1. Vai trò, ý nghĩa của tri thức lịch sử
Câu hỏi 1 mục 1 SGK Lịch sử 10 Kết nối tri thức Bài 2 (trang 17): Thảo luận về các ý kiến được trích dẫn ở Tư liệu (tr.16) để làm rõ vai trò, ý nghĩa của lịch sử.
Trả lời:
Hai đoạn trích trong tư liệu có điểm chung là đều nói về vai trò, ý nghĩa của quá khứ lịch sử:
- Biết được nguồn gốc bản thân, gia đình, dòng họ, dân tộc và toàn nhân loại.
- Truyền lại tri thức, kinh nghiệm, truyền thống văn hóa của thế hệ trước cho thế hệ sau, tạo nên mối liên kết giữa quá khứ với hiện tại và tương lai, trở thành yếu tố cốt lõi tạo nên ý thức cộng đồng, ý thức dân tộc và bản sắc văn hóa cộng đồng, dân tộc.
Câu hỏi 2 mục 1 SGK Lịch sử 10 Kết nối tri thức Bài 2 (trang 17): Hãy tìm hiểu về truyền thống ngôi trường mà em đang theo học. Chia sẻ cảm xúc và suy nghĩ của em khi biết được những thông tin đó.
Trả lời:
- Giới thiệu sơ lược: về lịch sử, truyền thống của trường THPT Chu Văn An (Hà Nội)
+ Trường THPT Chu Văn An tiền thân là Trường Thành Chung Bảo hộ do chính quyền thực dân Pháp xây dựng năm 1908. Do trường được xây dựng ở vùng Kẻ Bưởi, trên đất làng Thụy Khuê nên người dân vẫn thường gọi là Trường Bưởi. Lúc đầu, cái tên Trường Bưởi chỉ quen thuộc trong giới học sinh và nhân dân địa phương, nhưng sau đó danh xưng này đã lấn át cả cái tên chính thức.
+ Sau Cách mạng Tháng Tám năm 1945, trường được đổi tên thành Trường Trung học Chu Văn An. Qua một số lần đổi tên khác, đến năm 1985, trường được mang tên là Trường THPT Chu Văn An.
+ Trường THPT Chu Văn An đã trở thành một trong những trường phổ thông lâu đời của nền giáo dục Việt Nam. Kể từ ngày thành lập, Trường THPT Chu Văn An luôn đạt kết quả cao trong giáo dục và đào tạo.
+ Nhà trường đã được tặng nhiều phần thưởng cao quý, như: Huân chương Lao động hạng Nhì (năm 1992), Huân chương Độc lập hạng Nhất (năm 1998); Anh hùng Lao động (năm 2010); Huân chương Độc lập hạng Ba (năm 2018). Ngôi trường đã được xếp hạng Di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia (năm 2004).
+ Trải qua hơn 100 năm xây dựng và phát triển, bao thế hệ thầy cô của trường THPT Chu Văn An vẫn phát huy được 8 chữ vàng truyền thống: “Yêu nước-Sáng tạo-Dạy tốt-Học tốt”
- Cảm xúc và suy nghĩ của em:
+ Xúc động, tự hào về lịch sử và những thành tích mà nhà trường đã đạt được.
+ Cần phải nổ lực học tập, rèn luyện bản thân để tiếp nối truyền thống của nhà trường.
2. Học tập và tìm hiểu lịch sử suốt đời
Câu hỏi 1 mục 2 SGK Lịch sử 10 Kết nối tri thức Bài 2 (trang 17): Vì sao đặt ra vấn đề học tập, khám phá lịch sử suốt đời?Trả lời:
- Phải đặt ra vấn đề học tập, khám phá lịch sử suốt đời vì:
+ Trong cuộc sống hằng ngày, chúng ta luôn cần hiều biết và vận dụng những tri thức, kinh nghiệm từ quá khứ vào cuộc sống hiện tại, định hướng cho tương lai.
+ Nhiều sự kiện lịch sử, quá trình lịch sử đến nay vẫn còn là bí ẩn. Đây chính là cơ hội thôi thúc lớp người đi sau tham gia tìm tòi, khám phá để hoàn chỉnh thêm nhận thức chung, làm giàu tri thức lịch sử.
+ Khám phá lịch sử giúp chúng ta biết được những thành tựu văn minh nhân loại qua các thời kì, hiểu được những kinh nghiệm, rút ra được những bài học có giá trị lịch sử từ các nước khác, phòng tránh được những sai lầm.
+ Hiểu biết sâu sắc về lịch sử dân tộc Việt Nam và của các nước khác giúp chúng ta hội nhập thành công.
+ Ngày nay, tri thức lịch sử và văn hóa chính là cội nguồn cảm hứng và ý tưởng sáng tạo trong các ngành công nghiệp văn hóa, phát triển du lịch, tạo cơ hội nghề nghiệp mới.
Câu hỏi 2 mục 2 SGK Lịch sử 10 Kết nối tri thức Bài 2 (trang 17): Hãy kể tên một bộ phim, một chương trình truyền hình,… ở Việt Nam sử dụng chất liệu là tri thức lịch sử và văn hóa mà em biết.
Trả lời:
"Mùi cỏ cháy" là một bộ phim xúc động nói về sự hy sinh của những người lính xuất thân từ giảng đường Hà Nội lên đường bảo vệ Tổ quốc.
Mùi cỏ cháy xoay quanh câu chuyện về 4 người con của Hà Nội là một hội bạn chơi thân với nhau bao gồm Hoàng, Thành, Thăng, Long. 4 chàng trai sinh viên khoa Văn đại học Tổng Hợp Hà Nội là 4 tính cách tuy khác nhau nhưng chia sẻ nhiều điểm chung và cùng có niềm đam mê với nghệ thuật. Dù từ bỏ giảng đường và những trang giấy trắng để lên đường làm nhiệm vụ, họ vẫn mang những nét đặc trưng của quê nhà vào cuộc đời lính, trở thành một chất lính.
Câu hỏi 3 mục 2 SGK Lịch sử 10 Kết nối tri thức Bài 2 (trang 17): Có thể học tập và tìm hiểu lịch sử qua các hình thức nào? Hình thức nào giúp em có hứng thú và đạt hiệu quả cao nhất.
Trả lời:
* Một số hình thức học lịch sử mà em biết:
- Học Lịch sử thông qua sơ đồ tư duy.
- Học lịch sử thông qua cách trình bày Infographic (kết hợp thông tin kiến thức với hình ảnh minh họa trực quan, sinh động).
- Tìm hiểu lịch sử thông qua:
+ Phim ảnh đề tài về lịch sử. ví dụ: seri phim hoạt hình lịch sử “Hào khí ngàn năm”.
+ Văn học. Ví dụ: tiểu thuyết “Tuổi thơ dữ dội” của nhà văn Phùng Quán; tiểu thuyết “Hoàng Lê nhất thống chí”; các câu đó/ ca dao/ dân ca; truyện tranh…
+ Âm nhạc. Ví dụ: bài hát “Hò kéo pháo” của nhạc sĩ Hoàng Vân; “Giải phóng Điện Biên” của nhạc sĩ Đỗ Nhuận….
+ Phim tài liệu.
- Học lịch sử thông qua việc tham quan/ trải nghiệm thực tiễn. Ví dụ: tham quan địa đạo Củ Chi; Thành cổ Quảng Trị; Hoàng thành Thăng Long; Kinh đô Huế…
- Hình thức giúp em thấy hứng thú và đạt hiệu qua cao nhất: tham quan bảo tàng.
Luyện tập
Luyện tập SGK Lịch sử 10 Kết nối tri thức Bài 2 (trang 18): Tri thức lịch sử có ý nghĩa, vai trò như thế nào đối với cuộc sống? Hãy nêu một ví dụ cụ thể.Trả lời:
- Ý nghĩa, vai trò của tri thức lịch sử đối với cuộc sống:
+ Để hiểu biết hiện tại, dự đoán và có niềm tin vào tương lai, con người phải tìm hiểu vê quá khứ. Vì hiện tại luôn kế thừa và được xây dựng trên nền tảng của những gì quá khứ để lại.
+ Lịch sử cung cấp cho con người những thông tin hữu ích về quá khứ của chính con người và xã hội loài người. Nhờ đó, con người biết được về nguồn gốc, tổ tiên của bản thân, gia đình, dòng họ, dân tộc và toàn nhân loại.
+ Với mỗi cộng đồng, dân tộc, hiểu biết về lịch sử là một trong những yếu tố cốt lõi tạo nên ý thức dân tộc và bản sắc văn hóa, cộng đồng của dân tộc đó.
- Một số ví dụ:
+ Ví dụ 1: thất bại của nhà Hồ trước quân xâm lược Minh (vào đầu thế kỉ XV) đã để lại bài học kinh nghiệm sâu sắc về vai trò và sức mạnh của khối đoàn kết dân tộc trong quá trình đấu tranh để xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
+ Ví dụ 2: Nhờ việc tìm heieur, khám phá về quá khứ, chúng ta biết được rằng: lịch sử của dân tộc Việt Nam đã trải qua hơn 2700 năm (xóa bỏ quan điểm trước đây cho rằng: Việt Nam có lịch sử hơn 4000 năm dựng nước và giữ nước).
Vận dụng
Vận dụng SGK Lịch sử 10 Kết nối tri thức Bài 2 (trang 18): Có quan điểm cho rằng: "Học tập lịch sử chỉ diễn ra ở trong các lớp học và khi chúng ta còn là học sinh, sinh viên". Theo em, quan điểm đó đúng hay sai? Vì sao?Trả lời:
- Quan điểm cho rằng: "Học tập lịch sử chỉ diễn ra ở trong các lớp học và khi chúng ta còn là học sinh, sinh viên" là sai.
- Giải thích: Việc học tập và khám phá lịch sử không chỉ diễn ra ở trong các lớp học, khi chúng ta còn là học sinh, sinh viên, mà là học tập, khám phá suốt đời.