Trước khi đọc
Soạn bài Đẽo cày giữa đường, Ếch ngồi đáy giếng, Con mối và con kiến - Ngữ văn 7 Kết nối tri thức
Câu 1: Kể một câu chuyện (em đọc được, nghe được hoặc tự mình trải qua) đã để lại cho em bài học sâu sắc. Bài học em rút ra được từ câu chuyện đó là gì?
Trả lời:
- Một câu chuyện em tự mình trải qua đã để lại cho em bài học sâu sắc: Một bạn trong lớp đã ghen tị với em vì em học tốt hơn bạn ấy. Em đã vì thế mà cũng có thái độ không tốt với bạn. Sau đó em nhận ra, em cần có cái nhìn bao dung hơn với bạn.
Câu 2: Hãy chia sẻ cách hiểu của em về câu nói sau: "Anh ta nhận ra mình chỉ là ếch ngồi đáy giếng mà thôi".
Trả lời:
- Câu nói thể hiện sự tự nhận thức về bản thân: tầm nhìn hạn hẹp, không coi ai ra gì, tính tình tự cao tự đại luôn luôn cho rằng mình giỏi hơn tất cả và luôn khinh thường người khác.
Đọc văn bản
Văn bản 1: Đẽo cày giữa đường
Câu 1: Theo dõi: Số tiền người thợ mộc bỏ ra mua gỗ.
Trả lời:
- Người thợ mộc bỏ ra 300 quan tiền.
Câu 2: Theo dõi: Hành động của người thợ mộc mỗi khi nhận được lời khuyên của người qua đường.
Trả lời:
- Người thợ mộc đều cho là phải và đẽo cày theo ý của những người qua đường đó.
Câu 3: Vì sao người thợ mộc không bán được cày?
Trả lời:
- Sở dĩ người thợ mộc không bán được cày là bởi vì anh ta làm cái cày lúc thì to quá, lúc thì bé quá, ... theo lời khuyên của mọi người qua đường mà không có chính kiến của bản thân.
Văn bản 2: Ếch ngồi đáy giếng
Câu 1: Theo dõi: Sự khác nhau về môi trường sống của ếch và rùa.
Trả lời:
- Ếch: sống trong giếng → nhỏ bé, hạn hẹp.
- Rùa: sống ở biển Đồng → rộng lớn, mênh mông.
Câu 2: Theo dõi: Những điều khiến ếch cảm thấy sung sướng.
Trả lời:
- Ếch có thể ra khỏi giếng, nhảy lên miệng giếng, rồi lại vô giếng, ngồi nghỉ trong những kẽ gạch của thành giếng. Bơi trong nước thì nước đỡ nách và cằm, nhảy xuống bùn thì bùn lấp chân tới mắt cá. Ngó lại phía sau, thấy những con lăng quăng, con cua, con nòng nọc, không con nào sướng bằng. Vả lại một mình chiếm một chỗ nước tụ, tự do bơi lội trong một cái giếng sụp, còn vui gì hơn nữa?
Câu 3: Theo dõi: Biểu hiện của ếch khi được nghe về biển.
Trả lời:
- Ngạc nhiên thu mình lại, hoảng hốt, bối rối.
Văn bản 3: Con mối và con kiến
Câu 1: Mối có thái độ như thế nào khi thấy kiến làm việc vất vả?
Trả lời:
- Khi thấy kiến làm việc vất vả, mối có thái độ khoe khoang về bản thân mình không phải làm gì mà vẫn có cái ăn.
Câu 2: Kiến tỏ thái độ ra sao về lối sống của mối?
Trả lời:
- Trước lối sống và thái độ của mối kiến đã rất không đồng tình với thái độ sống không muốn làm mà chỉ muốn hướng thu dựa trên việc phá hoại và ảnh hưởng đến thành quả lao động của người khác như mối
Câu 3: Lối sống của mối gây ra hậu quả nghiêm trọng như thế nào?
Trả lời:
- Lối sống của mối gây ra hậu quả nghiêm trọng: mọi nơi bị đục rỗng mà bản thân mối cũng sẽ chết.
Sau khi đọc
Câu 1: Người thợ mộc trong truyện Đẽo cày giữa đường đã xử sự thế nào trước mỗi lời khuyên, khiến công sức và của cải "đi đời nhà ma"?
Trả lời:
- Có 3 lần người thợ mộc phản ứng trong câu chuyện:
+ 2 lần đầu đầu “cho là phải” rồi đẽo cày theo kích cỡ mới.
+ 1 lần cuối “liền đẽo ngay” mà không có suy nghĩ tìm hiểu, cân nhắc.
Câu 2: Nếu là người thợ mộc trong câu chuyện này, em sẽ làm gì trước những lời khuyên như vậy?
Trả lời:
- Nếu là người thợ mộc trong câu chuyện này, đầu tiên em cảm ơn những người đã cho lời khuyên như vậy. Sau đó tự mình suy xét về loại cày mà mọi người hay sử dụng và loại cày nào sẽ dễ dàng để bán.
Câu 3: Những điều gì làm cho con ếch trong truyện Ếch ngồi đáy giếng cảm thấy sung sướng?
Trả lời:
- Ếch thấy mình sung sướng vì:
+ Tôi có thể ra khỏi giếng, nhảy lên miệng giếng, rồi lại vô giếng, ngồi nghỉ trong những kẽ gạch của thành giếng. Bơi trong nước thì nước đỡ nách và cằm tôi, nhảy xuống bùn thì bùn lấp chân tôi tới mắt cá => sung sướng vì có cuộc sống tự do tự tại.
+ Ngó lại phía sau, thấy những con lăng quăng, con cua, con nòng nọc, không con nào sướng bằng tôi => sung sướng vì thấy những con vật khác không bằng minh.
+ Vả lại một mình chiếm một chỗ nước tụ, tự do bơi lội trong một cái giếng sụp, còn vui gì hơn nữa? => sung sướng vì tự hảo với địa vị “chúa tể” của mình ở trong giếng.
+ Sao anh không vô giếng tôi một lát coi cho biết? => sung sướng đến mức khoe khoang với rùa về “thế giới trong giếng” của mình.
Câu 4: Hãy chỉ ra những điểm khác biệt về môi trường sống của ếch và rùa. Sự khác biệt đó ảnh hưởng đến nhận thức và cảm xúc của hai con vật như thế nào?
Trả lời:
|
Con vật |
Ếch |
Rùa |
|
Môi trường sống |
Không gian hẹp (một cái giếng sụp), vận động trong khoảng không gian hẹp (chỉ từ miệng giếng vào đến trong giếng), tiếp xúc với những con vật nhỏ bé (lăng quăng, cua, nòng nọc), nên chưa hề biết tới sự rộng lớn và bao điều mới lạ khác của thế giới bên ngoài. |
Không gian rộng (biển), sống lâu (nên lớn đến nỗi không vào nổi trong giếng), chứng kiến nhiều điều (rùa đã đi đây đi đó, chí ít là đã băng qua con đường từ biển tới nơi có cái giếng),... |
|
Nhận thức và cảm xúc |
Cảm thấy sung sướng với cái “thế giới” nhỏ bé mình đang sống và thực sự choáng ngợp trước cái vĩ đại của biển. |
Lùi lại (biểu thị việc không còn quan tâm đến cái thế giới nhỏ bé của ếch) và kể cho ếch biết về niềm sung sướng mà rùa được trải nghiệm (“cái vui lớn của biển đông”). |
Câu 5: Vì sao con ếch "ngạc nhiên, thu mình lại, hoảng hốt, bối rối"?
Trả lời:
- Con ếch "ngạc nhiên, thu mình lại, hoảng hốt, bối rối" vì nó được rùa nói cho biết về biển đông rộng lớn, thấy rùa hiểu biết, còn mình thì sống trong môi trường chật hẹp, không hiểu biết nhiều bằng rùa.
Câu 6: Trong truyện Con mối và con kiến, quan niệm sống của mối và kiến bộc lộ như thế nào qua các lời thoại của chúng?
Trả lời:
|
|
Quan niệm sống |
Biểu hiện |
|
Mối |
Không muốn lao động, sợ vất vả
|
- Ngồi trong nhà nhìn ra ngoài - Ngồi tựa lưng trên chiếc ghế chéo, bên chiếc bàn tròn - Lười vận động nên cơ thể béo mập và chậm chạp - Nói với kiến: Tội tình gì lao khổ lắm thay! |
|
Chỉ biết hưởng thụ trước mắt, chỉ nghĩ đến bản thân |
- Ăn no béo trục béo tròn - Chỉ biết an hưởng nhà cao cửa rộng, của nải đầy tủ, đầy hòm - Không nhận ra rằng chỉ biết sống hưởng thụ mà không lao động thì cuộc sống tốt đẹp sẽ chẳng thể được bền lâu |
|
|
Kiến |
Không ngại vất vả |
- Sẵn sàng ra ngoài làm việc dù vất vả, khiến cơ thể gầy gò - Ý thức: hễ có làm thì mới có ăn |
|
Biết lo xa, biết sống có trách nhiệm với cộng đồng, sống vì mọi người |
- Vì nhận thức sinh tồn là cuộc khó khăn nên chủ động lo xa, chuẩn bị cho tương lai lâu dài, bền vững - Quan tâm đến trên địa cầu muôn loại - Ý thức: vì đàn vì tổ, vun thu xứ sở |
Câu 7: Theo em, thiện cảm của người kể chuyện được dành cho mối hay kiến? Vì sao em khẳng định như vậy?
Trả lời:
- Thiện cảm của người kể chuyện được dành cho kiến.
- Biểu hiện qua việc miêu tả mối như một kẻ vị kỉ, lười biếng, chỉ biết hưởng thụ cho “béo trục béo tròn”, còn kiến tuy gầy gò vất vả nhưng luôn chăm chỉ, cố gắng biết sống vì người người khác, biết lo cho cái chung, biết hướng tới tương lai vững bền, …
Câu 8: Nêu những điểm giống nhau về nội dung của ba truyện ngụ ngôn: Đẽo cày giữa đường, Ếch ngồi đáy giếng, Con mối và con kiến.
Trả lời:
* Những điểm giống nhau về nội dung của ba truyện ngụ ngôn: Đẽo cày giữa đường, Ếch ngồi đáy giếng, Con mối và con kiến:
- Giống nhau: Đều nhằm trình bày những bài học đạo lí và kinh nghiệm sống.
- Khác nhau:
+ Đẽo cày giữa đường: khuyên nhủ con người cần phải có chính kiến.
+ Ếch ngồi đáy giếng: Phê phán thói huênh hoang, khuyên nhủ con người phải cố gắng mở rộng tầm hiểu biết, không được chủ quan, kiêu ngạo.
+ Con mối và con kiến: Phê phán thói không làm mà hưởng, đục khoét tài sản, công lao của người khác. Khuyên nhủ con người nên chăm chỉ làm lụng, tích lũy.
Viết kết nối với đọc
Đề bài: Viết đoạn văn (khoảng 5 - 7 câu) có sử dụng thành ngữ đẽo cày giữa đường.
Đoạn văn tham khảo
Ý kiến của mỗi con người về một vấn đề nào đó trong cuộc sống rất quan trọng. Bản thân chúng ta sẽ tự quyết định được tương lai, sự thành công, hạnh phúc hay là khổ đau. Con người ai cũng có cuộc sống riêng, có suy nghĩ riêng, đó chính là điểm khác nhau tạo nên sự độc đáo mỗi người trong cuộc sống này. Vậy mà vẫn còn có rất nhiều con người sống không có ý kiến cá nhân, sống đẽo cày giữa đường, phó mặc cuộc sống tươi đẹp này cho sự hèn nhát. Mỗi người phải học cách chủ động và có chính kiến của mình trong bất cứ công việc nào đừng để những lời nói bên ngoài ảnh hưởng tới công việc mà bạn là người hiểu rõ nhất. Hãy luôn tin vào chính bản thân mình thành công sẽ chờ bạn ở cuối con đường.