I. Khái quát
- Vị trí địa lí và lãnh thổ:
+ Diện tích ~23,6 nghìn km²; gồm 6 tỉnh, thành phố: TP.HCM, Tây Ninh, Bình Dương, Bình Phước, Đồng Nai, Bà Rịa – Vũng Tàu.
+ Giáp Campuchia, Tây Nguyên, Duyên hải miền Trung, ĐBSCL; có biển Đông và nhiều đảo.
+ Là vùng kinh tế trọng điểm phía Nam, có TP.HCM – trung tâm lớn nhất cả nước.
=> Vị trí thuận lợi cho giao lưu, thu hút đầu tư, phát triển kinh tế biển.
- Dân số:
+ Khoảng 18,3 triệu người (2021), chiếm 18,6% dân số cả nước.
+ Mật độ dân số cao (778 người/km²), dân thành thị chiếm 66,4%.
+ Thu hút lao động nhập cư; dân cư đa dạng về thành phần dân tộc
II. Thế mạnh và hạn chế để phát triển kinh tế
- Tự nhiên – tài nguyên:
+ Thế mạnh: đất badan, đất xám phù hợp cây công nghiệp; khí hậu cận xích đạo ít bão; nguồn nước dồi dào; rừng và biển phong phú, tài nguyên khoáng sản đa dạng (dầu khí, đất sét,…).
+ Hạn chế: mùa khô kéo dài, thiếu nước sản xuất; nguy cơ xâm nhập mặn, tác động biến đổi khí hậu.
- Kinh tế – xã hội:
+ Thế mạnh: dân đông, lao động trình độ cao; cơ sở hạ tầng hoàn thiện; thu hút mạnh vốn FDI; trung tâm khoa học – công nghệ lớn; nhiều chính sách hỗ trợ phát triển.
+ Hạn chế: gia tăng dân số cơ học cao, cơ sở hạ tầng xuống cấp ở một số nơi, thị trường có biến động.
III. Tình hình phát triển các ngành kinh tế
- Công nghiệp:
+ Chiếm gần 38% GRDP (2021).
+ Các ngành phát triển: khai thác – chế biến dầu khí, điện, điện tử, cơ khí, hóa chất, thực phẩm, dệt may,...
+ Trung tâm công nghiệp lớn: TP.HCM, Biên Hòa, Vũng Tàu,...
+ Định hướng: công nghiệp công nghệ cao, công nghiệp sạch, phát triển sản phẩm công nghệ thông tin, điện tử, AI,...
- Dịch vụ:
+ Chiếm hơn 42% GRDP.
+ Phát triển mạnh các ngành:
Tài chính – ngân hàng (TP.HCM là trung tâm tài chính lớn).
Giao thông vận tải: mạng lưới hoàn chỉnh với nhiều loại hình.
Thương mại: nội thương, ngoại thương đều phát triển mạnh.
Du lịch: nhiều tài nguyên tự nhiên và văn hóa phong phú; các điểm nổi bật: TP.HCM, Vũng Tàu,…
=> Định hướng: phát triển logistics, du lịch biển, trung tâm đổi mới sáng tạo, tài chính quốc tế.
- Nông – lâm – thủy sản: Chiếm 5,7% GRDP (2021) nhưng vẫn quan trọng.
+ Nông nghiệp: phát triển cây công nghiệp lâu năm (cao su, cà phê, điều), cây ăn quả, chăn nuôi bò sữa, lợn, gia cầm công nghệ cao.
+ Lâm nghiệp: diện tích rừng tập trung ở Bình Phước, Đồng Nai, nhiều vườn quốc gia và khu bảo tồn sinh quyển.
+ Thủy sản: khai thác mạnh ở vùng biển Bà Rịa – Vũng Tàu; nuôi trồng thủy sản nước ngọt và ven biển phát triển.
=> Định hướng: đẩy mạnh nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, phát triển chăn nuôi, thủy sản gắn với chế biến và thương hiệu.