Mở đầu
Mở đầu SGK Kinh tế Pháp luật 10 Chân trời sáng tạo Bài 13 (trang 78): Em hãy nêu những cơ quan trong bộ máy Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam từ trung ương tới địa phương.
Trả lời:
- Bộ máy Nhà nước Việt Nam bao gồm ba loại cơ quan: Cơ quan lập pháp, Cơ quan hành pháp và cơ quan tư pháp.
+ Quốc hội là cơ quan duy nhất thực hiện quyền lập hiến, lập pháp, quyết định các vấn đề quan trọng của đất nước và giám sát tối cao đối với hoạt động của Nhà nước
- Nhóm cơ quan hành pháp bao gồm các cơ quan hành chính Nhà nước đứng là Chính phủ. Sau đó là các Bộ, cơ quan ngang Bộ, cơ quan trực thuộc Chính phủ và Ủy ban nhân dân cấp tỉnh, huyện, xã, các sở, phòng, ban…
+ Cơ quan tư pháp bao gồm các cơ quan xét xử và các cơ quan kiểm sát.
1. Đặc điểm của bộ máy Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam
a. Tính thống nhất
Câu hỏi mục 1a SGK Kinh tế Pháp luật 10 Chân trời sáng tạo Bài 13 (trang 78): Em hãy đọc thông tin sau và trả lời câu hỏi.
Thông tin. Theo Hiến pháp năm 2013, bộ máy Nhà nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam do nhiều cơ quan hợp thành như: Quốc hội, Chủ tịch nước, Chính phủ, Chính quyền địa phương, Toà án nhân dân, Viện kiểm sát nhân dân, Hội đồng bầu cử Quốc gia và Kiểm toán nhà nước. Có những cơ quan nhà nước do Hiến pháp quy định, nhưng cũng có những cơ quan nhà nước được thành lập trên cơ sở luật và văn bản dưới luật. Những cơ quan nhà nước này nằm trong bộ máy nhà nước, tạo thành một tổng thể thống nhất nhưng có thẩm quyền riêng theo quy định của pháp luật. Tuy nhiên, khi thực hiện chức năng, thẩm quyền riêng cũng là góp phần thực hiện chức năng chung của Nhà nước. Tổng thể này là sự đảm bảo tính thống nhất của Nhà nước.
- Tính thống nhất của bộ máy Nhà nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam được thể hiện như thế nào trong thông tin trên?
- Để thực hiện chủ trương của Đảng về xây dựng nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, các cơ quan trong bộ máy Nhà nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam đã thực hiện như thế nào?
Trả lời:
- Tính thống nhất của bộ máy Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam:
+ Hệ thống các cơ quan trong bộ máy nhà nước được sắp xếp, tổ chức thống nhất từ trung ương xuống địa phương và đều chịu sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam.
+ Những cơ quan nhà nước tạo thành một thể thống nhất nhưng có thẩm quyền riêng theo quy định của pháp luật.
- Để thực hiện chủ trương của Đảng về xây dựng nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, các cơ quan trong bộ máy Nhà nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam tạo thành một thể thống nhất nhưng có thẩm quyền riêng theo quy định của pháp luật. Khi thực hiện chức năng, thẩm quyền riêng cũng là góp phần thực hiện chức năng chung của Nhà nước.
b. Tính nhân dân
Câu hỏi mục 1b SGK Kinh tế Pháp luật 10 Chân trời sáng tạo Bài 13 (trang 79): Em hãy đọc trường hợp sau và thực hiện yêu cầu.
Trên đường đi học về, D và H thấy tấm áp phích tuyên truyền về nhà nước Việt Nam.
D nói:
- Trên lớp, cô mình nói nước Việt Nam là nhà nước pháp quyền của dân, do dân, vì dân phải không H?
H đáp lời:
- Đúng rồi, nước mình do nhân dân làm chủ, quyền lực thuộc về nhân dân dựa trên nền tảng là liên minh giữa giai cấp công nhân với giai cấp nông dân và đội ngũ trí thức. Điều này do Hiến pháp quy định.
Hai bạn tiếp tục câu chuyện rôm rả trên đường về nhà.
Câu hỏi:
- Trình bày biểu hiện của tính nhân dân trong bộ máy Nhà nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Cho ví dụ minh hoạ.
Trả lời:
- Biểu hiện của tính nhân dân trong bộ máy nhà nước
+ Bộ máy Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam do nhân dân thành lập nên, được nhân dân ủy quyền để thực hiện việc quản lí Nhà nước và xã hội.
+ Mọi hoạt động của các cơ quan, cán bộ, công chức, viên chức trong bộ máy nhà nước đều nhằm mục đích phục vụ cho lợi ích của nhân dân và chịu sự kiểm tra, giám sát của nhân dân.
- Ví dụ:
+ Tất cả mọi công dân được sinh ra và lớn lên ở Việt Nam đều được hưởng quyền bình đẳng, quyền tự do ngôn luận, quyền bầu cử, ứng cử, quyền và nghĩa vụ học tập, lao động,…
+ Khi nhà nước ban hành các quy định và bộ luật đều tiến hành trưng cầu dân ý, để mỗi người dân đều được đóng góp ý kiến, nhất là vào những hoạt động có liên quan đến bản thân mình.
+ Các chính sách ban hành đều mang lại lợi ích cho nhân dân.
c. Tính quyền lực
Câu hỏi mục 1c SGK Kinh tế Pháp luật 10 Chân trời sáng tạo Bài 13 (trang 79): Em hãy đọc thông tin dưới đây và trả lời câu hỏi.
Thông tin.
- Trích khoản 3 Điều 2 Hiến pháp năm 2013:
Quyền lực nhà nước là thống nhất, có sự phân công, phối hợp, kiểm soát giữa các cơ quan nhà nước trong việc thực hiện các quyền lập pháp, hành pháp, tư pháp.
Câu hỏi:
- Tính quyền lực của bộ máy Nhà nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam được thể hiện như thế nào?
- Tại sao các cơ quan trong bộ máy Nhà nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam phải phối hợp, giám sát lẫn nhau?
Trả lời:
- Tính quyền lực của bộ máy Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam:
+ Tổ chức và hoạt động của bộ máy nhà nước đều mang tính quyền lực.
+ Việc phân chia quyền lực nhà nước cho các cơ quan nhà nước để thực hiện những chức năng, nhiệm vụ riêng biệt.
+ Các cơ quan, cá nhân ở cấp dưới bắt buộc phải phục tùng, phải thực hiện các nhiệm vụ, quyết định của cấp trên.
- Các cơ quan trong bộ máy Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam phải phối hợp, giám sát lẫn nhau vì Nhà nước được phân chia thực hiện thành ba quyền lập pháp, hành pháp và tư pháp, mỗi cơ quan sẽ đại diện thực thi cho một quyền, mỗi quyền sẽ có một chức năng nhiệm vụ riêng và hoạt động một cách độc lập. Vì vậy đảm bảo mục tiêu chung phục vụ nhân dân và phục vụ dân tộc thì buộc các cơ quan trong bộ máy Nhà nước phải phối hợp và giám sát lẫn nhau.
d. Tính pháp chế xã hội chủ nghĩa
Câu hỏi mục 1d SGK Kinh tế Pháp luật 10 Chân trời sáng tạo Bài 13 (trang 80): Em hãy đọc thông tin dưới dây và trả lời câu hỏi.
Thông tin. Nhà nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam được tổ chức và hoạt động theo Hiến pháp và pháp luật, quản lí xã hội bằng Hiến pháp và pháp luật, thực hiện nguyên tắc tập trung dân chủ.
Việc tổ chức và hoạt động của bộ máy nhà nước:
- Về mặt tổ chức: nguyên tắc pháp chế xã hội chủ nghĩa đòi hỏi việc thành lập, giải thể, chia tách, hợp nhất cơ quan nhà nước, cơ cấu, bổ nhiệm, tuyển dụng phải dựa trên quy định của Hiến pháp và pháp luật.
- Về hoạt động, đòi hỏi các cơ quan và công chức, viên chức phải thực hiện theo đúng chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn;... phải dựa trên quy định của Hiến pháp và pháp luật.
Câu hỏi:
Vì sao Nhà nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam được tổ chức và hoạt động theo Hiến pháp và pháp luật?
Trả lời:
Nhà nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam được tổ chức và hoạt động theo Hiến pháp và pháp luật vì:
- Bộ máy Nhà nước CHXHCNVN mang tính pháp chế xã hội chủ nghĩa
- Nhà nước thực hiện quản lí mọi mặt của đời sống xã hội bằng Hiến pháp và pháp luật dưới sự lãnh đạo của ĐCSVN.
2. Nguyên tắc tổ chức và hoạt động của bộ máy Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam
a. Nguyên tắc đảm bảo sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam
Câu hỏi mục 2a SGK Kinh tế Pháp luật 10 Chân trời sáng tạo Bài 13 (trang 80): Em lấy đọc thông tin dưới đây và trả lời câu hỏi.
Thông tin. Đảng lãnh đạo Nhà nước thông qua các nội dung cơ bản:
- Đảng đề ra đường lối, chính sách, thông qua đó, Nhà nước thể chế hoá thành pháp luật;
- Đảng lãnh đạo bằng công tác cán bộ thông qua việc quy hoạch, đào tạo, bồi dưỡng và giới thiệu các Đảng viên ưu tú, các quần chúng tiêu biểu vào các cương vị chủ chốt của cơ quan nhà nước ở trung ương, các cấp chính quyền địa phương để nhân dân bầu cử hay bổ nhiệm, từ đó bố trí họ vào các chức vụ quan trọng trong các cơ quan nhà nước theo quy định của pháp luật.
Câu hỏi:
- Nguyên tắc bảo đảm sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam trong tổ chức và hoạt động của bộ máy nhà nước được thể hiện như thế nào?
- Đảng Cộng sản Việt Nam lãnh đạo bộ máy Nhà nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam thông qua những nội dung nào?
Trả lời:
- Nguyên tắc bảo đảm sự lãnh đạo của Đảng:
+ Đảng đề ra đường lối, chính sách, thông qua đó, Nhà nước thể chế hóa thành pháp luật.
+ Đảng lãnh đạo bằng công tác cán bộ thông qua việc quy hoạch, đào tạo, bồi dưỡng và giới thiệu các Đảng viên ưu tú, các quần chúng tiêu biểu vào các cương vị chủ chốt của cơn quan nhà nước ở trung ương,…
- Đảng Cộng sản Việt Nam lãnh đạo bộ máy Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam thông qua những nội dung:
+ Đảng đề ra đường lối, chủ trương, chính sách định hướng cho quá trình tổ chức và hoạt động của bộ máy nhà nước.
+ Đảng phát hiện, đào tạo, bồi dưỡng những đảng viên có phẩm chất, năng lực và giới thiệu họ vào đảm nhận các chức vụ trong bộ máy nhà nước thông qua con đường bầu cử dân chủ.
+ Đảng kiểm tra hoạt động của các cơ quan nhà nước trong việc thực hiện đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng.
+ Các đảng viên và các tổ chức của Đảng gương mẫu trong việc thực hiện đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng.
b. Nguyên tắc quyền lực nhà nước là thống nhất nhưng có sự phân công, phối hợp, kiểm soát
Câu hỏi mục 2b SGK Kinh tế Pháp luật 10 Chân trời sáng tạo Bài 13 (trang 80): Em hãy đọc các thông tin sau và thực hiện yêu cầu.
Thông tin 1. Quyền lực nhà nước là thống nhất, có sự phân công, phối hợp, kiểm soát giữa các cơ quan nhà nước trong việc thực hiện các quyền lập pháp, hành pháp, tư pháp.
(Trích khoản 3 Điều 2 Hiến pháp năm 2013)
Thông tin 2. Theo Thông cáo báo chí số 13 kì họp thứ 2, Quốc hội khoá XV, Quốc hội đã thông qua:
i) Kết quả thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2021, dự kiến kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2022;
ii) Báo cáo về công tác phòng, chống là dịch COVID-19 và tình hình thực hiện Nghị quyết số 30/2021/QH15 về kì họp thứ nhất, Quốc hội khoá XV;
iii) Tình hình thực hiện ngân sách nhà nước năm 2021, dự toán ngân sách nhà nước, phương án phân bổ ngân sách trung ương năm 2022 và Kế hoạch tài chính - ngân sách nhà nước 03 năm 2022 - 2024 (trong đó có việc bổ sung dự toán thu, chi vốn viện trợ nước ngoài năm 2021 của tỉnh Quảng Nam; lùi thời điểm cải cách chính sách tiền lương).
- Cho biết cách hiểu của em về nguyên tắc quyền lực nhà nước là thống nhất nhưng có sự phân công, phối hợp, kiểm soát.
- Từ Thông cáo báo chí số 13 kì họp thứ 2, Quốc hội khoá XV, em hãy cho biết Quốc hội thể hiện quyền kiểm soát các cơ quan trong bộ máy Nhà nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam như thế nào.
Trả lời:
- Nguyên tắc quyền lực nhà nước là thống nhất nhưng có sự phân công, phối hợp, kiểm soát:
+ Tính thống nhất của quyền lực nhà nước Việt Nam được xác định bởi chính chủ thể duy nhất và tối cao của quyền lực là Nhân dân.
+ Quyền lực nhà nước được phân chia thành quyền lập pháp, hành pháp, tư pháp và được giao cho các cơ quan tương ứng thực hiện, một cách độc lập nhưng có sự phối hợp, kiểm soát, giám sát lẫn nhau để thực hiện quyền lực nhà nước, đảm bảo mục tiêu chung phục vụ nhân dân và phục vụ dân tộc.
- Từ Thông cáo báo chí số 13 kì họp thứ 2, Quốc hội khoá XV, Quốc hội thể hiện quyền kiểm soát các cơ quan trong bộ máy Nhà nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam.
+ Thông qua các kế hoạch phát triển kinh tế, giám sát công tác phòng chống dịch Covid-19 và tình hình thực hiện nghị quyết của Quốc hội
+ Thông qua tình hình thực hiện và các vấn đề liên quan đến ngân sách nhà nước.
c. Nguyên tắc quyền lực nhà nước thuộc về nhân dân
Câu hỏi mục 2c SGK Kinh tế Pháp luật 10 Chân trời sáng tạo Bài 13 (trang 82): Em hãy đọc thông tin dưới đây và trả lời câu hỏi.
Thông tin.
1. Bảo đảm để Nhân dân trực tiếp thể hiện ý chí của mình trong việc quyết định những vấn để quan trọng của đất nước; tăng cường khối đại đoàn kết toàn dân tộc, tăng cường đồng thuận xã hội.
2. Thực hiện nguyên tắc phổ thông, bình đẳng, trực tiếp và bỏ phiếu kín khi trưng cầu ý dân.
(Trích Điều 4 Luật Trưng cầu ý dân năm 2015)
- Nguyên tắc quyền lực nhà nước thuộc về nhân dân được thể hiện như thế nào trong khoản 1 và 2 Điều 4 Luật Trưng cầu ý dân năm 2015?
Trả lời:
- Nguyên tắc quyền lực nhà nước thuộc về nhân dân:
+ Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là nhà nước của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân, tất cả quyền lực nhà nước thuộc về nhân dân.
+ Nhà nước là công cụ thực hiện quyền làm chủ của nhân dân. Vì vậy, trong hoạt động của mình Nhà nước phải đảm bảo sự tham gia và giám sát của nhân dân đối với các cơ quan nhà nước.
d. Nguyên tắc tập trung dân chủ
Câu hỏi mục 2d SGK Kinh tế Pháp luật 10 Chân trời sáng tạo Bài 13 (trang 82): Em hãy đọc các thông tin sau và trả lời câu hỏi.
Thông tin 1. Tập thể lãnh đạo là dân chủ, cá nhân phụ trách là tập trung. Một người tài giỏi đến mấy muốn lãnh đạo được sát, được đúng, phải có sự đóng góp ý kiến của nhiều người. Khi tập thể đã dân chủ bàn bạc kĩ lưỡng, kế hoạch đã được định rõ, giao cho cá nhân thực thi sẽ không bị chồng chéo, dựa dẫm, công việc sẽ đạt kết quả cao. Lãnh đạo không tập thể sẽ dẫn đến tệ bao biện, độc đoán, chủ quan. Kết quả là hỏng việc. Phụ trách không do cá nhân, sẽ dẫn đến tệ bừa bãi, lộn xôn, vô chính phủ. Kết quả cũng là hỏng việc. Tập thể lãnh đạo và cá nhân phụ trách cần phải luôn đi đôi với nhau.
(Trích Hồ Chí Minh Toàn tập, tập 5, tr.334, NXB Chính trị quốc gia Sự thật, 2011)
Thông tin 2. Nguyên tắc tập trung dân chủ được ghi nhận tại khoản 1 Điều 8 Hiến pháp năm 2013: “Nhà nước được tổ chức và hoạt động theo Hiến pháp và pháp luật, quản lí xã hội bằng Hiến pháp và pháp luật, thực hiện nguyên tắc tập trung dân chủ”. Trong hoạt động của các cơ quan nhà nước, phải phân định những vấn đề thuộc thẩm quyền tập thể, những nhiệm vụ, quyền hạn thuộc thẩm quyền của người đứng đầu. Những vấn đề thuộc thẩm quyền tập thể thì thiểu số phục tùng đa số nhưng thiểu số có quyền bảo lưu ý kiến, đa số cũng cần xem xét, tham khảo ý kiến của thiểu số để kiểm tra tính đúng đắn trong quyết định của mình. Những vấn đề cá nhân có quyền quyết định thì cá nhân phải chịu trách nhiệm về quyết định của mình.
- Em hiểu thế nào là tập trung dân chủ qua trích đoạn ở thông tin 1?
- Nguyên tắc tập trung dân chủ được thể hiện như thế nào trong tổ chức và hoạt động của bộ máy Nhà nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam?
Trả lời:
- Tập trung dân chủ: Tập thể lãnh đạo là dân chủ, cá nhân phụ trách là tập trung. Nó là sự kết hợp hài hòa giữa chỉ đạo tập trung thống nhất của cấp trên với việc mở rộng dân chủ cho cấp dưới, đảm bảo nâng cao hiệu lực, hiệu quả trong quản lý nhà nước.
- Nguyên tắc tập trung dân chủ:
+ Các cơ quan lãnh đạo của Đảng được lập ra theo cơ chế bầu cử, thực hiện tập thể lãnh đạo và cá nhân tự chịu trách nhiệm.
+ Lãnh đạo cao nhất của Đảng là Đại hội đại biểu toàn quốc, ở mỗi cấp là đại hội đại biểu, đại hội đảng viên. Thời điểm giữa các kỳ đại hội, cơ quan lãnh đạo Đảng là Ban Chấp hành trung ương, ở cơ sở là ban chấp hành Đảng bộ (cấp ủy).
+ Cấp ủy các cấp báo cáo, chịu trách nhiệm trực tiếp về hoạt động của mình trước các kỳ đại hội cùng cấp, cấp trên và cấp dưới; phải định kỳ thông báo tình hình hoạt động của mình đến các tổ chức đảng trực thuộc, thực hiện tự phê bình và phê bình.
+ Tổ chức đảng, đảng viên phải nghiêm túc chấp hành nghị quyết của Đảng. Thiểu số phục tùng đa số, cấp dưới phục tùng cấp trên, cá nhân phục tùng tổ chức, các tổ chức trong toàn Đảng phục tùng Đại hội đại biểu toàn quốc và Ban Chấp hành Trung ương.
+ Tổ chức đảng được quyết định các vấn đề thuộc phạm vi quyền hạn của mình nhưng không được trái với những nguyên tắc, đường lối, chính sách của đảng, pháp luật của nhà nước
e. Nguyên tắc pháp chế xã hội chủ nghĩa
Câu hỏi mục 2e SGK Kinh tế Pháp luật 10 Chân trời sáng tạo Bài 13 (trang 82): Em hãy đọc thông tỉn dưới đây và trả lời câu hỏi
Thông tin. Nguyên tắc pháp chế xã hội chủ nghĩa được ghi nhận tại khoản 1 Điều 8 Hiến pháp năm 2013. Theo đó, Nhà nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam phải được thành lập và hoạt động tuân thủ theo Hiến pháp và pháp luật, điểu này có nghĩa là việc hình thành Nhà nước phải dựa trên quy định của Hiến pháp và pháp luật. Từ việc quy định về cơ cấu tổ chức, quy định về số lượng thành viên, cách thức thành lập các cơ quan, các chức danh trong bộ máy nhà nước không phải mang tính chất tự phát, cảm tính mà phải tuân thủ chặt chẽ các quy định của Hiến pháp (văn bản có giá trị pháp lí cao nhất, quy định nền tảng đầu tiên cho việc hình thành nên bộ máy nhà nước) cũng như tuân thủ các văn bản pháp luật nói chung.
Theo em, nguyên tắc pháp chế xã hội chủ nghĩa trong tổ chức và hoạt động của bộ máy Nhà nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam được thể hiện như thế nào?
Trả lời:
- Nguyên tắc pháp chế xã hội chủ nghĩa:
+ Nhà nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam được tổ chức và hoạt động theo Hiến pháp và pháp luật, quản lí xã hội bằng Hiến pháp và pháp luật.
+ Pháp luật quy định rõ ràng, cụ thể, minh bạch toàn bộ việc thành lập, chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, cơ cấu, hình thức hoạt động của cơ quan nhà nước, cán bộ, công chức nhà nước và việc tổ chức bộ máy nhà nước phải tuân theo các quy định đó.
+ Cơ quan nhà nước, cán bộ, công chức, viên chức nhà nước phải nghiêm chỉnh tuân thủ pháp luật, mọi hành vi vi phạm pháp luật đều bị xử lí.
Luyện tập
Bài tập 1 SGK Kinh tế Pháp luật 10 Chân trời sáng tạo Bài 13 (trang 86): Em đồng ý hay không đồng ý với ý kiến nào sau đây? Vì sao?
a. Nguyên tắc tổ chức và hoạt động của bộ máy nhà nước là cơ sở cho việc xây dựng và thực hiện các nhiệm vụ của Nhà nước.
b. Công dân Việt Nam đều có quyền ứng cử tham gia vào bộ máy Nhà nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam.
c. Công dân có quyền khiếu nại, tố cáo khi không đồng tình với quyết định, việc làm trái pháp luật của các cơ quan trong bộ máy nhà nước.
d. Cơ quan cấp dưới phải thực hiện tất cả các chủ trương, quyết định của cơ quan nhà nước cấp cao hơn.
đ. Bộ máy Nhà nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam mang tính nhân dân sâu sắc.
Lời giải:
- Ý kiến a - Em không đồng tình với ý kiến trên vì nguyên tắc đảm bảo cơ sở cho việc xây dựng và thực hiện các nhiệm vụ của Nhà nước là nguyên tắc bảo đảm sự lãnh đạo của Đảng.
- Ý kiến b - Em đồng tình với ý kiến trên vì Nhà nước ta là nhà nước của dân, do dân và vì dân; nhân dân chính là người tạo ra Nhà nước vì vậy nhân dân hoàn toàn được quyền ứng cử tham gia vào bộ máy Nhà nước thông qua các kì bầu cử.
- Ý kiến c - Em đồng tình với ý kiến trên vì nhân dân có quyền kiểm tra, giám sát hoạt động của các cơ quan trong bộ máy nhà nước, nếu thấy những việc làm trái pháp luật, nhân dân hoàn toàn có quyền khiếu nại và tố cáo.
- Ý kiến d - Em đồng tình với ý kiến trên vì đây chính là nội dung của nguyên tắc tập trung dân chủ.
- Ý kiến đ - Em đồng tình với ý kiến trên vì Bộ máy Nhà nước ta là do nhân dân thành lập nên; là Nhà nước ta là nhà nước của dân, do dân và vì dân. Mọi hoạt động của các cơ quan Nhà nước đều phải phục vụ cho lợi ích của nhân dân.
Bài tập 2 SGK Kinh tế Pháp luật 10 Chân trời sáng tạo Bài 13 (trang 86): Em hãy chia sẻ quan điểm của bản thân đối với những hành vi dưới đây:
a. T làm đơn tố cáo hành vi sai phạm trên địa bàn đến cơ quan nhà nước có thẩm quyền.
b. Công ti A từ chối nhận in tài liệu có nội dung phản cảm trái pháp luật.
c. Chính quyền địa phương V đến Trường trung học phổ thông M để lấy ý kiến đóng góp của học sinh về việc xây dựng một dự án cho thanh niên trên địa bàn.
d. Ông K là công chức nhà nước, phát hiện lãnh đạo cơ quan nơi ông công tác có nhiều sai phạm nhưng không tố cáo.
Lời giải:
a – Hành vi của T rất đúng vì T đã thực hiện quyền của mình trong việc tố cáo các hành vi sai phạm đến cơ quan nhà nước có thẩm quyền.
b – Hành động của công ti A rất đúng vì mọi hành vi có nội dung phản cảm trái pháp luật đều vi phạm pháp luật và phải bị xử lí theo đúng luật pháp.
c – Hành động xin ý kiến của chính quyền địa phương V đã thể hiển nguyên tắc tập trung dân chủ rất rõ trong việc lấy ý kiến đóng góp của học sinh về việc xây dựng dự án cho thanh niên trên địa bàn.
d – Hành vi không tố cáo các hành vi sai phạm của ông K là một hành vi sai vì ông K là một công chức nhà nước, ông có nghĩa vụ phải nghiêm chỉnh tuân thủ pháp luật chứ không phải bao che cho những sai phạm.
Bài tập 3 SGK Kinh tế Pháp luật 10 Chân trời sáng tạo Bài 13 (trang 86): Em hãy đọc tình huống sau và trả lời câu hỏi.
K là học sinh lớp 10A1. Một lần tình cờ phát hiện D và một số bạn trong lớp đọc những tin tức có nội dung không đúng về cán bộ lãnh đạo nhà nước trên mạng xã hội, K bức xúc nói:
- Đây là những thông tin không chính xác! Các bạn không nên đọc nói!
Nghe vậy, D và các bạn phá lên cười chọc ghẹo lại K:
- Bọn mình đọc cho vui thôi mà, sao cậu căng thẳng thế?
Câu hỏi:
- Em đồng tình hay không đồng tình với ý kiến của K? Vì sao?
- Theo em, học sinh có nghĩa vụ bảo vệ, xây dựng bộ máy Nhà nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam không? Vì sao?
Lời giải:
- Em đồng tình với ý kiến của K
* Giải thích: những thông tin trôi nổi, sai lệch về bộ máy nhà nước như vậy có thể gây ra những nhìn nhận sai lầm từ phía nhân dân, gây hoang mang trong xã hội.
- Theo em, học sinh cũng có nghĩa vụ bảo vệ, xây dựng bộ máy Nhà nước CHXHCNVN.
* Giải thích: đã là công dân Việt Nam, ai cũng cần phải có trách nhiệm với đất nước của mình, giữ vững lập trường, luôn tin tưởng vào sự lãnh đạo của Đảng và Nhà nước. Không đọc cũng như lan truyền các thông tin sai lệch, chưa được làm rõ, ảnh hưởng đến uy tín của Nhà nước.
Vận dụng
Vận dụng 1: Em hãy viết một bài luận (khoảng 300 chữ) thể hiện rõ vai trò của học sinh trung học phổ thông trong việc góp phần xây dựng bộ máy Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam.
Trả lời:
Bài tham khảo
- Chủ tịch Hồ Chí Minh đã từng nói: "Thanh niên là rường cột nước nhà, chủ nhân tương lai của đất nước, đâu cần thanh niên có, đâu khó có thanh niên", khẳng định vai trò của thanh niên vô cùng to lớn và bao trùm rất nhiều lĩnh vực. Trước yêu cầu mới của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, các cấp, các ngành cần phát huy tốt vai trò của thanh niên; Đồng thời, thanh niên cũng cần tiếp tục tự khẳng định mình thực sự là lực lượng xung kích, sáng tạo trong đời sống xã hội, dưới sự lãnh đạo của Đảng.
- Trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc hiện nay, đại bộ phận thanh niên luôn tin tưởng vào sự lãnh đạo của Đảng; trung thành, kiên định mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội; nêu cao tinh thần yêu nước, sẵn sàng hy sinh vì độc lập dân tộc, vì hạnh phúc của nhân dân.
- Bên cạnh đó, thanh niên luôn có khát vọng, ý chí vươn lên, có tinh thần đoàn kết, chia sẻ, tương thân, tương ái, vì cộng đồng và lợi ích quốc gia nên đã luôn có mặt ở những nơi khó khăn, gian khổ, xung kích hoàn thành mọi nhiệm vụ mà Đảng và nhân dân giao.
- Những việc làm và hoạt động của thanh niên được thể hiện rõ nhất ở các phong trào hành động Cách mạng, các chương trình hành động, tiêu biểu, như: “Tuổi trẻ Việt Nam học tập và làm theo lời Bác”; Cuộc vận động “Nghĩa tình biên giới hải đảo”, với các hoạt động như: “Hành trình tuổi trẻ vì biển đảo quê hương”, “Đồng hành cùng ngư dân trẻ ra khơi”, “Góp đá xây Trường Sa”… đã để lại những dấu ấn sâu đậm trong lòng thế hệ trẻ và nhân dân cả nước; góp phần làm thay đổi thái độ và nhận thức chính trị của thanh niên.
Vận dụng 2: Em hãy tổ chức một buổi truyền thông thể hiện vai trò của học sinh góp phần bảo vệ chính quyền tại địa phương.
Trả lời:
Gợi ý kế hoạch buổi tuyên truyền thể hiện vai trò của học sinh góp phần bảo vệ chính quyền tại địa phương.
- Mục đích:
+ Nhằm trang bị hệ thống lý luận cho học sinh về trách nhiệm của học sinh trong công cuộc bảo vệ chính quyền nói chung và bảo vệ chính quyền ở địa phương nói riêng.
+ Nâng cao ý thức trách nhiệm của học sinh trong việc bảo vệ chính quyền tại địa phương.
+ Cung cấp lý luận về vai trò của học sinh góp phần bảo vệ chính quyền tại địa phương.
- Hình thức: thuyết trình, tuyên truyền
- Địa điểm: Nhà văn hóa thôn
- Thành phần tham dự: chính quyền địa phương, các bạn học sinh, người dân,…
- Nội dung tuyên truyền: vai trò của của học sinh góp phần bảo vệ chính quyền tại địa phương.
- Chương trình: Mở đầu: giới thiệu mục đích buổi tuyên truyền và thành phần tham dự - Cung cấp hệ thống nội dung về vai trò của học sinh góp phần bảo vệ chính quyền tại địa phương – Văn nghệ - Kết thúc.
- Chuẩn bị: Loa đài, mic, người dẫn chương trình, bàn, ghế, banner,…