Mở đầu
Mở đầu SGK Kinh tế Pháp luật 11 Chân trời sáng tạo Bài 2 (trang 12): Em có nhận xét gì về số lượng hàng hóa, dịch vụ được cung ứng và nhu cầu mua sắm của người dân vào dịp Tết?Thông tin. Thông thường, những phiên chợ quê chỉ họp vào buổi sáng hoặc theo phiên. Nhưng vào dịp Tết, đặc biệt từ ngày 23 tháng Chạp trở đi, do nhu cầu mua sắm tăng cao nên chợ có thể họp cả ngày. Nhiều mặt hàng nông sản của bà con từ vườn nhà hoặc từ các chợ đầu mối đổ về như: Gạo nếp, lá dong, dưa hành, những nải chuối, buồng cau,... tất cả đều làm cho chợ quê ngày Tết thêm phong phú. Phần lớn các sản phẩm đều do người dân tự làm ra, mang đi bán để nâng cao thu nhập. Những đôi quang gánh nhiều khi chỉ vài củ su hào, rau mùi thơm hay những quả bưởi,... đều được người nông dân mang ra chợ, giá rẻ hơn so với thành thị.
Trả lời:
- Nhận xét: Vào dịp tết Nguyên đán, do nhu cầu tiêu dùng hàng hóa của người dân tăng cao, nên trên thị trường tràn ngập các hàng hóa, dịch với số lượng lớn, đa dạng về mẫu mã và chủng loại.
1. Khái niệm cung và các nhân tố ảnh hưởng đến cung
a. Cung cấp trong nền kinh tế
Câu hỏi 1 SGK Kinh tế Pháp luật 11 Chân trời sáng tạo Bài 2 (trang 13): Công ty bánh kẹo H đưa ra thị trường các sản phẩm với số lượng và giá cả như thế nào để đáp ứng nhu cầu người tiêu dùng vào dịp tết Trung thu?
Trả lời:
- Công ty bánh kẹo H sản xuất số lượng lớn bánh trung thu với nhiều chủng loại, hương vị khác nhau sẵn sàng cung ứng trên thị trường. Dòng sản phẩm bánh trung thu truyền thống được công ty sản xuất hơn 2000 chiếc, có giá dao động từ 40 000 – 120 000/chiếc. Bên cạnh đó, công ty còn sản xuất 500 chiếc thuộc dòng bánh trung thu cao cấp với giá dao động từ 200 000 – 650 000/chiếc, có mẫu mã đa dạng để khách hàng lựa chọn mua dùng hoặc mang biểu người thân, bạn bè.
Câu hỏi 2 SGK Kinh tế Pháp luật 11 Chân trời sáng tạo Bài 2 (trang 13): Em hiểu thế nào là cung?
Trả lời:
- Cung là số lượng hàng hóa, dịch vụ mà người bán có khả năng và sẵn sàng bán ở các mức giá khác nhau trong một thời kì nhất định.
b. Các nhân tố ảnh hưởng đến cung
Câu hỏi 1 SGK Kinh tế Pháp luật 11 Chân trời sáng tạo Bài 2 (trang 14): Em hãy xác định các nhân tố ảnh hưởng đến cung trong các thông tin, trường hợp trên.
Trả lời:
- Trường hợp 1: Các nhân tố ảnh hưởng đến cung là:
+ Tăng chi phí của các yếu tố đầu vào sản xuất, khiến cho chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm tăng lên.
+ Trên thị trường xuất hiện nhiều nhà cung ứng sản phẩm cùng loại.
- Trường hợp 2: nhân tố ảnh hưởng đến cung là sự thay đổi, cải tiến về công nghệ sản xuất.
- Thông tin: nhân tố ảnh hưởng đến cung là: chính sách giảm mức thuế bảo vệ môi trường của nhà nước.
Câu hỏi 2 SGK Kinh tế Pháp luật 11 Chân trời sáng tạo Bài 2 (trang 14): Theo em, cung hàng hóa trên thị trường còn chịu ảnh hưởng bởi những nhân tố nào khác?
Trả lời:
- Cung hàng hóa trên thị trường còn chịu ảnh hưởng bởi những nhân tố khác: chính sách thuế, số lượng nhà sản xuất, kỳ vọng của nhà sản xuất đối với thị trường.
2. Khái niệm cầu và các nhân tố ảnh hưởng đến cầu
a. Cầu trong nền kinh tế
Trường hợp. Kì nghỉ hè năm nay, gia đình anh T muốn đi du lịch biển. Anh đã tìm hiểu các chuyến du lịch với các mức giá khác nhau. Dựa vào nguồn tài chính của gia đình, anh thấy có khả năng và sẵn sàng thanh toán cho chuyến du lịch trọn gói ở Phú Quốc.Câu hỏi 1 SGK Kinh tế Pháp luật 11 Chân trời sáng tạo Bài 2 (trang 14): Theo em, việc anh T tìm hiểu các chuyến du lịch với mức giá khác nhau có ý nghĩa như thế nào? Khi anh T sẵn sàng thanh toán cho chuyến du lịch ở Phú Quốc có được gọi là cầu không?
Trả lời:
+ Việc anh T tìm hiểu các chuyến du lịch với mức giá khác nhau có ý nghĩa là: anh T đang cân nhắc, lựa chọn những sản phẩm hàng hóa, dịch vụ phù hợp với nhu cầu và khả năng tài chính của bản thân.
+ Khi anh T sẵn sàng thanh toán cho chuyến du lịch ở Phú Quốc cũng được gọi là cầu.
Câu hỏi 2 SGK Kinh tế Pháp luật 11 Chân trời sáng tạo Bài 2 (trang 14): Em hiểu thế nào là cầu?
Trả lời:
- Cầu là số lượng hàng hóa, dịch vụ mà người mua có khả năng và sẵn sàng mua ở các mức giá khác nhau trong một thời kì nhất định.
b. Các nhân tố ảnh hưởng đến cầu
Câu hỏi 1 SGK Kinh tế Pháp luật 11 Chân trời sáng tạo Bài 2 (trang 15): Em hãy xác định các nhân tố ảnh hưởng đến cầu trong các trường hợp trên.
Trả lời:
+ Trường hợp 1: các nhân tố ảnh hưởng đến cầu là: thu nhập của người tiêu dùng; giá cả của hàng hóa và quy mô dân số.
+ Trường hợp 2: nhân tố ảnh hưởng đến cầu là: thị hiếu, sở thích của người tiêu dùng.
Câu hỏi 2 SGK Kinh tế Pháp luật 11 Chân trời sáng tạo Bài 2 (trang 15): Em hãy nêu một số nhân tố khác ảnh hưởng đến cầu mà em biết.
Trả lời:
- Một số nhân tố khác ảnh hưởng đến cầu: giá của các mặt hàng có liên quan, dịch vụ, kỳ vọng của khách hàng đối với sản phẩm,...
3. Mối quan hệ cung - cầu trong nền kinh tế
Câu hỏi 1 SGK Kinh tế Pháp luật 11 Chân trời sáng tạo Bài 2 (trang 16): Từ bảng, biểu đồ, em hãy cho biết giá cả ảnh hưởng như thế nào đến cung - cầu
Trả lời:
- Giá cả ảnh hưởng đến cung - cầu:
+ Về phía cung:
▪ Khi giá cả tăng lên (trong khi chi phí của các yếu tố sản xuất đầu vào không tăng), thì các doanh nghiệp sẽ mở rộng sản xuất => lượng cung tăng lên.
▪ Khi giá cả giảm (trong khi chi phí của các yếu tố sản xuất đầu vào không tăng), thì các doanh nghiệp sẽ thu hẹp sản xuất => lượng cung giảm xuống.
+ Về phía cầu:
▪ Khi giá cả giảm xuống (trong khi chi phí của các yếu tố sản xuất đầu vào không tăng), thì cầu có xu hướng tăng lên.
▪ Khi giá cả tăng lên (trong khi chi phí của các yếu tố sản xuất đầu vào không tăng), thì cầu có xu hướng giảm xuống.
Câu hỏi 2 SGK Kinh tế Pháp luật 11 Chân trời sáng tạo Bài 2 (trang 16): Khi cung tăng hoặc cầu giảm thì cung thay đổi như thế nào trong các thông tin trên?
Trả lời:
- Khi cung tăng, cầu tăng, sản xuất mở rộng; khi cung giảm, cầu giảm, sản xuất thu hẹp
Câu hỏi 3 SGK Kinh tế Pháp luật 11 Chân trời sáng tạo Bài 2 (trang 16): Khi cung - cầu thay đổi sẽ tác động đến giá cả như thế nào trong các trường hợp trên?
Trả lời:
- Quan hệ cung - cầu ảnh hưởng đến giá cả thị trường:
+ Khi cung nhỏ hơn cầu => giá cả hàng hóa, dịch vụ tăng.
+ Khi cung lớn hơn cầu => giá cả hàng hóa, dịch vụ giảm.
+ Khi cung bằng cầu => giá cả hàng hóa, dịch vụ ở mức ổn định.
4. Vai trò của quan hệ cung - cầu trong nền kinh tế
Câu hỏi 1 SGK Kinh tế Pháp luật 11 Chân trời sáng tạo Bài 2 (trang 16): Doanh nghiệp dệt may P và chị H đã làm gì trước biến động của quan hệ cung – cầu?
Trả lời:
- Doanh nghiệp dệt may P quyết định chỉ sản xuất các đơn hàng đã được kí kết từ trước, thu hẹp sản xuất và cắt giảm nhân công.
=> Chị H quyết định lựa chọn sản phẩm sữa khác có giá thấp hơn.
Câu hỏi 2 SGK Kinh tế Pháp luật 11 Chân trời sáng tạo Bài 2 (trang 16): Theo em, quan hệ cung – cầu có vai trò như thế nào đối với người sản xuất và người tiêu dùng?
Trả lời:
- Vai trò của quan hệ cung - cầu:
+ Giúp người sản xuất đưa ra quyết định mở rộng hay thu hẹp sản xuất nhằm đem lại hiệu quả kinh tế cao.
+ Giúp người tiêu dùng lựa chọn mua hàng hóa phù hợp với nhu cầu và đem lại hiệu quả kinh tế.
Luyện tập
Luyện tập 1 SGK Kinh tế Pháp luật 11 Chân trời sáng tạo Bài 2 (trang 17): Em đồng tình hay không đồng tình với nhận định nào sau đây? Vì sao?a. Cầu là nhu cầu mà người tiêu dùng cần mua hàng hóa, dịch vụ trong một thời kì nhất định.
b. Công nghệ càng tiến bộ sẽ dẫn đến sản xuất hàng hóa giảm và lượng cung cũng giảm.
c. Quy mô dân cư càng lớn thì lượng cầu hàng hóa tăng và ngược lại.
d. Khi hàng hóa sản xuất ra đáp ứng được các đòi hỏi về sở thích, tâm lí, thị hiếu của người tiêu dùng thì cầu hàng hóa sẽ giảm xuống và ngược lại.
e. Giá của các yếu tố sản xuất giảm sẽ dẫn tới giá thành sản phẩm giảm và nhà sản xuất sẽ mở rộng sản xuất nhiều hơn.
Lời giải:
- Ý kiến a. Không đồng tình, vì: cầu là số lượng hàng hóa, dịch vụ mà người mua có khả năng và sẵn sàng mua ở các mức giá khác nhau trong một thời kì nhất định.
- Ý kiến b. Không đồng tình, vì: việc ứng dụng các công nghệ tiến b, hiện đại… khiến cho quá trình sản xuất được tối ưu hóa, nâng cao năng suất, từ đó tạo ra được sản phẩm với số lượng nhiều hơn, có chất lượng cao hơn và khiến cho lượng cung hàng hóa trên thị trường tăng lên.
- Ý kiến c. Đồng tình, vì: khi dân số tăng sẽ dẫn đến nhu cầu sử dụng hàng hóa, dịch vụ tăng lên; ngược lại, khi quy mô dân số giảm, nhu cầu sử dụng hàng hóa, dịch vụ cũng giảm xuống.
- Ý kiến d. Không đồng tình, vì:
+ Khi một sản phẩm hàng hóa đáp ứng được các đòi hỏi về sở thích, tâm lí, thị hiếu của người tiêu dùng => người tiêu dùng sẽ sẵn sàng chi trả, mua hàng hóa đó => cầu hàng hóa sẽ tăng lên.
+ Ngược lại, khi sản phẩm không đáp ứng được đòi hỏi của người tiêu dùng => người tiêu dùng sẽ chuyển sang lựa chọn sản phẩm khác => cầu hàng hóa giảm xuống.
- Ý kiến e. Đồng tình, vì: nếu chi phí của các yếu tố đầu vào sản xuất (như: tiền công, giá nguyên vật liệu, năng lượng, chi phí mặt bằng,…) giảm, thì chi phí sản xuất hàng hóa giảm => hoạt động sản xuất có lãi (do giá bán sản phẩm không đổi) => nhà sản xuất sẽ mở rộng quy mô, sản xuất nhiều hơn.
Luyện tập 2 SGK Kinh tế Pháp luật 11 Chân trời sáng tạo Bài 2 (trang 18): Em hãy phân tích quan hệ cung - cầu trên thị trường trong các thông tin sau:
a. Khi thấy giá mua giảm, nhiều hộ trồng hồ tiêu đã chặt bỏ một phần diện tích và chuyển sang các loại cây trồng khác như sầu riêng, bơ, nhãn,...
b. Các trang bán hàng trực tuyến xuất hiện ngày càng nhiều khi nhu cầu mua hàng của người tiêu dùng tăng cao.
c. Giá tôm tăng khi sản lượng thu hoạch sụt giảm làm giảm nguồn khan hiếm.
Lời giải:
a. Khi giá mua giảm, lượng cung giảm sẽ dẫn đến cầu giảm.
b. Khi cung tăng thì sẽ dẫn đến cầu tăng.
c. Khi giá tăng, cung giảm dẫn đến cầu giảm.
Luyện tập 3 SGK Kinh tế Pháp luật 11 Chân trời sáng tạo Bài 2 (trang 18): Em hãy cho biết các nhân tố ảnh hưởng đến cung và cầu trong các trường hợp sau:
a. Địa phương T đầu tư phát triển nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao như phát triển các sản phẩm rau, quả theo tiêu chuẩn VietGAP, mô hình nuôi cá nước ngọt bằng lồng bè,... mang lại năng suất, chất lượng và hiệu quả kinh tế cao.
b. Thời gian qua, giá nguyên liệu giấy tái chế tăng cao khiến doanh nghiệp sản xuất giấy và bao bì H gặp khó khăn. Doanh nghiệp phải tự bù lỗ, vừa lo thiếu vốn để dự trữ nguyên liệu, vừa lo đơn hàng xuất khẩu giảm nếu nâng giá để bù đắp chi phí...
c. Hiện nay, chị Q quan tâm lựa chọn sản phẩm an toàn, tốt cho sức khỏe. Chị Q đã tìm mua các sản phẩm dầu gội đầu, sữa tắm có nguồn gốc tự nhiên để sử dụng.
d. Sau khi tính toán thu nhập và cân đối nguồn tài chính của gia đình, anh P quyết định mua xe ô tô của hãng D để thuận tiện cho việc kinh doanh và đi lại.
Lời giải:
- Trường hợp a. Nhân tố ảnh hưởng đến cung là: trình độ công nghệ
- Trường hợp b. Nhân tố ảnh hưởng đến cung là: sự tăng giá cả của các yếu tố đầu vào sản xuất.
- Trường hợp c. Nhân tố ảnh hưởng đến cầu là: thị hiếu của người tiêu dùng.
- Trường hợp d. Nhân tố ảnh hưởng đến cầu là: thu nhập của người tiêu dùng
Luyện tập 4 SGK Kinh tế Pháp luật 11 Chân trời sáng tạo Bài 2 (trang 18): Từ các trường hợp sau, em hãy phân tích vai trò của quan hệ cung - cầu:
a. Trong những năm qua, nhiều thị trường xuất khẩu lớn đều hạn chế hoặc cấm sử dụng sản phẩm túi nhựa dùng một lần. Trước tình hình đó, doanh nghiệp nhựa M chuyển sang tập trung sản xuất và xuất khẩu các mặt hàng như tấm, phiến, màng nhựa; sản phẩm nhựa gia dụng; vải bạt.
b. Mỗi khi đến dịp 20 - 11, nhu cầu mua hoa tươi cao khiến giá mặt hàng này tặng. Anh G quyết định chuyển sang mua nến thơm - món quà vừa có ý nghĩa, vừa thiết thực.
Lời giải:
a. Người sản xuất sáng tạo ra nhiều sản phẩm mới.
b. Người tiêu dùng lựa chọn mua hàng hóa phù hợp với nhu cầu và đem lại hiệu quả kinh tế.
Vận dụng
Vận dụng SGK Kinh tế Pháp luật 11 Chân trời sáng tạo Bài 2 (trang 18): Hãy lựa chọn một loại hàng hóa thiết yếu mà em và gia đình thường dùng hằng ngày và phân tích mối quan hệ cung - cầu của mặt hàng đó.Trả lời:
(*) Tham khảo: Thịt lợn là món ăn ưa thích của gia đình em. Do nguồn thu nhập của gia đình còn hạn chế, nên:
+ Vào thời điểm giá thịt lợn quá cao => gia đình em có xu hướng chuyển sang sử dụng các loại sản phẩm thay thế khác, có giá cả ổn định hơn, như: cá, thịt gà, trứng,…
+ Vào thời điểm giá thịt lợn xuống thấp => gia đình em có xu hướng mua lượng thịt nhiều hơn để chế biến đa dạng nhiều món ăn hơn. Bên cạnh việc sử dụng thịt lợn chế biến các món ăn trong bữa ăn chính, gia đình em có thể chế biến thịt lợn thành những món ăn vặt hấp dẫn, như: thịt lợn khô gác bếp, heo khô cháy tỏi,…