Đọc hiểu
Câu 1 SGK Ngữ văn 12 Cánh Diều (trang 15): Thái độ của mọi người đối với hành động đốt đền của Tử Văn nói lên điều gì ?
Trả lời:
- Khi Tử Văn đốt đền “Mọi người đều lắc đầu, lè lưỡi, lo sợ thay cho Tử Văn”. Qua đó thể hiện thái độ hèn kém, sợ sệt, không ai dám đứng ra chống lại cái ác, cái tà hoành hành dẫu biết yêu quái đem lại nhiều phiền muộn, quấy nhiễu nhân dân.
Câu 2 SGK Ngữ văn 12 Cánh Diều (trang 15): Chú ý thái độ của Tử Văn trước lời nói của viên bách hộ.
Trả lời:
Thái độ của Tử Văn trước lời nói của viên bách hộ: “ mặc kệ, vẫn cứ ngồi ngất ngưởng tự nhiên”
→ Thái độ ung dung, tự tin, không sợ hãi.
Câu 3 SGK Ngữ văn 12 Cánh Diều (trang 16): Tâm sự này của thổ thần đem lại cho em suy nghĩ và cảm xúc gì?
Trả lời:
- Tâm sự của thổ thần “Rễ ác mọc lan, khó lòng lay động. Tôi đã định thưa kiện nhưng mà có nhiều nỗi ngăn trở. Những đền miếu gần quanh, vì tham của đút, đều bênh vực cho nó cả. Tôi chỉ giữ được một chút lòng thành, nhwung không làm thế nào để thông đạt được lên, cho nên đành tạm ẩn nhẫn mà ngồi xó một nơi”. Câu nói đem lại cho em cảm xúc và suy nghĩ: lời tâm sự đã nói lên một hiện tượng nhức nhối trong xã hội đương thời: hiện tượng quan liêu, nạn quan tham; quan lại bị đồng tiền che mắt, cái xấu được mặc sức hoành hành, gây biết bao nỗi đau khổ cho người dân lương thiện.
Câu 4 SGK Ngữ văn 12 Cánh Diều (trang 17): Chú ý sự ý thức của Tử Văn về nhân cách của mình.
Trả lời:
- Tử Văn vô cùng tự tin về nhân cách của bản thân mình: Ngô Soạn này là một kẻ sĩ ngay thẳng ở trần gian, có tội lỗi gì xin bảo cho, không nên bắt chết một cách oan uổng”. Câu nói thể hiện được tính cách gan dạ, cứng cỏi, tin vào chính nghĩa.
Câu 5 SGK Ngữ văn 12 Cánh Diều (trang 18): Em có suy nghĩ gì về cây nói này của Diêm Vương?
Trả lời:
- Câu nói của Diêm Vương đem lại cho em suy nghĩ về vấn nạn tham nhũng ở chốn quan liêu. Dẫu cho vua đối xử công bằng, thưởng phạt phân minh với mỗi vị quan nhưng cuối cùng họ vẫn “dối trá càn bậy”, vì đồng tiền mà từ bỏ đạo đức, đối xử bất công, làm việc sai trái. Đặc biệt xảy ra ở đời nhà Hán, nhà Đường.
Câu 6 SGK Ngữ văn 12 Cánh Diều (trang 19): Chi tiết Tử văn “chắp tay thi lễ” với người quen có ý nghĩa gì?
Trả lời:
- Chi tiết này đã thể hiện phần nào tính cách của Tử Văn- một con người lễ độ, đầy nghĩa tiết với mọi người.
Sau khi đọc
Câu hỏi 1 SGK Ngữ văn 12 Cánh Diều (trang 19): Tóm tắt nội dung từng phần đã được đánh số trong văn bản Chuyện chức phán sự đền Tản Viên.
Trả lời:
- Tóm tắt:
+ Chuyện chức phán sự đền Tản Viên kể về Ngô Tử Văn, một người chính trực, khảng khái, không chịu những yêu sách tác quái làm hại dân lành của một tên tướng giặc, nên đã đốt đền hắn. Tên hung thần kiện chàng ở âm phủ. Tử Văn được thổ thần mách bảo về tung tích và tội ác của tên tướng giặc, đồng thời bày cho chàng cách đối phó với hắn. Trước Diêm Vương, chàng đã dũng cảm vạch trần tội ác của tên hung thần. Cuối cùng, công lí được thực thi: tên tướng giặc bị trừng trị, thổ thần được phục chức, Tử Văn được sống lại, sau đó được nhận chức phán sự đền Tản Viên.
- Văn bản có thể được chia làm 4 phần:
+ Phần 1: Từ đầu… vung tay không cần gì cả: Giới thiệu nhân vật Ngô Tử Văn và hành động đốt đền
+ Phần 2: Tiếp theo… khó lòng thoát nạn: Tử Văn gặp Bác hộ họ Thôi và Thổ Thần
+ Phần 3: Từ Tử Văn vâng lời… tan tành ra như cám vậy: Cuộc đấu tranh giành công lý của Tử Văn ở âm cung.
+ Phần 4: Còn lại: Tử Văn trở thành phán sự đền Tản Viên.
Câu hỏi 2 SGK Ngữ văn 12 Cánh Diều (trang 19): Tìm trong văn bản những chi tiết liên quan đến lai lịch của Ngô Tử Văn. Theo em, tại sao tác giả lại lựa chọn những chi tiết đó để giới thiệu về nhân vật?
Trả lời:
- Những chi tiết liên quan đến lai lịch nhân vật Ngô Tử Văn:
+ Nguồn gốc : Ngô Tử Văn tên là Soạn, người huyện Yên Dũng, đất Lạng Giang. + Tính cách : Chàng vốn khảng khái, nóng nảy, thấy sự tà gian thì không thể chịu được, vùng Bắc người ta vẫn khen là một người cương trực.
- Tác giả lại lựa chọn những chi tiết đó để giới thiệu về nhân vật nhằm giúp người đọc hiểu rõ hơn về nhân vật. Thông qua nguồn gốc xuất thân và những đặc điểm tính cách, là cơ sở để lý giải những hành động của nhân vật về sau.
Câu hỏi 3 SGK Ngữ văn 12 Cánh Diều (trang 19): Trong văn bản, Tử Văn được miêu tả trong mối quan hệ với nhân vật nào? Qua các quan hệ này, em thấy Tử Văn hiện lên với những phẩm chất gì?
Trả lời:
Trong truyện, Tử Văn được miêu tả tương quan với những nhân vật: hồn ma tướng giặc Bách hộ họ Thôi, Thổ Thần. Qua các tương quan này, nhân vật Tử Văn hiện lên với các phẩm chất: chính nghĩa, cương trực, dũng cảm, gạ dạ, luôn muốn trừ hại cho dân.
- Cuộc gặp gỡ giữa Tử Văn với hồn ma tướng giặc:
+ Hồn ma tướng giặc Bách hộ họ Thôi, vốn là tên tướng bại trận của giặc Minh. Sau khi chết, trở thành hồn ma đuổi cả thổ công và mua chuộc những thổ thần bên cạnh để có thể tự do tác oai, tác quái. Khi nói chuyện với Ngô Tử Văn, hắn tự xưng là “Tản văn cư sĩ”, tỏ vẻ hiểu biết nhưng mục đích cuối cùng đe dọa, đòi trả lại đền. Không những là một tên gian ác, xảo trá, hồn ma tên tướng giặc còn giả vờ nhân nghĩa, lấy oai linh của quỷ thần hăm dọa để ép Ngô Tử Văn phải làm “Biết điều thì dựng trả ngôi đền như cũ. Nếu không thì vô cớ hủy đền Lư Sơn, Cố Thiệu sẽ khó lòng tránh khỏi tai vạ Tất cả những hành động hăm dọa của tên tướng giặc không thể làm Ngô Tử Văn e sợ, chàng mặc lệ, vẫn “cứ ngồi ngất ngưởng tự nhiên”. Hồn ma bách hộ họ Thôi là hiện thân cho cái ác, cái gian tà; đối lập với Ngô Tử Văn là người đại diện cho chính nghĩa, dũng cảm, cương trực, luôn tin tưởng vào hành động của bản thân mình. Cuộc gặp gỡ giữa Tử Văn với Thổ Thần: Khi nghe lời kể của thổ Thần, Tử Văn hiểu rõ sự việc, cảm thấy bất bình, quyết tâm trừ bạo để bảo vệ người dân. Qua đó thể hiện sự chính nghĩa, khẳng định sự dũng cảm, chính trực của Tử Văn
Khi bị quỷ sứ bắt xuống âm phủ: Hồn ma Bách hộ họ Tôi kiện Tử Văn ở dưới âm phủ, Diêm Vương quát mắng Tử Văn, bênh vực hồn ma nhưng Tử Văn không run sợ, một mực kêu oan, kể lại sự việc bằng những lời lẽ cứng cỏi. Cho thấy được tính cách gan dạ, mạnh mẹ, cứng cỏi của Tử Văn.
Câu hỏi 4 SGK Ngữ văn 12 Cánh Diều (trang 19): Chỉ ra và nêu ý nghĩa của các yếu tố kì ảo trong truyện. Sự tiếp thu sáng tạo những yếu tố kì ảo của Nguyễn Dữ trong một số truyện cổ dân gian được thể hiện như thế nào?
Trả lời:
Yếu tố kì ảo là những yếu tố kì lạ, hoang đường và không có thực trên thực. Trong tác phẩm, các yếu tố kì ảo xuất hiện thông qua:
a. Nhân vật kì ảo:
* Hồn ma tướng giặc Bách hộ họ Thôi:
-Là viên tướng bại trận ở Bắc Triều, hồn bơ vơ ở Nam Quốc; sau chiếm miếu của Thổ công, quấy nhiễu dân chúng
- Khi Ngô Tử Văn đốt đền khiến hắn không còn chỗ trú, hồn ma tướng giặc lại ngang nhiên giả dạng tiến vào giấc mộng của Tử Văn, cảnh cáo bắt chàng dựng lại đền bằng những lời lẽ rất mực oai nghiêm, văn vở.
- Trước điện Diêm Vương, dùng lời lẽ điêu ngoa, lươn lẹo, nhằm buộc tội khiến Tử Văn phải bị trừng phạt.
* Thổ công:
- Làm chức ngự sử đại phu từ đời Lý Nam Đế, chết vì cần vương nên được phong làm Thổ công, ban cho ngôi đền; giúp dân độ vật hơn một nghìn năm nay
* Diêm Vương:
- Người đứng đầu cõi âm ti, đóng vai trò phán xử.
- Lúc đầu bị những lời lẽ giảo hoạt của tên họ Thôi lừa gạt, sau đó nhận thấy lời Tử Văn là thật thì lập tức tỉnh táo, phân xử công bằng.
- Bắt phạt tên họ Thôi, cho Tử Văn trở về dương gian.
* Quỷ sứ, Dạ xoa
b. Không gian kì ảo: Giấc mộng của Ngô Tử Văn nối liền giữa cõi âm và cõi dương, là nơi để chàng gặp gỡ và nói chuyện với tên tướng giặc họ Thôi cũng như Thổ công, trước khi bị đưa đến cõi âm ti để diện kiến Diêm Vương.
- Ý nghĩa của các yếu tố kì ảo : Yếu tố kì ảo góp phần thể hiện một thế giới sinh động, nơi mà người âm và người dương có thể giao tiếp, qua đó thể hiện tính cách nhân vật. Bên cạnh đó, các yếu tố kì ảo góp phần giúp câu chuyện trở nên sinh động, hấp dẫn hơn.
- Sự tiếp thu, sáng tạo yếu tố kì ảo của Nguyễn Dữ thể hiện qua tính chất kì ảo của thế giới thần linh, ma quỷ. Thông qua thế giới đó, Nguyễn Dữ đã xây dựng một nơi mà cõi âm cũng có sự gian tà, Diêm Vương và các Phán quan đại diện cho công lí cũng bị lấp tai, che mắt. Qua đó thể hiện sự bất công, vấn nạn tham nhũng hoành hành trên dương gian, đang làm cho biết bao người dân phải rên xiết, khổ sở.
Câu hỏi 5 SGK Ngữ văn 12 Cánh Diều (trang 19): Nêu nhận xét của em về chức năng của người kể chuyện trong phần chính văn và người bình luận ở phần lời bình.
Trả lời:
Người kể chuyện là người không trực tiếp xuất hiện trong tác phẩm, không tham gia vào mạch diễn biến câu chuyện nhưng là người có vai trò vô cùng quan trọng trong việc xây dựng câu chuyện
- Chức năng của người kể chuyện trong phần chính văn:
+ Dẫn dắt người đọc đi vào tác phẩm: giới thiệu nhân vật, miêu tả nhân vật, diễn biến câu chuyện….
+ Đem lại cái nhìn khách quan, trung thực
- Chức năng của người bình luận ở cuối truyện:
+ Giúp truyền tải thông điệp, chủ đề của tác phẩm
+ Gợi mở suy nghĩ cho người đọc về tác phẩm
Câu hỏi 6 SGK Ngữ văn 12 Cánh Diều (trang 19): Hãy nêu suy nghĩ của em về lời bình ở cuối truyện: "Kẻ sĩ chỉ lo không cứng cỏi được, còn gãy hay không là việc của trời."
Trả lời:
- Lời bình thể hiện tinh thần gan dạ, dũng cảm, sự cứng cỏi và lòng quyết tâm chiến đấu lại cái ác, dẫu muôn phần gian khó và dễ bị lung lay, cám dỗ thậm chí là nguy hiểm đến tính mạng. Nhưng trong cuộc đấu tranh giành lại chính nghĩa, con người ta cần tỉnh táo và vững lòng quyết tâm thì ắt sẽ giành chiến thắng. Đồng thời, qua đó còn thể hiện niềm tin vào công lý, cái thiện, cái chính nghĩa sẽ giành được thắng lợi cuối cùng, chỉ cần con người ta không chùn bước trong con đường đấu tranh giành lại chân lý.