I. Đặc điểm đô thị hóa
- Lịch sử đô thị hóa: Đô thị đầu tiên là Thành Cổ Loa (thế kỷ III TCN). Đô thị phát triển mạnh từ thời Pháp thuộc với nhiều chức năng kinh tế, hành chính, quân sự. Sau Đổi mới, quá trình đô thị hóa gắn với công nghiệp hóa, hiện đại hóa, hình thành các vùng đô thị thông minh.
- Tỉ lệ dân thành thị & quy mô đô thị: Dân số đô thị tăng theo quá trình phát triển kinh tế, tuy còn thấp so với thế giới. Quy mô đô thị mở rộng với các đô thị mới, đô thị vệ tinh.
- Chức năng & lối sống đô thị: Các đô thị lớn đóng vai trò trung tâm kinh tế, chính trị, giáo dục, văn hóa. Lối sống đô thị ảnh hưởng đến nông thôn với thu nhập tăng, cơ sở hạ tầng phát triển.
II. Phân bố mạng lưới đô thị
- Đô thị phân bố rộng khắp Việt Nam, được phân thành 6 loại từ đặc biệt đến loại V. Năm 2021, có 5 đô thị trực thuộc trung ương: Hà Nội, Hải Phòng, Đà Nẵng, TP Hồ Chí Minh, Cần Thơ.
- Theo cấp quản lý, đô thị có thể thuộc trung ương, tỉnh hoặc huyện.
III. Ảnh hưởng của đô thị hóa đến phát triển kinh tế - xã hội
- Tích cực: Đô thị hóa thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, chuyển dịch cơ cấu lao động, hình thành cực kinh tế và thu hút nguồn lực. Đồng thời, nó tạo việc làm, cải thiện phúc lợi xã hội và phát triển khoa học - công nghệ.
- Hạn chế: Gây áp lực lên hạ tầng, việc làm, giáo dục, nhà ở. Vấn đề môi trường, ùn tắc giao thông, mỹ quan đô thị là thách thức lớn.