Trước khi đọc
Câu hỏi SGK Ngữ văn 8 KNTT – Soạn bài Lặng lẽ Sa Pa (trang 15): Nêu suy nghĩ của em về những người đang sống ở nơi xa xôi, hẻo lánh và làm các công việc vất vả, âm thầm.
Trả lời:
- Những người đang sống ở nơi xa xôi, hẻo lánh và làm các công việc vất vả, âm thầm là những con người dũng cảm và kiên cường. Họ đã hi sinh những hạnh phúc riêng tư để cống hiến hết mình cho quê hương, đất nước.
Đọc văn bản
Câu 1 SGK Ngữ văn 8 KNTT – Soạn bài Lặng lẽ Sa Pa (trang 15): Khunng cảnh thiên nhiên Sa Pa
Trả lời:
- Nắng đốt cháy rừng cây, mạ bạc con đèo…
- Cây hoa tử kinh thỉnh thoảng nhô cái đầu màu hoa cà lên trên màu xanh của rừng.
- Mây bị nắng xua, cuộn tròn lại từng cục, lăn trên các vòm lá ướt sương, rơi xuống đường cái, luồn cả vào gầm xe.
⇒ Vài nét chấm phá điểm xuyết, nghệ thuật nhân hóa, so sánh -> Tác giả đã khắc họa bức tranh thiên nhiên Sa Pa với vẻ đẹp trong trẻo, thơ mộng, hữu tình. Miêu tả bức tranh thiên nhiên bằng ngôn ngữ trong sáng, mỗi chữ, mỗi câu như có đường nét, hình khối, sắc màu. Văn xuôi truyện ngắn mà giàu nhịp điệu mang âm hưởng một bài thơ về thiên nhiên đất nước.
Câu 2 SGK Ngữ văn 8 KNTT – Soạn bài Lặng lẽ Sa Pa (trang 16): Lời giới thiệu về vác lái xe về anh thanh niên.
Trả lời:
- Trong “Lặng lẽ Sa Pa”, bác lái xe đã giới thiệu với ông hoạ sĩ : “anh thanh niên là người cô độc nhất thế gian”. Đây là một cách nói của bác lái xe nhằm gây ấn tượng, gây chú ý về nhân vật anh thanh niên.
- Quả thực anh thanh niên ít có điều kiện tiếp xúc với mọi người, anh sống một mình trên đỉnh núi Yên Sơn cao 2600m. Anh lại làm công việc đo nắng, đo gió, đo mưa nên càng ít có cơ hội gặp gỡ, nói chuyện với người khác. Chính vì thế mà anh đã từng lấy cây chặn xe để mong có dịp được chuyện trò, làm quen với mọi người đi ngang qua.
- Nhưng mặc dù vậy, anh không hề cô đơn. Cho dù phải sống và làm việc một mình trên đỉnh Yên Sơn cao 2600m quanh năm chỉ có mây mù, cây cỏ. Nhưng anh rất yêu công việc. Với anh, khi làm việc, anh với công việc là đôi, công việc của anh gắn với bao anh em đồng chí.
- Công việc của anh đã góp phần vào việc xây dựng và bảo vệ tổ quốc ( việc phát hiện một đám mây khô..... bộ đội bắn rơi máy bay Mĩ...)
Câu 3 SGK Ngữ văn 8 KNTT – Soạn bài Lặng lẽ Sa Pa (trang 17): Thái độ của anh thanh niên khi đón tiếp đoàn khách đến chơi.
Trả lời:
- Sống một mình giữa đỉnh núi cao, anh luôn mong muốn có người đến thăm, nói chuyện, kể cho anh những câu chuyện ở miền xuôi bởi lẽ anh luôn cảm thấy “thèm người”. Anh thanh niên đã tiếp đón những người khách đến thăm nhà mình bằng tất cả tấm lòng nhiệt thành, tấm lòng cởi mở, sự nồng hậu, ấm áp.
Câu 4 SGK Ngữ văn 8 KNTT – Soạn bài Lặng lẽ Sa Pa (trang 18): Lời kể của anh thanh niên về công việc của mình trên trạm khí tượng.
Trả lời:
- Công việc của cháu quanh quẩn ở mấy chiếc máy ngoài vườn này thôi
- Nhưng cái máy vườn trạm khí tượng nào cũng có
- Dãy núi này có một ảnh hưởng quyết định với gió mùa đông bắc đối với miền Bắc nước ta.
- Cháu ở đây nhiệm vụ đo gió, đo mây, đo nắng, tính mây, đo chấn động mặt đất, dự vào việc báo trước thời tiết hằng ngày, phục vụ sản xuất, phục vụ chiến đấu.
Câu 5 SGK Ngữ văn 8 KNTT – Soạn bài Lặng lẽ Sa Pa (trang 18): Vì sao người họa sĩ có cảm giác bối rối?
Trả lời:
- Người họa sĩ có cảm giác bối rối vì họa sĩ đã bắt gặp một điều ông vẫn ao ước được biết, khơi gợi một ý sáng tác.
Câu 6 SGK Ngữ văn 8 KNTT – Soạn bài Lặng lẽ Sa Pa (trang 19): Những tâm sự của anh thanh niên về công việc.
Trả lời:
* Hồi chưa vào nghề:
- Những đêm bầu trời đen kịt, nhìn kĩ mới thấy một ngôi sao xa, cháu nghĩ ngay ngôi sao kia lẻ loi một mình.
* Sau khi vào nghề:
- Làm nghề lại không nghĩ vậy. Khi ta làm việc, ta với công việc là đôi, soa gọi là một mình được.
- Cháu làm việc với bao anh em, đồng chí dưới kia
- Công việc của cháu gian khổ thế đấy chứ cất nó đi, cháu buồn đến chết mất. Con người thì ai mà chả "thèm" hở bác
Câu 7 SGK Ngữ văn 8 KNTT – Soạn bài Lặng lẽ Sa Pa (trang 20): Những suy nghĩ của người họa sĩ về bức chân dung.
Trả lời:
- Những suy nghĩ của người họa sĩ về bức chân dung:
+ Ông thấy ngòi bút ông bất lực trên từng chặng đường nhỏ của ông nhừn nó là một quả tim nữa của ông.
+ Làm một bức chân dung, phác họa như ông đang làm đây hay rồi vẽ đàu, làm thế nào là hiện lên được mẫu người ấy? Cho người xem hiểu được chính tấm lòng của họa sĩ vào giữa bức tranh đó.
Câu 8 SGK Ngữ văn 8 KNTT – Soạn bài Lặng lẽ Sa Pa (trang 20): Vì sao họa sĩ phác họa bức chân dung anh thanh niên ngay trong lần đầu gặp mặt?
Trả lời:
- Họa sĩ phác họa bức chân dung anh thanh niên ngay trong lần đầu gặp mặt vì ngay từ lần đầu gặp ông họa sĩ đã xúc động trước sự cởi mở, chân thành của anh thanh niên, ngạc nhiên khi thấy anh thanh niên tặng hoa cô kĩ sư. Ông thấy anh ấy thật đáng yêu và gợi cho ông nhiều suy nghĩ.
Câu 9 SGK Ngữ văn 8 KNTT – Soạn bài Lặng lẽ Sa Pa (trang 21): Ông họa sĩ và cô kĩ sư có thái độ, cảm xúc như thế nào khi chia tay anh thanh niên?
Trả lời:
- Khi chia tay anh thanh niên, ông họa sĩ và cô kỹ sư đều thấy lưu luyến. Ông họa sĩ chụp lấy tay anh lắc mạnh, hẹn sẽ quay trở lại và ở với anh thanh niên ít hôm. Còn cô kỹ sư thì nắm tay, nhìn thẳng vào mắt anh và nói lời chia tay đầy cẩn trọng, rõ ràng.
Trả lời câu hỏi
Câu 1 SGK Ngữ văn 8 KNTT – Soạn bài Lặng lẽ Sa Pa (trang 22): Xác định đề tài của truyện ngắn Lặng lẽ Sa Pa.
Trả lời:
- Truyện Lặng lẽ Sa Pa ca ngợi những con người vô danh, hằng ngày khiêm nhường, lặng lẽ cống hiến hết mình cho Tổ quốc một cách thầm lặng. Trong số những con người đó nổi bật lên hình ảnh anh thanh niên làm công tác khí tượng, tự giác vượt mọi khó khăn, hoàn thành nhiệm vụ và sống đẹp, đem lại niềm vui cho mọi người.
Câu 2 SGK Ngữ văn 8 KNTT – Soạn bài Lặng lẽ Sa Pa (trang 22): Tóm tắt tác phẩm và nêu nhận xét về kiểu cốt truyện.
* Tóm tắt:
Trên chuyến xe từ Hà Nội đến Lào Cai, bác lái xe, ông họa sĩ lão thành và cô kĩ sư nông nghiệp trẻ vui vẻ trò chuyện. Chiếc xe dừng lại 30 phút để hành khách nghỉ ngơi. Nhân dịp đó, bác lái xe giới thiệu với mọi người anh thanh niên 27 tuổi làm công tác khí tượng kiêm vật lý địa cầu trên đỉnh núi Yên Sơn.
Anh thanh niên mời ông họa sĩ và cô gái lên thăm nơi ở và làm việc của mình. Mặc dù chịu nhiều gian khổ nhưng anh vẫn tích cực làm việc góp phần vào công việc lao động sản xuất và chiến đấu. Ông họa sĩ cảm nhận được nét đẹp của người lao động mới qua hình ảnh anh thanh niên.
Ông định vẽ chân dung anh nhưng anh từ chối và giới thiệu 2 người khác xứng đáng hơn, đó là ông kĩ sư trồng rau và người cán bộ nghiên cứu sét. Ông họa sĩ và cô gái chia tay anh để tiếp tục cuộc hành trình với bao tình cảm lưu luyến.
Cốt truyện và tình huống:
* Cốt truyện:
“Lặng lẽ Sa Pa" có cốt truyện đơn giản kể lại một cuộc gặp gỡ của bốn người bác lái xe, ông họa sĩ, cô kĩ sư trẻ và anh thanh niên trong vòng ba mươi phút giữa cảnh núi rừng lặng lẽ, thơ mộng. Qua cuộc gặp ấy chân dung cửa anh thanh niên hiện ra khiến người đọc phải suy nghĩ.
Cuộc gặp gỡ này là cơ hội thuận tiện để tác giả khắc hoạ chân dung nhân vật chính (anh thanh niên) một cách tự nhiên, tập trung qua cái nhìn, suy nghĩ của các nhân vật khác (bác lái xe, ông hoạ sĩ, cô kĩ sư).
Truyện ngắn Lặng lẽ Sa Pa của Nguyễn Thành Long có tình huống truyện rất giản dị, nhẹ nhàng tựa như cánh cửa dẫn người đọc vào thế giới cổ tích.
Câu 3 SGK Ngữ văn 8 KNTT – Soạn bài Lặng lẽ Sa Pa (trang 22): Nhân vật anh thanh niên được nhà văn miêu tả qua những chi tiết nào (ngoại hình, lời nói, hành động, suy nghĩ, hoàn cảnh sống, công việc, mối quan hệ với các nhân vật khác)? Hãy dựa vào một số chi tiết tiêu biểu để nhận xét về tính cách của nhân vật.
Trả lời:
- Công việc và hoàn cảnh sống của anh thanh niên:
+ Công việc: “làm công tác khí tượng kiêm vật lí địa cầu” - công việc đòi hỏi độ chính xác cao.
+ Hoàn cảnh sống: Anh sống một mình trên đỉnh núi Yên Sơn với độ cao hơn 2600 mét và ở cái độ cao ấy, suốt bốn mùa chỉ toàn “cây cỏ và mây mùa lạnh lẽo”
→ Hoàn cảnh sống khắc nghiệt, thiếu thốn, công việc đầy những khó khăn
=> Nhận xét về tính cách: Anh thanh niên là một chàng trai có lối sống giản dị, ngăn nắp. Anh yêu công việc và rất có trách nhiệm với những gì mình làm. Tinh tế khi trò chuyện và lắng nghe người khác, có hành động quan tâm tới từng người mà mình có cơ hội gặp gỡ.
Câu 4 SGK Ngữ văn 8 KNTT – Soạn bài Lặng lẽ Sa Pa (trang 22): Chân dung nhân vật anh thanh niên hiện ra qua cảm nhận của những nhân vật nào? Cách xây dựng nhân vật như vậy có tác dụng gì?
Trả lời:
- Chân dung nhân vật anh thanh niên hiện ra qua cảm nhận của những nhân vật người họa sĩ già, cô kĩ sư.
- Cách xây dựng nhân vật như vậy có tác dụng:
+ Ngợi ca những con người lao động, hi sinh thầm lặng để cống hiến sức mình cho quê hương, đất nước. Cuộc sống lao động giản dị nhưng cao đẹp ấy sẽ góp phần tạo nên vẻ đẹp tâm hồn trong mỗi con người.
Câu 5 SGK Ngữ văn 8 KNTT – Soạn bài Lặng lẽ Sa Pa (trang 22): Tìm một số chi tiết thể hiện cảm xúc, suy nghĩ của nhân vật ông hoạ sĩ về con người và nghệ thuật. Trên cơ sở đó, em hãy nhận xét về vai trò của nhân vật này trong tác phẩm.
Trả lời:
- Nhân vật ông hoạ sĩ có những suy nghĩ rất đẹp về nghệ thuật và con người: Ông là một người nghệ sĩ chân chính luôn khao khát nghệ thuật, khát khao sáng tác. Luôn tìm kiếm vẻ đẹp trong cuộc sống để đưa vào nghệ thuật. Là người luôn trăn trở phải vẽ được cái gì mà suốt đời mình thích. Là người nghệ sĩ nhiều kinh nghiệm và óc quan sát tinh tế: (căn phòng, vườn hoa và chân dung anh thanh niên đều được miêu tả qua lăng kính của người họa sĩ).
- Vai trò của nhân vật này: Nhân vật ông hoạ sĩ cùng với các nhân vật phụ khác đã góp phần làm nổi bật “bức chân dung” của anh thanh niên, làm cho chân dung nhân vật chính thêm sáng đẹp và tạo nên chiều sâu tư tưởng cũng như tạo ra một cái nhìn khách quan hơn khi tác giả miêu tả nhân vật anh thanh niên.
Câu 6 SGK Ngữ văn 8 KNTT – Soạn bài Lặng lẽ Sa Pa (trang 22): Những bức tranh thiên nhiên Sa Pa tuyệt đẹp đã góp phần tạo nên chất thơ cho tác phẩm. Hãy chọn một đoạn văn tả cảnh Sa Pa mà em ấn tượng nhất và nêu cảm nhận.
Trả lời:
- “Nắng bây giờ bắt đầu len tới, đốt cháy rừng cây. Những cây thông chỉ cao quá đầu, rung tít trong nắng những ngón tay bằng bạc dưới cái nhìn bao che của những cây tử kinh thỉnh thoảng nhô cái đầu màu hoa cà lên trên màu xanh của rừng. Mây bị nắng xua, cuộn tròn lại từng cục, lăn trên các vòm lá ướt sương, rơi xuống đường cái, luồn cả vào gầm xe.”
=> Đoạn văn trên cho ta cảm nhận được một bức tranh thiên nhiên Sa Pa đầy màu sắc và ánh áng: màu vàng rực rỡ của nắng, màu xanh của rừng cây mênh mông, lấp lánh màu bạc của những ngọn thông rung tít trong nắng, màu tím hoa cà của những cây tử kinh. Thiên nhiên hiện lên sinh động như một bức tranh với vẻ đẹp đặc trưng của nắng, gió, của mây trời giữa vùng núi cao Sa Pa.
Câu 7 SGK Ngữ văn 8 KNTT – Soạn bài Lặng lẽ Sa Pa (trang 22): Tác phẩm gợi cho em những suy nghĩ, bài học gì?
Trả lời:
- Tác phẩm gợi cho em về một Câu chuyện là lời ngợi ca những con người lao động thầm lặng và chúng ta nên cảm ơn và học tập thật tốt để có thể đền đáp công ơn của những người hi sinh, cống hiến hết mình cho đất nước và học tập, rèn luyện theo những tấm gương đó
Viết kết nối với đọc
Đề bài: Tưởng tượng em là nhân vật ông họa sĩ, hãy ghi lại cảm nghĩ của mình sau cuộc gặp gỡ bất ngờ với anh thanh niên trên đỉnh Yên Sơn trong một đoạn văn (khoảng 7 – 9 câu).
Đoạn văn tham khảo
Tôi là một họa sĩ già, công việc đòi hỏi tôi phải đi nhiều nơi, gặp gỡ nhiều người để lấy cảm hứng sáng tác. Nhưng, cái cuộc gặp gỡ đặc biệt hôm đó – ở Sa Pa – với một anh thanh niên trẻ tuổi làm công tác khí tượng, là cuộc gặp mà tôi nhớ mãi trong đời mình. Anh được gọi là người cô độc nhất thế gian, rất thèm người. Được nhìn thấy anh tôi cảm thấy xúc động mạnh. Sau khi tặng bó hoa cho cô gái trẻ, tôi được nghe anh thanh niên say sưa kể về công việc của mình. Đó là một công việc vất vả, thầm lặng nhưng rất ý nghĩa, phục vụ cho mọi người, cho kháng chiến. Cuộc nói chuyện ngắn ngủi của chúng tôi rồi cũng đến lúc kết thúc trong tiếc nuối. Tôi và cô kĩ sư trẻ vội chào tạm biệt anh thanh niên để đi xuống đồi. Trước khi trở lại xe, tôi không quên hứa với anh thanh niên rằng chắc chắn tôi sẽ trở lại – trở lại để hoàn thành tác phẩm nghệ thuật mà tôi vừa mới ấp ủ.