1. Hành trình phát triển của văn minh Đông Nam Á
Câu hỏi mục 1 SGK Lịch sử 10 Kết nối tri thức Bài 10 (trang 86): Nêu những nét chính trong các giai đoạn phát triển của văn minh Đông Nam Á.Trả lời:
- Từ những thế kỉ tiếp giáp Công nguyên đến thế kỉ VII: đây là giai đoạn hình thành và bước đầu phát triển của văn minh Đông Nam Á
- Gắn với sự hình thành và phát triển của các quốc gia đầu tiên, như Văn Lang - Âu Lạc, Phù Nam, các quốc gia ở hạ lưu sông Chao Phray-a,...
- Ảnh hưởng của văn minh Ấn Độ và văn minh Trung Hoa đối với khu vực Đông Nam Á đã thể hiện rõ nét.
- Từ thế kỉ VII đến thế kỉ XV: Giai đoạn phát triển rực rỡ gắn với sự hình thành và phát triển thịnh đạt của các vương triều phong kiến.
- Từ thế kỉ XVI đến thế kỉ XIX: đây là giai đoạn văn minh Đông Nam Á có những chuyển biến quan trọng Gắn với quá trình suy yếu của các vương triều phong kiến và sự xâm nhập của CNTB phương Tây.
- Từ cuối TK XVIII, sự xâm nhập của CNTB phương Tây đã dẫn tới sự suy của các vương quốc trong khu vực này.
- Là thời kì văn minh ĐNA có những chuyển biến quan trọng, chịu ảnh hưởng của văn minh phương Tây, đạt được nhiều thành tựu trên các lĩnh vực chính trị, kinh tế,...
2. Một số thành tựu tiêu biểu
a. Tín ngưỡng, tôn giáo
Câu hỏi 1 mục 2a SGK Lịch sử 10 Kết nối tri thức Bài 10 (trang 88): Em hãy trình bày một số nét tiêu biểu về tín ngưỡng, tôn giáo ở Đông Nam Á trong thời kì cổ - trung đạiTrả lời:
- Tín ngưỡng:
+ Trước khi chịu ảnh hưởng của các nền văn hóa lớn từ bên ngoài, ở Đông Nam Á đã tồn tại các hình thức tín ngưỡng bản địa phong phú, đa dạng.
+ Gồm ba nhóm chính: tín ngưỡng sùng bài tự nhiên, tín ngưỡng phồn thực và tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên.
- Tôn giáo
+ Phật giáo du nhập từ khoảng những thế kỉ đầu Công nguyên và có vai trò quan trọng trong đời sống chính trị, xã hội và văn hoá của cư dân nhiều nước (Thái Lan, Lào, Cam-pu-chia,...).
+ Hồi giáo được truyền bá thông qua hoạt động thương mại của các thương nhân Ấn Độ vào khoảng thế kỉ XIII. Hồi giáo phát triển hưng thịnh ở Đông Nam Á với sự ra đời của các quốc gia Hồi giáo: Ma-lắc-ca, A-chê… vào các thế kỉ XV-XVII.
=> Nhìn chung ở Đông Nam Á thời kì cổ - trung đại các tôn giáo cùng tồn tại và phát triển một cách hoà hợp.
Câu hỏi 2 mục 2a SGK Lịch sử 10 Kết nối tri thức Bài 10 (trang 88): Hãy giải thích vì sao nhiều tôn giáo lớn trên thế giới được truyền bá và phát triển ở các quốc gia Đông Nam Á?
Trả lời:
- ĐNA nằm trên con đường hàng hải nối liền Ấn Độ Dương và Thái Bình Dương, được xem như một ngã tư đường, cầu nối của những nền văn minh lớn trên thế giới.
- Các hoạt động khai thác biển và buôn bán bằng đường biển là con đường để nhiều tôn giáo du nhập và được truyền bá tại các quốc gia ĐNA.
- Trước khi chịu ảnh hưởng của các nền văn hóa lớn từ bên ngoài, ở ĐNA đã tồn tại các hình thức tín ngưỡng bản địa phong phú, đa dạng.
b. Chữ viết và văn học
Câu hỏi 1 mục 2b SGK Lịch sử 10 Kết nối tri thức Bài 10 (trang 89): Việc cư dân các nước Đông Nam Á sáng tạo ra chữ viết của mình có ý nghĩa như thế nào?Trả lời:
- Việc cư dân các nước Đông Nam Á sáng tạo ra chữ viết của mình đã cho thấy tính sáng tạo, tính dân tộc và tinh thần sẵn sàng tiếp thu, học hỏi của cư dân Đông Nam Á
Câu hỏi 2 mục 2b SGK Lịch sử 10 Kết nối tri thức Bài 10 (trang 89): Kể tên một số tác phẩm văn học chữ Nôm tiêu biểu của Việt Nam thời kì trung đại mà em biết.
Trả lời:
- Một số tác phẩm chữ Nôm thời kì trung đại: Quốc âm thi tập, Qua đèo ngang, Lục Vân Tiên, Thương vợ, Thu điếu, Bạn đến chơi nhà, Bánh trôi nước,…
c. Kiến trúc, điêu khắc
Câu hỏi 1 mục 2c SGK Lịch sử 10 Kết nối tri thức Bài 10 (trang 92): Hãy nêu một số thành tựu tiêu biểu của văn minh ĐNA. Em ấn tượng nhất với thành tựu nào nhất? Vì sao?Trả lời:
- Kiến trúc và điêu khắc Đông Nam Á đạt đến đỉnh cao rực rỡ với nhiều công trình đặc sắc, tiêu biểu là:
+ Quần thể kiến trúc đền Bô-rô-bu-đua (In-đô-nê-xi-a),
+ Quần thể kiến trúc Ăng-co Vát và Ăng-co Thom (Cam-pu-chia)
+ Chùa Phật Ngọc (Thái Lan)
+ Chùa Vàng (Mi-an-ma)
+ Khu đền tháp Mỹ Sơn (Việt Nam),...
Câu hỏi 2 mục 2c SGK Lịch sử 10 Kết nối tri thức Bài 10 (trang 92): Em có nhận xét gì về giá trị trường tồn của những thành tựu văn minh ĐNA thời kì cổ - trung đại?
Trả lời:
- Những thành tựu văn minh của cư dân Đông Nam Á đã làm cho khu vực có một bản sắc văn hóa riêng. Cùng với sự phát triển kinh tế của khu vực, những giá trị văn hóa truyền thống, văn minh của các nước Đông Nam Á luôn trường tồn, thách thức thời gian và ngày càng được chú trọng, phát huy, trở thành một động lực quan trọng cho sự phát triển của mỗi quốc gia và của các khu vực.
Luyện tập
Luyện tập 1 SGK Lịch sử 10 Kết nối tri thức Bài 10 (trang 92): Xây dựng trục thời gian về hành trình phát triển của văn minh Đông Nam Á thời kì cổ-trung đại.Trả lời:
Luyện tập 2 SGK Lịch sử 10 Kết nối tri thức Bài 10 (trang 92): Lập bảng thống kê theo gợi ý dưới đây (hoặc vẽ sơ đồ tư duy) về những thành tựu tiêu biểu của văn minh Đông Nam Á thời kì cổ-trung đại.
Trả lời:
Vận dụng
Vận dụng SGK Lịch sử 10 Kết nối tri thức Bài 10 (trang 92): Nếu được tham gia "Tàu Thanh niên Đông Nam Á-Nhật Bản", em hãy lựa chọn thành tựu nào về văn minh Đông Nam Á để chia sẻ với bạn bè quốc tế? Vì sao?Trả lời:
- Nếu được tham gia “Tàu Thanh niên Đông Nam Á – Nhật Bản”, em sẽ lựa chọn thành tựu: tín ngưỡng thờ cúng người đã mất của cư dân Đông Nam Á
- Vì:
+ Tín ngưỡng thờ cúng người đã mất là một trong những tín ngưỡng bản địa có ảnh hưởng lớn đến đời sống tinh thần của cư dân Đông Nam Á, bởi với họ: thờ cúng người đã mất là sợi dây nối liền quá khứ - hiện tại - tương lai, tạo nên một truyền thống liên tục của dân tộc.
+ Tín ngưỡng này có sức sống bền bỉ, mãnh liệt (được hình thành từ rất sớm, khoảng những thế kỉ trước Công nguyên, qua nhiều thời kì lịch sử, tín ngưỡng thờ cúng người đã khuất không hề bị lãng quân hay phai nhạt mà vẫn được duy trì cho đến hiện nay)
+ Tín ngưỡng thờ cúng người đã khuất mang tính phổ biến, rộng rãi ở hầu hết các cộng đồng dân tộc trong khu vực Đông Nam Á.