thêu sáu chữ vàng (trang 10): Quang cảnh, không khí ở bến Bình Than – nơi diễn ra một hội nghị quan trọng.
Trả lời:
- Quang cảnh:
+ Hai cây đa cổ thụ che kín cả một khúc sông.
+ Dưới bến, những thuyền lớn của các vương sư về hội sư, đậu dài san sát, sơn đủ các màu.
- Không khí: Tưng bừng, khí thế, tráng lệ “những lá cờ bay múa trên những đoàn thyền đẹp như gấm hoa”.
Câu 2 SGK Ngữ văn 8 KNTT – Soạn bài Lá cờ thêu sáu chữ vàng (trang 11): Những ý nghĩ của nhân vật xen vào lời của người kể chuyện.
Trả lời:
- “Cha ta mất sớm, nên ta mới phải đứng rìa nhục nhã thế này!”
- “Đứng mãi đây cho đến bao giờ? Thôi thì liều một chết vậy. Ta cứ xuống, chỉ nói hai tiếng xin đánh, rồi mặc cho triều đình luận tội.”
- “Ta sẽ chiêu binh bãi mã, cầm quân đi đánh giặc. Xem cái thằng ngoài rìa này có phải là một kẻ toi cơm không.”
Câu 3 SGK Ngữ văn 8 KNTT – Soạn bài Lá cờ thêu sáu chữ vàng (trang 11): Hoài Văn có những suy nghĩ gì khi thấy các vương hầu họp bàn việc nước?
Trả lời:
- Bàn gì thì bàn dám chắc cũng chẳng ngoài cái việc lớn là cho quân Nguyên mượn đường vào đánh chiêm thành hay chống cự lại mà thôi.
- Dã tâm của quân giặc đã hai năm rõ mười rồi. Nó giả tiếng mượn đường, kì thực là để cướp sống lấy nước Nam.
- Chỉ có việc đánh, làm gì phải phải kéo ra tận đây bàn đi bàn lại?
Câu 4 SGK Ngữ văn 8 KNTT – Soạn bài Lá cờ thêu sáu chữ vàng (trang 12): Điều gì sẽ xảy ra khi Hoài Văn có hành động vượt khuôn phép?
Trả lời:
- Nếu Hoài Văn có hành động vượt khuôn phép thì sẽ bị quân lính bắt giữ, hoặc có thể sẽ bị trị tội nặng.
Câu 5 SGK Ngữ văn 8 KNTT – Soạn bài Lá cờ thêu sáu chữ vàng (trang 13): Hoài Văn giải thích như thế nào về hành động của mình?
Trả lời:
- Cháu biết là mang tội lớn. Nhưng cháu trộm nghĩ rằng khi quốc biến thì đứa trẻ cũng phải lo, huống chi cháu đã lớn. Cháu chưa đến tuổi dự bàn việc nước, nhưng cháu có phải là giống cỏ cây đâu mà ngồi yên được? Vua lo thì kẻ thần tử cũng phải lo. Cha cháu mất sớm, cháu được chú nuôi nấng. Chú thường dạy cháu những điều trung nghĩa, cháu vẫn ghi trong tấc dạ. Cháu liều chết đến đây, chỉ muốn góp một vài lời. Thưa chú, chẳng hay quan gia cùng các vương hầu định bàn thế nào? Cho nó mượn đường hay đánh lại?
Câu 6 SGK Ngữ văn 8 KNTT – Soạn bài Lá cờ thêu sáu chữ vàng (trang 13): Thái độ của Trần Quốc Toản thể hiện như thế nào qua lời nói?
Trả lời:
- Thái độ của Trần Quốc Toản được thể hiện qua lời nói: bất bình, bức xúc, căm thù giặc khi nghe có người chủ hòa.
Câu 8 SGK Ngữ văn 8 KNTT – Soạn bài Lá cờ thêu sáu chữ vàng (trang 13): Cách nhà vua xử lí hành động của Trần Quốc Toản có đúng như dự đoán của em không?
Trả lời:
- Đúng như dự đoán của em
Câu 9 SGK Ngữ văn 8 KNTT – Soạn bài Lá cờ thêu sáu chữ vàng (trang 14): Tâm trạng của Hoài Văn.
Trả lời:
- Hoài Văn vừa tức vừa hờn vừa tủi.
- Uất nhất là dám quân Thánh Dực cũng khúc khích cười chế nhạo.
Trả lời câu hỏi
Câu 1 SGK Ngữ văn 8 KNTT – Soạn bài Lá cờ thêu sáu chữ vàng (trang 15): Hãy tóm tắt nội dung văn bản và cho biết câu chuyện dựa trên bối cảnh của sự kiện lịch sử nào.
Trả lời:
*Tóm tắt:
- Tại bến Bình Than, vua Trần và các vương hầu họp bàn kế sách đối phó với quân xâm lược.
- Vì chưa đủ tuổi, không được dự họp, Trần Quốc Toản cảm thấy nhục nhã, chỉ muốn gặp vua để bày tỏ chủ kiến của mình là không chấp nhận hoà hoãn.
- Do nóng lòng muốn gặp vua, Trần Quốc Toản định vượt qua hàng rào quân cấm vệ để đến nơi vua quan họp bàn; bị ngăn cản, đã xảy ra xung đột.
- Khi được gặp vua, Trần Quốc Toản nói to câu xin đánh. Vua Trần biết nỗi lòng vì nước của chàng, đã không trách phạt, còn ban thưởng một quả cam.
- Trần Quốc Toản quyết định trở về quê chiêu mộ binh mã, thao luyện võ nghệ để xuất quân đánh giặc. Khi chàng xoè tay ra, quả cam đã bị bóp nát tự bao giờ.
*Bối cảnh lịch sử: Câu chuyện được kể xảy ra vào thời nhà Trần (thế kỉ XIII). Lúc bấy giờ, nước ta phải đối mặt với quân Nguyên – một đội quân xâm lược hết sức hùng mạnh.
Câu 2 SGK Ngữ văn 8 KNTT – Soạn bài Lá cờ thêu sáu chữ vàng (trang 15): Hoài Văn Hầu Trần Quốc Toản có tâm trạng như thế nào khi phải đứng trên bờ nhìn quang cảnh một sự kiện đặc biệt đang diễn ra ở bến Bình Than?
Trả lời:
Tâm trạng của Hoài Văn Hầu Trần Quốc Toản khi phải đứng trên bờ nhìn quang cảnh một sự kiện đặc biệt đang diễn ra ở bến Bình Than là:
- Nôn nóng, tức giận khi các em họ chỉ hơn mình năm, sáu tuổi lại được tham dự họp bàn việc nước với nhà vua.
- Chàng lại nghĩ đến thân mình vì cha mất sớm, nên phải chịu cảnh đứng rìa nhục nhã.
Câu 3 SGK Ngữ văn 8 KNTT – Soạn bài Lá cờ thêu sáu chữ vàng (trang 15): Khi bị quân Thánh Dực ngăn cản xuống bến gặp vua, Trần Quốc Toản có hành động gì khác thường? Vì sao Trần Quốc Toản có hành động như vậy?
Trả lời:
Khi bị quân Thánh Dực ngăn cản xuống bến gặp vua, Trần Quốc Toản đã có hành động:
+ Tuốt gươm, trừng mắt lên một cách điên dại "Không buông ra ta chém"
+ Mặt đỏ bừng bừng và quát lớn: "Ta xuống xin bệ kiến quan gia, không kẻ nào được giữ ta lại. Lôi thôi thì hãy nhìn gươm này!"
+ Trần Quốc Toản vung gươm, không ai dám đến gần
Trần Quốc Toản có hành động như vậy vì ông đang lo lắng cho tình hình an nguy của đất nước. Ông muốn xuống diện kiến vua ngay lập tức để xin đánh.
Câu 4 SGK Ngữ văn 8 KNTT – Soạn bài Lá cờ thêu sáu chữ vàng (trang 15): Chứng kiến hành động và nghe lời tâu bày của Trần Quốc Toản, vua Thiệu Bảo có thái độ và cách xử lí thế nào? Thái độ và cách xử lí đó cho thấy điều gì ở vị vua này?
Trả lời:
- Chứng kiến hành động và nghe lời tâu bày của Trần Quốc Toản, vua Thiệu Bảo có thái độ và cách xử lí:
+ Gật đầu mỉm cười nhìn Hưng Đạo Vương.
+ Vua tha tội, khuyên Quốc Toản về quê chăm mẹ.
+ Vua ban cho Quốc Toản cam quý.
- Thái độ và cách xử lí đó cho thấy vua Thiệu Bảo là một người hiền từ, anh minh và sáng suốt.
Câu 5 SGK Ngữ văn 8 KNTT – Soạn bài Lá cờ thêu sáu chữ vàng (trang 15): Trong lời người kể chuyện đôi chỗ xen vào những ý nghĩ thầm kín của nhân vật Trần Quốc Toản. Hãy nêu một vài trường hợp và phân tích tác dụng của sự đan xen đó.
Trả lời:
- Trường hợp trong lời người kể có đan xen ý nghĩ thầm kín của nhân vật Trần Quốc Toản là đoạn Hoài Văn đỡ lấy cam vua ban, lủi thủi bước lên bờ và uất ức nghĩ đến đám quân Thánh Dực, nung nấu ý định chiêu binh mãi mã: “Hoài Văn đỡ lấy quả cam, tạ ơn vua...càng bóp mạnh.”
=> Tác dụng: Việc đan xen ý nghĩ của nhân vật trong lời kể khiến cho câu chuyện trở nên sinh động và chân thực hơn. Người đọc không chỉ thấy được rõ các sự việc đang diễn ra mà còn thấy được những ý nghĩ thầm kín để qua đó hiểu hơn về tiến trình tâm lý và biết được tính cách thực sự của nhân vật. Tính cách của Trần Quốc Toản vì thế cũng được bộc lộ rõ ràng hơn.
Câu 6 SGK Ngữ văn 8 KNTT – Soạn bài Lá cờ thêu sáu chữ vàng (trang 15): Những nét tính cách nào của Trần Quốc Toản được thể hiện qua lời đối thoại với các nhân vật khác trong truyện?
Trả lời:
- Khi đối thoại với đám quân Thánh Dực: Khẳng khái, quyết liệt.
- Khi đối thoại với chú Chiêu Thành Vương: Lễ phép, thẳng thắn, gan dạ.
- Khi đối thoại với nhà vua: Nhiệt tình, khí phách, dũng cảm và lễ phép.
Câu 7 SGK Ngữ văn 8 KNTT – Soạn bài Lá cờ thêu sáu chữ vàng (trang 15): Trong truyện này, ngôn ngữ người kể chuyện và ngôn ngữ nhân vật đều mang đậm màu sắc lịch sử. Hãy nêu ví dụ và cho biết tác dụng.
Trả lời:
- Ở lời người kể chuyện, xuất hiện các từ ngữ gọi đúng chức tước, địa vị, vật dụng… của các nhân vật: quan gia, đấng thiên tử, vương hầu, Hưng Đạo Vương, Chiêu Minh Vương, Chiêu Quốc Vương, Hoài Văn Hầu, quân Thánh Dực, thuyền ngự, đồ nghi trượng, người nội thị,...
- Ngôn ngữ đối thoại giữa các nhân vật: “Quân pháp vô thân, hầu không có phận sự ở đây, nên trở ra cho anh em làm việc. Nhược bằng khinh thường phép nước, anh em tất phải chiếu theo thượng lệnh”; “Ta xuống xin bệ kiến quan gia, không kẻ nào được giữ ta lại. Lôi thôi thì hãy nhìn lưỡi gươm này!”
→ Tác dụng: Khiến cho câu chuyện sinh động và chân thực, làm rõ được bối cảnh lịch sử lúc bấy giờ, đưa người đọc nhập tâm vào câu chuyện được kể và làm nổi bật chủ đề của tác phẩm
Câu 8 SGK Ngữ văn 8 KNTT – Soạn bài Lá cờ thêu sáu chữ vàng (trang 15): Hãy khái quát chủ đề của văn bản và cho biết căn cứ vào đâu em khái quát như vậy.
Trả lời:
- Chủ đề: Tình yêu đất nước và lòng căm thù giặc của người anh hùng trẻ tuổi Hoài Nam.
- Căn cứ vào nội dung văn bản để khái quát chủ đề của tác phẩm.
Viết kết nối với đọc
Đề bài: Viết đoạn văn (khoảng 7 – 9 câu) phân tích chi tiết Trần Quốc Toản bóp nát quả cam.
Đoạn văn tham khảo
Khi không gặp được vua, Quốc Toản bèn xông vào thuyền đòi gặp vua để yết kiến vua. Vua bèn cho chàng đứng dậy và bảo chàng tuy đã làm trái phép nước, phải trị tội nhưng thấy chàng còn trẻ mà đã biết lo việc nước nên vua đã ban cho chàng một quả cam. Chi tiết ban quả cam cho thấy nhà vua rất tán thưởng hành động này của chàng. Đến chi tiết bóp nát quả cam vì bị vua xem thường là trẻ con vã nghĩ tới quân giặc vẫn đang hoành hành, lăm le đè đầu cưỡi cổ dân mình. Chi tiết này cũng cho thấy sự gan dạ, dũng cảm, phẩm chất anh hùng của Trần Quốc Toản. Tóm lại, ta thấy Trần Quốc Toản không chỉ gan to, chí quyết của một Hoài Văn, mà còn khiến em hết sức tự hào với tráng khí nhà Trần. Trần Quốc Toản không chỉ thể hiện nhiệt tình cao quý ấy bằng lời, mà còn tự nguyện thể hiện nó bằng hành động, trước hết bằng cử chỉ đã được ghi lại sáng ngời trong lịch sử sách; sức phẫn nộ, chí diệt thù đã chuyển một phần thành năng lượng bóp nát quả cam vua ban trong tay lúc nào không biết!