Đọc văn bản
DIỄN TỪ ỨNG KHẨU CỦA THỦ LĨNH DA ĐỎ XI-ÁT-TƠN
[…] Đối với đồng bào tôi, mỗi tấc đất là thiêng liêng, mỗi lá thông óng ánh, mỗi bờ cát, mỗi hạt sương long lanh trong những cánh rừng rập rạp, mỗi bãi đất hoang và tiếng thì thầm của côn trùng là những điều thiêng liêng trong kí ức và kinh nghiệm của đồng bào tôi. Những dòng nhựa chảy trong cây cối cũng mang trong đó kí ức của người da đỏ. Khi người da trắng chết đi, họ thường đạo chơi giữa các vì sao và quên đi đất nước họ sinh ra. Còn chúng tôi, chúng tôi chẳng thể quên dược mảnh dất tươi dẹp này. Bởi lẽ mảnh đất này là bà mẹ của người da đỏ. Chúng tôi là một phẩm của mẹ và mẹ cũng là một phần của chúng tôi. Những bông hoa ngát hương là người chị, người em của chúng tôi. Những móm để những vùng nước trên đồng cỏ, hơi ẩm của chú ngựa con và của con người, tất cả đều cùng chung một gia đình.
[...] Dòng nước ông ảnh, êm ả trôi dưới những dòng sông, con suối dâu chỉ là những giọt nước, mà còn là màu của tổ tiên chúng tôi. Nếu chúng tôi bán mảnh đất này cho Ngài, Ngài phải nhớ rằng, Ngài phải dạy bảo con cháu rằng, mảnh đất này là thiêng liêng và những tia sáng chói chang phản chiếu từ mặt hồ trong vắt sẽ nói lên cái gì đó về kí ức của người da đỏ. Tiếng thì thầm của dòng nước chính là tiếng nói của cha ông chúng tôi.
[...] Tôi biết người da trắng không hiểu cách sống của chúng tôi. Đối với họ, mảnh đất này cũng như mảnh đất khác, bởi lẽ họ là kẻ xa lạ, vả trong đêm tối, họ lấy di từ lòng đất những gì họ cần. Mảnh đất này đâu phải là những người anh em của họ, mảnh đất này là kẻ thù của họ và khi đã chinh phục dược, thì họ sẽ lấn tới. Mồ mả tổ tiên của họ, họ còn quên và họ cũng chẳng cần tới dòng tộc của họ. Họ cư xử với mẹ đất và anh em bầu trời như những vật mua được, tước đoạt được, rồi bản dị như những con cò và những hạt kim cương sáng ngợi. Lỏng thêm khát của họ sẽ ngẩu nghiến đất đai, rồi để lại đằng sau những bãi hoang mạc. Tôi biết, cách sống của chúng tôi khác với cách sống của Ngài. Cảnh đẹp nơi thành phố của Ngải làm nhức nhối con mắt người da đó. Có lẽ, người da đó hoang dã và tăm tối chăng? Ở thành phố của người da trắng, chẳng có nơi nào yên tỉnh cả, chẳng có nơi nào là nghe được tiếng lá cây lay động vào mùa xuân hay tiếng vỗ cánh của côn trùng. Nếu có nghe thấy thì đó cũng chỉ là những tiếng ổn áo lăng mạ trong tại. Và cái gì sở xảy ra đối với cuộc sống, nếu con người không nghe được âm thanh lẻ loi của chú chim đớp mối hay tiếng tranh cãi của những chủ ếch ban đêm bên hợ? Tôi là người da đó, tôi thật không hiểu nổi diễu dó. Người Anh-diêng" chúng tôi và những âm thanh êm ái của những con gió thoảng qua trên mặt hồ, được nước mua gợi rửa và thẩm đượm hương thơm của phần thông. Không khi quả là quý giả đối với người da đỏ, bởi lẽ bầu không khí này là của chung, muông thú, cây cối và con người cùng nhau hút thở. Người da trắng cũng cùng chia sẻ, hít thở bầu không khi đó. Nhưng hình như người da trắng chẳng để ý gi đến nó. Nếu chúng tôi bán cho Ngài mảnh đất nảy, Ngài phải nhớ rằng không khí đối với chúng tôi là vô cùng quý giá và phải chia sẽ linh hồn với tất cả cuộc sống mà không khí ban cho. Ngọn gió mang lại hơi thở đầu tiên của cha ông chúng tôi và cũng nhận lại hơi thở cuối cùng của họ. Nếu có bản cho Ngài mảnh đất nảy, Ngài phải giữ gìn và làm cho nó thành một nơi thiêng liêng cho ngay cả người da trắng cũng có thể thưởng thức được những làn gió thấm đượm hương hoa đồng cỏ. Như vậy, chúng tôi mới cân nhắc những ý muốn mua mảnh đất này của Ngài. Nếu có quyết định chấp nhận yêu cầu của Ngài, chúng tôi phải đưa ra một điều kiện – đó là, người da trắng phải đối xử với các muông thú sống trên mảnh đất này như những người anh em. Tôi là kẻ hoang dã, tôi không hiểu bất cứ một cách sống nào khác. Tôi đã chứng kiến cả ngàn con trâu rừng bị chết dần chết mòn trên những cánh đồng trơ trọi vì bị người da trắng bắn mỗi khi có đoàn tàu chạy qua. Tôi là kẻ hoang dã, tôi không hiểu nổi tại sao một con ngựa sắt nhả khói lại quan trọng hơn nhiều con trâu rừng mà chúng tôi chỉ giết để duy trì cuộc sống. Con người là gì, nếu cuộc sống thiếu những con thú? Và nếu chúng ra đi, thì con người cũng sẽ chết dần chết mòn vì nỗi buồn cô đơn về tinh thần, bởi lẽ điều gì sẽ xảy đến với con thú thì cũng chính xảy ra đối với con người. Mọi vật trên đời đều có sự ràng buộc. Ngài phải dạy con cháu rằng mảnh đất dưới chân chúng là những nắm tro tàn của cha ông chúng tôi, và vì thế, chúng phải kính trọng đất đai. Ngài phải bảo chúng rằng đất đai giàu có được là do nhiều mạng sống của chủng tộc chúng tôi bồi đắp nên. Hãy khuyên bảo chúng như chúng tôi thường dạy con cháu mình: Đất là Mẹ. Điều gì xảy ra với đất đai tức là xảy ra đối với những đứa con của Đất. Con người chưa biết làm tổ để sống, con người giản đơn là một sợi tơ trong cái tổ sống đó mà thôi. Điều gì con người làm cho tổ sống đó, tức là làm cho chính mình…
Trả lời câu hỏi
Câu 1 SGK Ngữ văn 8 KNTT – Soạn bài Mắt sói (trang 100): Tình thế nào đã thúc đẩy thủ lĩnh Xi-át-tơn thực hiện diễn từ ứng khẩu này?
Trả lời:
– Việc người da trắng muốn xâm chiếm và mua lại đất tổ tiên của người da đen đã thúc đẩy thủ lĩnh Xi-át-tơn vào tình thế thực hiện những diễn từ ứng khẩu này.
Câu 2 SGK Ngữ văn 8 KNTT – Soạn bài Mắt sói (trang 100): Qua lời Xi-át-tơn, sự khác nhau trong cách nhìn nhận, đối xử với thiên nhiên giữa người da trắng và người da đỏ được thể hiện ở những điểm cụ thể nào?
Trả lời:
Qua lời Xi-át-tơn, sự khác nhau trong cách nhìn nhận, đối xử với thiên nhiên giữa người da trắng và người da đỏ được thể hiện ở những điểm cụ thể như sau:
– Cái chết:
+ Khi người da trắng chết đi, họ thường dạo chơi giữa các vì sao và quên đi đất nước họ sinh ra.
+ Người da đen thì không, vì mảnh đất đó là bà mẹ của người da đó là một phần của mẹ, cũng là một phần của họ.
– Cách sống:
+ Người da đen coi mảnh đất như những người anh em và coi đó là lời thì thầm của đất mẹ với họ.
+ Người da trắng thì coi mảnh đất nào cũng như mảnh đất nào không có gì khác biệt.
+ Không khí rất quý giá với người da đỏ, còn người da trắng lại chẳng để ý gì đến nó.
Câu 3 SGK Ngữ văn 8 KNTT – Soạn bài Mắt sói (trang 100): Làm rõ tính chất đặc biệt của cách trình bày mà Xi-át-tơn đã chọn khi nói về thái độ ứng xử với thiên nhiên của cộng đồng người da đỏ. Em cảm nhận, đánh giá như thế nào về cách trình bày đó?
Trả lời:
– Tính chất đặc biệt của cách trình bày mà Xi-át-tơn đã chọn khi nói về thái độ ứng xử với thiên nhiên của cộng đồng người da đỏ đó là:
+ Cách nói như một người cha với các đứa con của mình.
=> Cách trình bày đó khiến cho người nghe thấy được sự gần gũi, chân quý của tác giả với vùng đất của mình từng tấc đất và từng vùng khí trời đều là máu thịt của họ.
Câu 4 SGK Ngữ văn 8 KNTT – Soạn bài Mắt sói (trang 100): Nêu cảm nhận của em về giọng điệu bài diễn từ và cách dùng hình ảnh so sánh, ẩn dụ của Xi-át-tơn.
Trả lời:
- Giọng điệu bài diễn từ và cách dùng hình ảnh so sánh ẩn dụ của Xi-át-tơn rất chân thực, gần gũi nhưng vẫn vô cùng đanh thép, lên án mạnh mẽ việc làm của người da trắng.
Câu 5 SGK Ngữ văn 8 KNTT – Soạn bài Mắt sói (trang 100): Em nhận ra được điều gì về tư thế và tầm vóc văn hóa của cộng đồng người da đỏ được thể hiện qua diễn từ này?
Trả lời:
- Qua diễn từ này, em nhận ra được rất nhiều điều về tư thế và tầm vóc văn hoá của cộng đồng người da đỏ. Không chỉ nhận xét và chỉ ra được cuộc sống và thói quen của từng cộng đồng người mà ông còn chỉ ra được tầm quan trọng giữa đất đai không khí và thiên nhiên xung quanh. Họ luôn trân trọng những gì mà đất đai và mẹ thiên nhiên mang lại, sống chan hòa với tất thảy cỏ cây, biết ơn từng âm thanh, rung động của cỏ cây hoa lá. Vì vậy, đây không chỉ là nhận thức mà còn là tầm hiểu biết to lớn của tác giả về văn hoá của cộng đồng người da đỏ.
Câu 6 SGK Ngữ văn 8 KNTT – Soạn bài Mắt sói (trang 100): Theo em, nguyên nhân chính khiến diễn từ của Xi-át-tơn được đánh giá cao và lan truyền rộng rãi là gì?
Trả lời:
- Theo em, nguyên nhân chính khiến diễn từ của Xi-át-tơn được đánh giá cao và lan truyền rộng rãi là vào nhờ tài năng sử dụng ngôn ngữ gần gũi, giản dị, cách lập luận đanh thép mạnh mẽ của ông. Ông sử dụng ngôn từ rất gần gũi tới người nghe, người đọc ai ai cũng hiểu được nội dung của văn bản chỉ ra được sự khác nhau và điều họ không trân trọng, từ đó đồng tình với lối sống, cách suy nghĩ của người da đỏ về đất đai, thiên nhiên cỏ cây.
Câu 7 SGK Ngữ văn 8 KNTT – Soạn bài Mắt sói (trang 100): Trong bối cảnh đời sống hôm nay, diễn từ của thủ lĩnh da đỏ Xi-át-tơn còn có ý nghĩa nhắc nhở chúng ta điều gì?
Trả lời:
- Trong bối cảnh đời sống hôm nay, diễn từ của thủ lĩnh da đỏ Xi-át-tơn còn có ý nghĩa nhắc nhở chúng ta về việc phải trân quý đất đai và thiên nhiên quanh mình. Cần nuôi dưỡng lòng biết ơn đối với những gì mà mẹ thiên nhiên đã mang lại cho con người, sống chan hòa, có ý thức giữ gìn và bảo vệ môi trường sống, bảo vệ các loài động thực vật xung quanh mình. Đồng thời, luôn luôn phải có ý thức về nguồn cội và giữ trọn truyền thống cha ông, không được quên đi gốc gác tổ tiên của chính mình.