Giải SGK Kinh tế Pháp luật 11 Chân trời sáng tạo Bài 16: Quyền và nghĩa vụ công dân về bảo vệ tổ quốc

Mở đầu

Mở đầu SGK Kinh tế Pháp luật 11 Chân trời sáng tạo Bài 16 (trang 120): Em hãy quan sát hình ảnh, đọc thông tin và trả lời câu hỏi

Em có suy nghĩ gì về câu nói của Chủ tịch Hồ Chí Minh?
Trả lời:
- Câu nói của Chủ tịch Hồ Chí Minh trong cuộc gặp gỡ với cán bộ Đại đoàn quân tiên phong tại Đền Hùng rất ý nghĩa và bất hủ. Câu nói này nhấn mạnh vào tinh thần đoàn kết quan trọng trong việc xây dựng và bảo vệ đất nước.
- Chủ tịch Hồ Chí Minh muốn nhắc nhở chúng ta về trách nhiệm của các thế hệ sau trong việc bảo vệ và phát triển đất nước để giữ lấy thành quả của các vua hùng đã xây dựng. Ý nghĩa của câu nói này là cần phải đoàn kết, tương trợ nhau trong đấu tranh bảo vệ đất nước, để gìn giữ được sự đồng thuận và sự đoàn kết của toàn dân tộc và xây dựng một Việt Nam mạnh mẽ, giàu có và văn minh.

1. Một số quy định cơ bản của pháp luật về quyền và nghĩa vụ công dân về bảo vệ Tổ quốc

Câu hỏi 1 SGK Kinh tế Pháp luật 11 Chân trời sáng tạo Bài 16 (trang 122): Từ thông tin trên, em giải thích như thế nào quy định của pháp luật về quyền và nghĩa vụ công dân trong bảo vệ Tổ quốc?
Trả lời:
- Pháp luật quy định về quyền và nghĩa vụ công dân trong bảo vệ Tổ quốc là quyền thiêng liêng của mỗi công dân. Công dân Việt Nam cần phải có nghĩa vụ bảo vệ Tổ quốc như: trung thành với Tổ quốc; thực hiện nghĩa vụ quân sự, nghĩa vụ bảo vệ an ninh quốc gia, biên giới quốc gia và bảo đảm về an ninh trật tự, phòng chống tội phạm.
Câu hỏi 2 SGK Kinh tế Pháp luật 11 Chân trời sáng tạo Bài 16 (trang 122): Theo em, quyền và nghĩa vụ công dân về bỏo vệ Tố quốc được biểu hiện như thế nào trong những trường hợp trên?
Trả lời:
- Trong hai trường hợp được đề cập, quyền và nghĩa vụ công dân về bảo vệ tổ quốc được thể hiện qua việc tham gia các hoạt động tổ chức bảo vệ an ninh, phòng chống tội phạm và xây dựng phong trào toàn dân bảo vệ an ninh tổ quốc. Đối với trường hợp thứ nhất, việc thành lập tổ nhân dân tự quân bảo vệ an ninh trật tự, an toàn xã hội đã giúp xây dựng một khu dân cư an toàn, không có tệ nạn xã hội.
- Trong trường hợp thứ hai, phong trào “toàn dân tham gia bảo vệ chủ quyền lãnh thổ, an ninh biên giới quốc gia trong tình hình mới" đã giúp đưa ra một phương thức phối hợp hiệu quả giữa lực lượng bộ đội biên phòng và chính quyền địa phương, góp phần đảm bảo an ninh biên giới quốc gia.
Câu hỏi 3 SGK Kinh tế Pháp luật 11 Chân trời sáng tạo Bài 16 (trang 122): Việc làm của các chủ thể trong hai trường hợp trên có ý nghĩa như thế nào đối với xã hội?

Trả lời:
- Ý nghĩa của những việc làm bảo vệ Tổ quốc trong 2 trường hợp:
+ Hành vi của anh A góp phần vào thành công của phong trào toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc trên địa bàn. Hoạt động của Tổ nhân dân tự quản đã góp phần xây dựng khu dân cư an toàn, không có tệ nạn xã hội.
+ Việc làm của các chủ thể tại xã Y góp phần giữ vững an ninh biên giới quốc gia, xây dựng được địa bàn tự quản, bảo vệ cột mốc, đường biên giới quốc gia.

2. Hậu quả của hành vi vi phạm quyền và nghĩa vụ công dân về bảo vệ Tổ quốc

Câu hỏi 1 SGK Kinh tế Pháp luật 11 Chân trời sáng tạo Bài 16 (trang 123): Pháp luật có những hình thức xử phạt nào đối với hành vi vi phạm quyền và nghĩa vụ công dân trong bảo vệ Tổ quốc? Lấy ví dụ minh họa.
Trả lời:
- Đối với hành vi vi phạm quyền và nghĩa vụ công dân trong bảo vệ tổ quốc, pháp luật có thể áp dụng nhiều hình thức xử phạt khác nhau. Ví dụ như phạt tiền, phạt tù, cải tạo hay buộc thực hiện lại nghĩa vụ quân sự. Ví dụ cụ thể như hành vi trốn tránh nghĩa vụ quân sự trong trường hợp 1 bị xử phạt vi phạm hành chính và buộc thực hiện lại nghĩa vụ quân sự. Trường hợp 2, bị cáo c bị đưa ra xét xử hình sự và bị tuyên án 7 năm tù giam vì hành vi phá hoại cột mốc, làm sai lệch đường biên giới quốc gia.
Câu hỏi 2 SGK Kinh tế Pháp luật 11 Chân trời sáng tạo Bài 16 (trang 123): Theo em, hành vi mà nhân vật đã thực hiện trong các trường hợp trên gây hậu quả gì cho đất nước?

Trả lời:
- Hành vi vi phạm quyền và nghĩa vụ công dân về bảo vệ Tổ quốc gây nên những hậu quả nghiêm trọng đối với xã hội và đất nước như:
+ Gây rối loạn an ninh trật tự xã hội, bất ổn về chính trị;
+ Gây tổn thất về người và của;
+ Chia rẽ sự đoàn kết dân tộc;
+ Cản trở sự phát triển của đất nước, thậm chí có thể khiến đất nước suy vong...
+ Ngoài ra, người thực hiện hành vi vi phạm quyền và nghĩa vụ của công dân về bảo vệ Tổ quốc sẽ phải chịu trách nhiệm trước pháp luật, tuỳ theo mức độ vi phạm, có thể bị xử lí với các mức tương ứng như: cảnh cáo, kỉ luật, phạt hành chính, phạt tù hoặc cao nhất là tử hình.

3. Đánh giá một số hành vi thường gặp và thực hiện các quy định của pháp luật về quyền và nghĩa vụ công dân về bảo vệ Tổ quốc

Câu hỏi 1 SGK Kinh tế Pháp luật 11 Chân trời sáng tạo Bài 16 (trang 124): Hãy nhận xét về hành vi của nhân vật trong các trường hợp trên
Trả lời:
- Hành vi của nhân vật A trong trường hợp thứ nhất rất đúng và có trách nhiệm. Vì nhận thấy những thông tin không chính xác và có thể gây nguy hại đến an ninh quốc gia, A đã không tham gia vào nhóm và trình báo cơ quan công an để ngăn chặn hành vi vi phạm pháp luật và bảo vệ lợi ích của đất nước.
- Trong trường hợp thứ hai, hành vi của nhân vật A cũng rất đúng và có trách nhiệm. Vì nhận thức được tầm quan trọng của Biển Đông và Trường Sa đối với đất nước, A đã tích cực tham gia và vận động bạn bè, người thân đóng góp cho chương trình "Góp đá xây Trường Sa" nhằm góp phần xây dựng và bảo vệ chủ quyền của tổ quốc.
Câu hỏi 2 SGK Kinh tế Pháp luật 11 Chân trời sáng tạo Bài 16 (trang 124): Em hãy nêu một số việc làm phù hợp với quyền và nghĩa vụ công dân về bảo vệ Tổ quốc mà em biết.
Trả lời:
- Một số việc làm phù hợp với quyền và nghĩa vụ công dân về bảo vệ Tổ quốc
+ Tuân theo các quy định của Hiến pháp và pháp luật về bảo vệ Tổ quốc; Vận động, tuyên truyền người thân tuân theo các quy định của pháp luật về quyền và nghĩa vụ của công dân về bảo vệ Tổ quốc;...
+ Thanh niên tham gia thực hiện nghĩa vụ quân sự, dân quân tự vệ, xây dựng nền quốc phòng toàn dân;
+ Người dân chấp hành quyết định trưng dụng đất vì mục đích quốc phòng của Nhà nước
+ Giúp đỡ, tạo điều kiện cho cơ quan và người có trách nhiệm tiến hành các biện pháp phòng ngừa, phát hiện, ngăn chặn, đấu tranh với hoạt động xâm phạm an ninh quốc gia;
+ Phê phán, đấu tranh, tố giác những hành vi vi phạm quy định pháp luật về bảo vệ Tổ quốc…

Luyện tập

Luyện tập 1 SGK Kinh tế Pháp luật 11 Chân trời sáng tạo Bài 16 (trang 125): Em đồng tình hay không đồng tình với nhận định nào sau đây? Vì sao?
a. Nghĩa vụ quân sự là bắt buộc đối với mọi người.
b. Trốn tránh nghĩa vụ quân sự chỉ bị xử phạt hành chính.
c. Phản bội Tổ quốc là tội nặng nhất.
d. Xây dựng, bảo vệ lãnh thổ biên giới quốc gia chỉ là nhiệm vụ của lực lượng vũ trang. e. Phòng chống tội phạm không phải là nội dung của quyền và nghĩa vụ công dân về bảo vệ Tổ quốc.
Lời giải:
- Nhận định a. Không đồng tình với nhận định a vì theo quy định tại Điều 6 Luật Nghĩa vụ quân sự năm 2015, nghĩa vụ quân sự chi bắt buộc đối với công dân nam đạt độ tuổi và đáp ứng những điều kiện nhất định. Ngoài ra, người không có quốc tịch Việt Nam thì không phải thực hiện nghĩa vụ này.
- Nhận định b. Không đồng tình với nhận định b vì hành vi trốn tránh nghĩa vụ quân sự không chỉ bị xử phạt hành chính mà còn có thể bị xử lí hình sự.
- Nhận định c. Đồng tình với nhận định c vì theo quy định tại Điều 44 Hiến pháp năm 2013, phần bội Tổ quốc là tội nặng nhất.
- Nhận định d. Không đồng tình với nhận định d vì theo quy định tại khoản 1 Điều 31 Luật Biên giới quốc gia năm 2003, đây còn là nhiệm vụ của toàn dân.
- Nhận định e. Không đồng tình với nhận định e vì theo quy định tại Điều 46 Hiến pháp năm 2013, phòng chống tội phạm (với nghĩa rộng là bảo vệ trật tự, an toàn xã hội) cũng là một phần của nghĩa vụ công dân về bảo vệ Tổ quốc.
Luyện tập 2 SGK Kinh tế Pháp luật 11 Chân trời sáng tạo Bài 16 (trang 125): Em hãy nêu đánh giá về hành vi của nhân vật trong các câu sau:
a.  Anh A chia sẻ những thông tin sai sự thật về an ninh trật tự trên mạng xã hội.
b.  Anh C tích cực tham gia phong trào ngư dân bám biển, bảo vệ chủ quyền biến đảo.
c. Bạn B không báo cho các cơ quan và người có trách nhiệm khi phát hiện hành vi gây nguy hại đến an ninh quốc gia.
d. Chị D tham gia tuyên truyền, vận động mọi người tham gia phong trào” Toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc".
Lời giải:
a. Hành vi của anh A là vi phạm pháp luật vì chia sẻ những thông tin sai sự thật về an ninh trật tự trên mạng xã hội có thể gây rắc rối và ảnh hưởng đến an ninh quốc gia.
b. Hành vi của anh C là tích cực và đáng khen ngợi vì tham gia phong trào ngư dân bám biển và bảo vệ chủ quyền biển đảo là một hành động mang tính quốc gia.