Mở đầu
Mở đầu SGK Kinh tế Pháp luật 10 Kết nối tri thức Bài 2 (trang 11): Em hãy nghe bài hát “Bài ca xây dựng” (sáng tác: Hoàng Vân) và trả lời câu hỏi:
- Nội dung bài hát ca ngợi những người lao động đang tham gia hoạt động kinh tế nào?
- Họ có đóng góp gì cho nền kinh tế?
Trả lời:
- Những người lao động trong bài hát đang tham gia hoạt động xây dựng nhà, các công trình kiến trúc độc đáo,...
- Họ đã góp phần phát triển du lịch và dịch vụ cho đất nước.
1. Chủ thể sản xuất
Câu hỏi mục 1 SGK Kinh tế Pháp luật 10 Kết nối tri thức Bài 2 (trang 11): Em hãy quan sát tranh kết hợp đọc trường hợp sau để trả lời câu hỏi:

Các nhân vật trong các bức tranh và anh Q tham gia vào nền kinh tế với vai trò là chủ thể gì? Họ có đóng góp gì cho đời sống xã hội?
Trả lời:
- Các nhân vật trong bức tranh và anh Q tham gia nền kinh tế với vai trò là chủ thể sản xuất.
- Họ đã sử dụng các yếu tố sản xuất để sản xuất, thỏa mãn các nhu cầu hiện tại của người tiêu dùng, tạo ra của cải vật chất cho xã hội, phục vụ những nhu cầu trong tương lai với mục tiêu tối đa hóa lợi nhuận với điều kiện nguồn lực khan hiếm.
2. Chủ thể tiêu dùng
Câu hỏi mục 2 SGK Kinh tế Pháp luật 10 Kết nối tri thức Bài 2 (trang 12): Em hãy quan sát tranh và đọc thông tin để trả lời câu hỏi:

- Các nhân vật trong các bức tranh tham gia nền kinh tế với vai trò là chủ thể gì?
- Người tiêu dùng có vai trò gì đối với sự phát triển của xã hội? Vì sao người tiêu dùng phải có trách nhiệm đối với sự phát triển bền vững của xã hội?
Trả lời:
- Các nhân vật trong các tranh đóng vai trò là chủ thể tiêu dùng.
- Chủ thể tiêu dùng có vai trò định hướng, tạo động lực cho sản xuất phát triển.
Người tiêu dùng phải có trách nhiệm đối với sự phát triển bền vững của xã hội vì người tiêu dùng là lực lượng chiếm đại đã số trong xã hội. Mỗi lựa chọn của người tiêu dùng đều có sự ảnh hưởng nhất định đối với đời sống xã hội.
Bởi vậy người tiêu dùng nên thể hiện trách nhiệm của mình bằng cách lựa chọn tiêu dùng những hàng hóa thân thiện với môi trường, không sử dụng những sản phẩm chế biến từ động vật hoang dã, sản phẩm của những doanh nghiệp gây ô nhiễm, tàn phá môi trường, gây độc hại đến sức khỏe con người.
3. Chủ thể trung gian
Câu hỏi mục 3 SGK Kinh tế Pháp luật 10 Kết nối tri thức Bài 2 (trang 13): Em hãy quan sát tranh và đọc các thông tin để trả lời câu hỏi:

Chủ thể tham gia hoạt động kinh tế trong mỗi bức tranh trên là ai? Hoạt động của họ có đóng góp gì cho đời sống xã hội?
Trả lời:
- Chủ thể tham gia hoạt động kinh tế trong bức tranh trên là chủ thể trung gian: Nhà phân phối hàng hóa, môi giới việc làm. Họ giúp việc lưu thông hàng hoá tập trung về đầu mối và phân phối đi các nơi nhanh gọn, hiệu quả, giúp cho việc tìm kiếm việc làm của người lao động thuận lợi, nhanh chóng hơn.
4. Chủ thể nhà nước
Câu hỏi mục 4 SGK Kinh tế Pháp luật 10 Kết nối tri thức Bài 2 (trang 14): Em hãy cùng nhóm học tập quan sát hình ảnh, đọc các thông tin sau để trả lời câu hỏi:

- Nội dung các bức tranh trên thể hiện nhà nước đã làm gì để tạo điều kiện cho các chủ thể kinh tế được tự chủ, tổ chức các hoạt động kinh tế thuận lợi?
- Thông tin 1 cho thấy Nhà nước đã làm gì trước những khó khăn của nền kinh tế do tác động của đại dịch COVID - 19?
- Thông tin 2 cho biết Nhà nước đã làm gì để giải quyết vấn đề đói nghèo trong xã hội, thực hiện tăng trưởng kinh tế gắn liền với tiến bộ xã hội, bảo đảm định hướng xã hội chủ nghĩa?
Trả lời:
- Nhà nước đã thực hiện các chính sách và các chiến lược như giãn nợ, miễn giảm thuế, các chương trình xóa đói giảm nghèo,… để tạo điều kiện cho các chủ thể kinh tế dược tự chủ, tổ chức các hoạt động kinh tế thuận lợi.
- Chính phủ đã nhanh chóng ban hành những cơ chế, chính sách như giãn nợ, miễn giảm thuế.... nhằm tháo gỡ kịp thời các khó khăn trong hoạt động sản xuất. kinh doanh: giảm thiểu tối đa số doanh nghiệp. hợp tác xã, hộ kinh doanh tạm ngừng hoạt động. giải thể, phá sản do tác động bởi địch bệnh.
- Thông tin 2 cho biết Nhà nước đã triển khai các chương trình xoá đói giảm nghèo đến các vùng miễn núi, vùng sâu, vùng xa, biên giới và hải đảo. Điều đó đã tạo chuyển biến tích cực về sản xuất, cảii thiện, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của người dân, giảm khoảng cách phát triển giữa các dân tộc và các vùng miền trong nước.
Luyện tập
Bài tập 1 SGK Kinh tế Pháp luật 10 Kết nối tri thức Bài 2 (trang 15): Em hãy đọc các trường hợp sau để trả lời câu hỏi:
a. Đáp ứng nhu cầu người tiêu dùng muốn sử dụng sản phẩm sạch, đạt chuẩn an toàn, có thương hiệu uy tin, được bán ở những nơi tin cậy, nhiều đơn vị sản xuất đã làm ra sản phẩm đạt tiêu chuẩn VietGAP và liên kết với nhiều siêu thị, hội chợ đề cung ứng hàng nông sản sạch.
1/ Em hiểu thế nào là tiêu dùng an toàn?
2/ Để thực hiện tiêu dùng an toàn, vai trò của người tiêu dùng, người sản xuất, chủ thể trung gian được thể hiện như thế nào?
b. Tập đoàn N là một doanh nghiệp nhà nước, chuyên đầu tư, sản xuất, kinh doanh lĩnh vực bưu chính và viễn thông. Bên cạnh việc duy trì và phát triển các dịch vụ viễn thông cốt lõi, Tập đoàn N tham gia mạnh vào thị trường dịch vụ số, cung cấp các dịch vụ chuyển đổi số cho các cơ quan, tổ chức, cá nhân trên cả nước, phát triển mạnh giải pháp đô thị thông minh, đồng thời phát triển dịch vụ số cá nhân.
1/ Em hãy nêu những đóng góp của tập đoàn N đối với đời sống xã hội.
2/ Theo em, thông qua tập đoàn N, nhà nước thể hiện vai trò chủ thể kinh tế như thế nào?
Lời giải:
* Trường hợp a:
- Yêu cầu số 1: Tiêu dùng an toàn là tiêu dùng các hàng hóa, dịch vụ trong cuộc sống thường ngày an toàn, thuận lợi, với chất lượng cao và giá cả phù hợp; cũng như được tiếp nhận nhanh và xử lý thỏa đáng những khiếu nại về chất lượng hàng hóa và dịch vụ.
- Yêu cầu số 2: Vai trò của:
+ Người tiêu dùng: Tiêu dùng thông minh, chọn lọc sản phẩm tốt để định hướng, tạo động lực cho sản xuất tiến bộ và phát triển. Có trách nhiệm với sự phát triển bền vững của xã hội do họ có khả năng lọc bỏ những hàng hóa kém chất lượng, không an toàn và giá cả không phù hợp trên thị trường.
+ Người sản xuất: Quan tâm đến chất lượng, số lượng và cách thức sản xuất hàng hóa để đạt được hiệu quả tốt nhất cho chính bản thân, người tiêu dùng và toàn xã hội. Có trách nhiệm với sức khỏe của người tiêu dùng, sản xuất và cung cấp những hàng hóa, dịch vụ không làm tổn hại đến sức khỏe, an toàn, thuận lợi, với chất lượng cao và giá cả phù hợp.
+ Chủ thể trung gian: Cung cấp thông tin chính xác, bảo đảm thông tin xác thực về hàng hóa, dịch vụ cho bên mua và thị hiếu tiêu dùng cho bên bán để tạo nên một nên kinh tế linh hoạt và hiệu quả hơn, nơi mà hàng hóa có chất lượng tốt, giá cả phù hợp được lưu hành trên thị trường.
* Trường hợp b:
- Yêu cầu số 1: Cung cấp dịc vụ bưu chính viễn thông, duy trì và phát triển các dịc vụ viễn thông, cung cấp dịch vụ chuyển đổi số cho cơ quan, tổ chức, cá nhân cho cả nước, phát triển mạnh giải pháp đô thị thông minh, phát triển dịch vụ số cá nhân.
- Yêu cầu số 2: Em đã cùng gia đình hưởng ứng cuộc vận động bằng cách mua các sản phẩm hằng ngày là hàng Việt Nam, giới thiệu các sản phẩm là hàng Việt Nam đến cho mọi người xung quanh cùng ủng hộ và tin dùng.
Bài tập 2 SGK Kinh tế Pháp luật 10 Kết nối tri thức Bài 2 (trang 15): Nhận xét việc thực hiện trách nhiệm công dân của các chủ thể kinh tế khi tham gia các hoạt động kinh tế trong những trường hợp sau:
a. Sinh ra và lớn lên trong gia đình có hoàn cảnh khó khăn nên anh V phải tìm việc làm sau khi tốt nghiệp trung học phổ thông. Sau vài năm vất và làm thuê, tích luỹ được một số tiền nhỏ, anh quyết định mua phông bạt, bàn ghế làm dịch vụ cho thuê, tạo việc làm và thu nhập ổn định cho bản thân và gia đình. Được sự tư vấn của cán bộ xã, anh vay vốn từ ngân hàng, đầu tư một chuỗi hoạt động kinh doanh sự kiện trọn gói, mỗi năm thu về hàng trăm triệu đồng, tạo việc làm cho gần chục nhân công là các thanh niên trong xã. Anh còn tích cực tham gia các hoạt động hỗ trợ, giúp đỡ những người có hoàn cảnh khó khăn.
1/ Anh V đã tổ chức hoạt động sản xuất kinh doanh để tạo việc làm, thu nhập cho bản thân và thê hiện trách nhiệm công dân khi tham gia hoạt động kinh tế như thế nào?
2/ Em có suy nghĩ gì từ câu chuyện lập nghiệp của anh V?
b. Cuộc vận động “Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam" kêu gọi các tổ chức, cá nhân ưu tiên mua sắm, sử dụng hàng Việt Nam thay vì sử dụng hàng nhập khẩu có chất lượng, giá cả, công dụng tương đương; tạo điều kiện cho các doanh nghiệp Việt Nam phát triển sản xuất kinh doanh, nâng cao sức cạnh tranh, đáp ứng nhu cầu của người tiêu dùng và đóng góp cho ngân sách nhà nước. Cuộc vận động đã phát huy mạnh mẽ lòng yêu nước, ý chí tự lực, tự cường, tự tôn dân tộc, xây dựng văn hoá tiêu dùng của người Việt Nam, có ý nghĩa sâu sắc đối với sự phát triển bền vững của kinh tế đất nước.
1/ Nêu nhận xét của em về cuộc vận động “Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam”.
2/ Em đã cùng gia đình mưu hưởng ứng cuộc vận động này như thế nào?
Lời giải:
* Trường hợp a
- Yêu cầu số 1: Anh V đã tạo việc làm và thu nhập ổn định cho bản thân và gia đình, tạo việc làm cho gần chục nhân công là các thanh niên trong xã. Anh còn tích cực tham gia các hoạt động hỗ trợ, giúp đỡ những người có hoàn cảnh khó khăn.
- Yêu cầu số 2: Từ câu chuyện lập nghiệp của anh V, em cảm thấy anh là một người có chí hướng và biết phấn đấu vì sự nghiệp, không ngại khó, gian nan, vất vả và đã xây dựng sự nghiệp thành công.
* Trường hợp b
- Yêu cầu số 1: Cuộc vận động “Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam” mang ý nghĩa đặc biệt. Cuộc vận động đã phát huy mạnh mẽ lòng yêu nước, ý chí tự lực, tự cường, tự tôn dân tộc, xây dựng văn hóa tiêu dùng của người Việt Nam và sản xuất ra nhiều hàng Việt Nam có chất lượng, sức cạnh tranh cao, đáp ứng nhu cầu tiêu dùng trong nước và xuất khẩu.
“Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam” là cuộc vận động mang tính quan trọng, cần thiết được thực hiện để đảm bảo sự nghiệp phát triển bền vững nền kinh tế nước nhà.
- Yêu cầu số 2: Em đã cùng gia đình hưởng ứng cuộc vận động bằng cách mua các sản phẩm hằng ngày là hàng Việt Nam, giới thiệu các sản phẩm là hàng Việt Nam đến cho mọi người xung quanh cùng ủng hộ và tin dùng.
Bài tập 3 SGK Kinh tế Pháp luật 10 Kết nối tri thức Bài 2 (trang 16): Em hãy xử lí các tình huống sau:
Tình huống a. Nghe tin nông dân một số nơi đang lao đao vì hàng tấn nông sản không tiêu thụ được, T rủ H ra siêu thị mua 5kg củ cải về ăn dần nhưng bị ngăn là “nhà chỉ co hai mẹ con, cậu mua nhiều củ cải làm gì?”
Nếu là T, em sẽ nói gì với H?
Tình huống b. Chị P vui mừng báo tin cho K có công ty môi giới việc làm trên mạng Internet giới thiệu chị làm nhân viên bán hàng của siêu thị X với mức lệ phí môi giới 300.000 đồng.
Nếu là K, em sẽ nói gì với chị P?
Lời giải:
- Xử lí tình huống b. Tuy mình không ăn hết nhưng có thể mua để giải cứu hàng nông sản của người dân giúp người trồng có thêm thu nhập và lấy lại nguồn vốn để canh tác. Nếu không ăn hết có thể cho người có hoàn cảnh khó khăn hơn mình.
- Xử lí tình huống b. Nếu là K, em sẽ chúc mừng chị P vì đã tìm thấy công việc, tuy nhiên em sẽ nhắc nhở với P về các vụ việc lừa đảo của những nơi đội lốt công ty môi giới việc làm trên mạng để lừa lệ phí từ người dân. Qua đó, nhắc nhở thêm chị P về việc tìm hiểu thật kĩ những thông tin liện quan đến công ty môi giới hay siêu thị X để phát giác những điều bất thường trong lời giới thiệu, tránh mất tiền lãng phí.
Vận dụng
Vận dụng 1 SGK Kinh tế Pháp luật 10 Kết nối tri thức Bài 2 (trang 16): Em hãy viết bài chia sẻ việc bản thân hoặc gia đình em đã tham gia nền kinh tế với tư cách một chủ thể kinh tế và đã thể hiện vai trò của chủ thể đó như thế nào.
Trả lời:
Em có thể dựa vào các gợi ý sau để hoàn thành bài viết:
- Bản thân em và gia đình đóng vai trò là chủ thể gì đối với nền kinh tế? (Chủ thể sản xuất, chủ thể tiêu dùng?,...)
- Em và gia đình đã thực hiện vai trò chủ thể đó như thế nào?
- Nêu lên những hành động cụ thể mà em và gia đình đã thực hiện.
- Nêu cảm nghĩ của em khi thực hiện những điều đó.
Vận dụng 2 SGK Kinh tế Pháp luật 10 Kết nối tri thức Bài 2 (trang 16): Em hãy thiết kế một sản phẩm truyền thông (viết khẩu hiệu, vẽ tranh) thể hiện thông điệp phát triển kinh tế gắn với bảo vệ môi trường.
Trả lời:
