Mở đầu
Câu hỏi 1 SGK Kinh tế Pháp luật 10 Kết nối tri thức Bài 16 (trang 98): Em cùng các bạn tham gia trò chơi “ tiếp sức “ kể về các quyền và nghĩa vụ của học sinhTrả lời:
- Hs cùng tham gia trò chơi
Câu hỏi 2 SGK Kinh tế Pháp luật 10 Kết nối tri thức Bài 16 (trang 98): Theo em quyền và nghĩa vụ của học sinh có thuộc nội dung quyền con người, quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân không? Vì sao?
Trả lời:
- Thuộc nội dung quyền con người, quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân. Vì đó là những quyền cơ bản của con người.
1. Nội dung của Hiến pháp năm 2013 về quyền con người
Câu hỏi 1 SGK Kinh tế Pháp luật 10 Kết nối tri thức Bài 16 (trang 99): Theo em, con người có những quyền gì? Nêu biểu hiện cụ thể của các quyền đó trong trường hợp 2 và 3.Trả lời:
- Mọi người đều bình đẳng trước pháp luật, không ai bị phân biệt đối xử trong đời sống chinh trị, dân sự, kinh tế, văn hoá, xã hội (Điều 16); Mọi người đều có quyền sống (Điều 19), Mọi người có quyền bất khả xâm phạm về thân thể, được pháp luật bảo hộ về sức khoẻ, danh dự, nhân phẩm.
Biểu hiện cụ thể của các quyền đó trong trường hợp 2 và 3.
- Trường hợp 2: Quyền được chăm sóc
- Trường hợp 3: Quyền được bảo vệ, bất khả xâm phạm
Câu hỏi 2 SGK Kinh tế Pháp luật 10 Kết nối tri thức Bài 16 (trang 99): Quyền con người được quy định trong Hiến pháp có ý nghĩa như thế nào?
Trả lời:
- Ý nghĩa của quyền con người được quy định trong Hiến pháp:
- Quy định của Hiến pháp về quyền con người là cơ sở pháp lý để bảo vệ con người, chống lại các hành vi làm tổn hại đến thân thể, danh dự, nhân phẩm, quyền lợi, sự tự do,... của con người.
- Đồng thời, các quy định này cũng thể hiện tính nhân văn, dân chủ của Đảng và Nhà nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam.
2. Nội dung của Hiến pháp năm 2013 về quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân
a. Các quyền về chính trị, dân sự
Câu hỏi 1 SGK Kinh tế Pháp luật 10 Kết nối tri thức Bài 16 (trang 100): Từ thông tin 1, em hãy nêu các biêu hiện cụ thể về các quyền chính trị, dân sự của công dân trong trường hợp 2 và 3.Trả lời:
- TH1:Đủ 18 tuổi đi bỏ phiếu bầu cử
- TH2: Được quan tâm chăm sóc
Câu hỏi 2 SGK Kinh tế Pháp luật 10 Kết nối tri thức Bài 16 (trang 100): Việc quy định các quyền về chính trị, dân sự của công dân trong Hiền pháp 2013 có ý nghĩa như thế nào?
Trả lời:
- Hiến pháp năm 2013 quy định công dân có các quyền chính trị, dân sự như: quyền có nơi ở hợp pháp (Điều 22), quyền tự do đi lại và cư trú ở trong nước, có quyền ra nước ngoài và từ nước ngoài về nước theo luật định (Điều 23): quyền tự do ngôn luận, tự do báo chí, tiếp cận thông tin, hội họp, lập hội, biểu tình theo luật định (Điều 25);
- Quyền bầu cử khi đủ 18 tuổi trở lên và quyền ứng cử vào Quốc hội, Hội đồng nhân dân khi đủ 21 tuổi trở lên (Điều 27); quyền tham gia quản lí nhà nước và xã hội, tham gia thảo luận và kiến nghị với cơ quan nhà nước về các vấn đề của cơ sở, địa phương và cả nước (Điều 28); quyền biểu quyết khi Nhà nước tỏ chức trưng câu ý dân khi đủ 18 tuổi trở lên (Điều 29)...
b. Các quyền về kinh tế, văn hóa, xã hội
Câu hỏi 1 SGK Kinh tế Pháp luật 10 Kết nối tri thức Bài 16 (trang 101): Theo em, trường hợp 2 và 3 đề cập đến các quyền kinh tế, văn hóa, xã hội gì của công dân? Các quyền đó được biểu hiện như thế nào trong mỗi trường hợp?Trả lời:
Các biểu hiện cụ thể về những quyền kinh tế, văn hoá, xã hội của công dân trong trường hợp 2 và 3.
- Trường hợp 2: Chính phủ chỉ đạo và xây dựng nhiều cơ chế, chính sách ưu tiên đầu tư phát triển giáo dục và đào tạo vùng dân tộc thiểu số nhằm đảm bảo quyền học tập và sự công bằng xã hội trong giáo dục.
- Trường hợp 3: Đảng và Nhà nước ta đã tích cực đẩy mạnh các chính sách nhằm đảm bảo an sinh xã hội cho người dân, giúp người dân giải quyết phần nào khó khăn trước mắt.
Câu hỏi 2 SGK Kinh tế Pháp luật 10 Kết nối tri thức Bài 16 (trang 101): Những quyền về kinh tế, văn hóa, xã hội của công dân được quy định trong Hiến pháp năm 2013 có ý nghĩa như thế nào?
Trả lời:
- Các quyển về kinh tế, văn hoá, xã hội của công dân được quy định trong Hiến pháp năm 2013 thể hiện sự quan tâm, trách nhiệm của Đảng và Nhà nước ta đối với lợi ích, đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân. Là căn cứ pháp lí để người dân thực hiện các hoạt động kinh tế, văn hoá, xã hội nhằm phát triển, nâng cao chất lượng cuộc sống của bản thân và gia đình về mọi mặt.
c. Nghĩa vụ cơ bản của công dân
Câu hỏi 1 SGK Kinh tế Pháp luật 10 Kết nối tri thức Bài 16 (trang 101): Theo em, trường hợp 2 và 3 đề cập đến những nghĩa vụ gì của công dân? Các nghĩa vụ đó được biểu hiện như thế nào trong mỗi trường hợp?Trả lời:
- TH2: Sau khi tốt nghiệp Trung học phỏ thông, anh Q lên đường nhập ngũ.
- TH3: Anh N luôn nghiêm chỉnh chấp hành các quy định của Hiển pháp và pháp luật Việt Nam. Anh cũng dành nhiễu thời gian để tuyên truyền, phổ biến các quy định của Hiến pháp và pháp luật cho các em học sinh trên địa bàn, nhắc nhở các em thực hiện tốt nghĩa vụ của mÌnh, góp phản giữ gìn an ninh, trật tự tại địa phương.
Câu hỏi 2 SGK Kinh tế Pháp luật 10 Kết nối tri thức Bài 16 (trang 101): Theo em, tại sao công dân phải thực hiện tốt các nghĩa vụ của mình?
Trả lời:
- Mỗi công dân Việt Nam đều được hưởng các quyền công dân mà pháp luật Việt Nam qui định. Vì vậy phải thực hiện tốt quyền và nghĩa vụ công dân đối với nhà nước, có như vậy quyền công dân mới được bảo đảm.
Luyện tập
Bài tập 1 SGK Kinh tế Pháp luật 10 Kết nối tri thức Bài 16 (trang 102): Em hãy cho biết các ý kiến sau đây đúng hay sai. Vì sao?a. Nghĩa vụ bảo vệ Tổ quốc chỉ cần thực hiện khi đất nước có chiến tranh và đó là trách nhiệm của các lực lượng bộ đội, công an và người lớn.
b. Tất cả mọi người đang sinh sống trên lãnh thổ Việt Nam đều được hưởng các quyền con người, quyền công dân được quy định trong Hiến pháp năm 2013.
c. Học sinh cũng được hưởng các quyển con người, quyển công dân quy định tại Hiến pháp năm 2013.
d. Học sinh còn ít tuổi nên không phải thực hiện các nghĩa vụ cơ bản của công dân.
Lời giải:
a. Sai. Nghĩa vụ bảo vệ tổ quốc là trách nhiệm của tất cả các công dân và được thực hiện trong khi đất nước xảy ra chiến tranh và cả khi hòa bình.
b. Sai. Vì tất cả mọi người đang sinh sống trên lãnh thổ Việt Nam đều được hưởng các quyền con người được quy định trong Hiến pháp 2013 nhưng chỉ công dân Việt Nam mới được hưởng các quyền công dân quy định trong Hiến pháp.
c. Đúng. Vì học sinh là những chủ thể độc lập nên sẽ được hưởng những quyền con người quy định trong Hiến pháp. Học sinh là công dân Việt Nam sẽ được hưởng các quyền công dân, tuy nhiên, một số quyền công dân sẽ được học sinh thực hiện khi đủ tuổi (ví dụ: được bầu cử khi đủ 18 tuổi…).
d. Sai. Công dân Việt Nam trong đó có học sinh sẽ phải thực hiện các nghĩa vụ của bản thân bằng những hành vi, việc làm phù hợp với năng lực và độ tuổi.
Bài tập 2 SGK Kinh tế Pháp luật 10 Kết nối tri thức Bài 16 (trang 102): Em có nhận xét gì về hành vi của mỗi nhân vật trong các tình huống sau đây?
a. H lền đọc tin nhắn trong điện thoại của chị gái.
b. A ngăn cản các bạn trong lớp đọc trộm nhật kí của M.
c. D khuyên M nên tich cực tham gia các buổi tổng vệ sinh làm sạch đường làng ở thôn xóm vào các ngày cuối tuần.
d. H chủ động đề nghị bố mẹ cho phép minh tự lựa chọn ngành nghẻ khi đăng kí thi đại học.
Lời giải:
a. Sai vì vi phạm quyền riêng tư của người khác
b. Đúng vì cần tôn trọng quyền riêng tư người khác
c. Đúng vì cùng tham gia bảo vệ môi trường
d. Đúng vì nên lựa chọn nghề mà mình yêu thích và phù hợp với bản thân.
Bài tập 3 SGK Kinh tế Pháp luật 10 Kết nối tri thức Bài 16 (trang 102): Xử lí tình huống
a. Thôn của B sắp tổ chức một cuộc họp để bản bạc phương án xây dựng sân vui chơi cho trẻ em. B có nhiều ý tưởng hay và rất muốn tham gia cuộc họp để bày tỏ ý kiến của mình nhưng lại ngại không biết mọi người có lắng nghe ý kiến của một người nhỏ tuổi không.
Dựa vào quy định của Hiến pháp năm 2013, em hãy đưa ra lời khuyên đề giúp B có những ứng xử phù hợp và đúng pháp luật.
b. Vì hoản cảnh khó khăn nên khi học xong lớp 9, bố mẹ muốn N phải nghỉ học để phụ giúpgia đình. N rất buỏn, muốn đi học tiếp nhưng không biết phải làm gì để thuyết phục bỏ thay đổi ý kiến.
Dựa vào quy định của Hiến pháp năm 2013, em hãy đưa ra lời khuyên đề giúp N.
Lời giải:
a. B nên tự tin tham gia đóng góp ý kiến vì mỗi công dân đều có quyền tham gia trao đổi và đóng góp ý kiến.
b. N nên thuyết phục bố mẹ cho mình đi học và mình sẽ cố gắng chăm chỉ để không phụ lòng bố mẹ, bên cạnh đó sẽ nói với bố mẹ về quyền được chăm sóc và đi học của mình.
Vận dụng
Vận dụng 1: Em hãy liệt kê những hành vi học sinh nên làm và không nên làm để góp phần thực hiện tốt quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân theo Hiến pháp năm 2013.Trả lời:
- Những việc học sinh nên làm:
+ Tuyên truyền những quy định trong Hiến pháp
+ Nhắc nhở mọi người xung quanh thực hiện Hiến pháp
+ Tìm hiểu về Hiến pháp
+ Cố gắng học tập, rèn luyện, tu dưỡng đạo đức
+ Bảo vệ Tổ quốc
+ Bảo vệ môi trường
- Những việc học sinh không nên làm:
+ Làm trái pháp luật, vi phạm pháp luật.
+ Xả rác bừa bãi
+ Không chú tâm vào việc học tập.
Vận dụng 2: Em hãy cùng các bạn tìm hiểu việc thực hiện các quyền con người, quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân tại địa phương em đang sống. Viết báo cáo kết quả và chia sẻ lại với cả lớp.
* Gợi ý:
HS cùng tìm hiểu việc thực hiện các quyền con người
- VD:
+ Công dân có quyền được pháp luật bảo
+ Công dân phải góp phần bảo vệ đất nước
+ Theo luật thuế thu nhập cá nhân, những người có thu nhập trên 9 triệu đồng/tháng thì có nghĩa vụ đóng thuế thu nhập cá nhân. Tuy nhiên tùy vào điều kiện hoàn cảnh như người độc thân hay người có gia đình có trách nhiệm nuôi dưỡng những người phụ thuộc thì có mức nộp thuế khác nhau.