Giải Sử 10 Chân trời sáng tạo Bài 10: Văn minh Tây Âu thời Phục Hưng

Bối cảnh lịch sử dẫn đến phong trào Văn hóa Phục hưng

- Về kinh tế: 

+ Quan hệ sản xuất tư bản chủ nghĩa dần hình thành, các thành thị phát triển mạnh mẽ thúc đẩy nền kinh tế hàng hóa.

+ Đến thế kỉ XIV – XV, các công trường thủ công tư bản chủ nghĩa mở rộng quy mô sản xuất.

+ Các cuộc phát kiến địa lí một mặt mở rộng thị trường buôn bán cho thương nhân Tây Âu, mặt khác nó cũng mang đến những loại “hàng hóa” mới: vàng bạc, hương liệu, nô lệ,…

- Về chính trị - xã hội:

+ Những quan niệm, giáo lý của Giáo hội đã trở thành cản trở cho sự phát triển của xã hội, kinh tế tư bản chủ nghĩa.

+ Sự xuất hiện của các tầng lớp mới như tư sản và công nhận nông nghiệp đã đấu tranh chống lại tư tưởng bảo thủ của Giáo hội và giai cấp phong kiến.

+ Phong trào Văn hóa Phục hưng ra đời ở Ý vào đầu thế kỉ XIV sau đó lan rộng ở Tây Âu cho đến cuối thế kỉ XVI.

- Tư tưởng chủ đạo trong những tác phẩm văn học thời Phục hưng: 

+ Tư tưởng nhân đạo, ca ngợi tình yêu, sự tự do.

+ Vạch trần và đấu tranh chống chế độ phong kiến lạc hậu với nhiều tác phẩm nổi tiếng, phản ánh đời sống xã hội đầy biến động. 

- Tác phẩm "Tượng Đa-vít” của Mi-ken-lăng-giơ, sáng tác từ năm 1501 - 1504.

- Với khối đá cẩm thạch, Mi-ken-lăng-giơ đã tạo ra một pho tượng người anh hùng Đa-vít chiến thắng người khổng lồ Gô-li-át. Tác phẩm thể hiện sự hoàn thiện, hoàn mĩ về tỉ lệ, sự hài hoà giữa vẻ đẹp thể chất và vẻ đẹp tinh thần. Đá cẩm thạch dưới bàn tay tài hoa của nhà điêu khắc đã biến thành chất da thịt sống động.

- Những đường gân, mạch máu được diễn tả chính xác, nhất là trên đôi bàn tay. Mọi chi tiết của tượng Đa-vít đều đạt tới sự mẫu mực, chính xác. Tác phẩm là một chuẩn mực hoàn thiện của vẻ đẹp cơ thể con người. Từ các khối hình: mắt, mũi, tai, miệng, tay, chân…cho đến ngày nay vẫn là những chuẩn mực để các hoạ sĩ, các nhà điêu khắc tiếp tục kế thừa, học hỏi.

- Tác phẩm được xem là một biểu tượng của vẻ đẹp con người trẻ trung và mạnh mẽ. Nét nổi bật trong tư tưởng thẩm mĩ Phục hưng chính là đời sống tâm hồn con người và tính hiện thực trong nghệ thuật.

* Những thành tựu tiêu biểu trong lĩnh vực khoa học, kĩ thuật của phong trào Văn hóa Phục hưng:

- Toán học, vật lí, y học: 

+ Thuyết hình học giải tích của Đề-các-tơ

+ Nghiên cứu về áp suất của E.Tô-ri-xe-li

+ Thuật giải phẫu của nhà y học Vê-da-lơ

+ Sự tuần hoàn máu của Ha-vi

+ …

- Thiên văn học: 

+ Cô-péc-ních với thuyết nhật tâm

+ Bru-nô phát triển thêm nhận thức về Mặt trời

+ Ga-li-lê với thành tựu cải tiến kính thiên văn.

- Kĩ thuật: 

+ Có những tiến bộ trong lĩnh vực dệt, khai khoáng, luyện kim, chế tạo vũ khí, hàng hải. 

+ Đặc biệt là cải tiến guồng nước tác động tới sự phát triển nhiều ngành sản xuất.

- Triết học: Các triết gia theo trường phái duy vật công kích triết học kinh viện, chủ nghĩa duy tâm, hướng tới tách triết học ra khỏi thần học.

- Tư tưởng: chủ nghĩa nhân văn đã lên án giai cấp phong kiến, chống các quan điểm phản khoa học, đề cao tự do cá nhân và giá trị chân chính của con người.

- Phong trào Văn hóa Phục hưng đã kế thừa và phát huy những giá trị của các nền văn minh đi trước.

- Chuẩn bị cho thời kì xác lập và phát triển của chủ nghĩa tư bản thời – cận hiện đại.

- Góp phần làm phong phú thêm văn minh nhân loại, tạo nên bản sắc văn hóa châu Âu đương đại.

- Phong trào Văn hóa Phục hưng có nghĩa là tái sinh, trở về với những giá trị tinh hoa của nền văn minh Hy Lạp - La Mã. Đây không những là cuộc cách mạng về văn hóa mà còn là cuộc tấn công đầu tiên của lực lượng tiến bộ trong xã hội vào giai cấp phong kiến và Giáo hội Thiên chúa giáo đương thời.

   Đây là vở bi - hài kịch của nhà văn, nhà soạn kịch người Anh William Shakespeare, có lẽ được sáng tác vào năm 1601. Cốt truyện của tác phẩm có nguồn gốc từ thể loại Saga (truyện dân gian) thời đại Trung cổ. Trên sân khấu Anh thời Phục Hưng đã từng diễn nhiều vở kịch cùng tên của nhiều tác giả.

   Người ta cho rằng Shakespeare sáng tác Hamlet có thể dựa trên Bi kịch lịch sử của François Belleforest hoặc trên vở kịch nay đã bị thất lạc Hamlet của Thomas Kyd (1558-1594), một vở kịch được gọi tên là Ur-Hamlet với ý nghĩa là vở "Hamlet nguyên bản".

   Tác phẩm xoay quanh nhân vật Hamlet - hoàng tử Đan Mạch. Chàng gặp hoàn cảnh éo le khi vua cha vừa qua đời 2 tháng thì mẹ đã lấy Claudius - chú ruột của chàng. Một ngày nọ, hồn ma của vua cha về báo với Hamlet là chính Claudius đã giết vua, cướp ngôi. Hamlet vô cùng tức giận nhưng cũng lo sợ rằng hồn ma kia là do tà thuật tạo thành, vu oan cho Claudius để chàng giết Claudius, làm việc trái với luân thường đạo lý.