I. Sử học - môn khoa học mang tính liên ngành
Câu hỏi mục I SGK Lịch Sử 10 Chân trời sáng tạo Bài 3 (trang 14): Quan sát Hình 3.1 và dựa vào thông tin trong bài học, em hãy giải thích vì sao Sử học là môn khoa học có tính liên ngành.
Trả lời:
* Sử học là môn khoa học có tính liên ngành vì:
- Có đối tượng nghiên cứu rộng, liên quan đến nhiều ngành khoa học ở các lĩnh vực khác nhau.
- Mục tiêu: nhằm phản ánh đầy đủ bức tranh toàn diện của đời sống con người và xã hội loài người.
- Sử dụng tri thức từ các ngành khoa học khác nhau để nghiên cứu một cách toàn diện và khoa học về con người, xã hội loài người.
- Có khả năng liên kết các ngành khoa học với nhau
II. Mối quan hệ giữa sử học với các ngành khoa học xã hội và nhân văn khác
Câu hỏi 1 SGK Lịch Sử 10 Chân trời sáng tạo Bài 3 (trang 16): Sử học hỗ trợ tích cực cho các ngành khoa học xã hội và nhân văn khác như thế nào? Vì sao Sử học có khả năng hỗ trợ như vậy?Trả lời:
- Sử học cung cấp thông tin cho các ngành khoa học xã hội và nhân văn khác về:
+ Bối cảnh hình thành, phát triển.
+ Xác định rõ những nhân tố (chủ quan và khách quan) tác động đến quá trình hình thành, phát triển.
+ Dự báo xu hướng vận động phát triển cho các ngành khoa học này.
- Sử học có chức năng hỗ trợ như vậy vì: Sử học và các ngành khoa học xã hội và nhân văn khác đều lấy xã hội loài người làm đối tượng nghiên cứu.
Câu hỏi 2 SGK Lịch Sử 10 Chân trời sáng tạo Bài 3 (trang 16): Các Hình 3.2, 3.3, 3.4 cho thấy mối liên hệ gì giữa Sử học với các ngành khoa học xã hội nhân văn khác?
Trả lời:
* Mối liên hệ giữa Sử học với các ngành khoa học xã hội nhân văn khác:
- Sử học cung cấp thông tin cho các ngành khoa học xã hội nhân văn khác về bối cảnh hình thành, phát triển; xác định rõ những nhân tố tác động đến quá trình hình thành, phát triển.
- Các ngành KHXHNV khác hỗ trợ khoa học lịch sử trên các phương diện tri thức, kết quả nghiên cứu,...
- Thành tựu của mỗi ngành KHXH và nhân văn khác tạo điều kiện giúp cho khoa học lịch sử đạt kết quả tốt hơn.
III. Sử học với các ngành khoa học tự nhiên và công nghệ
1. Vai trò của Sử học với các ngành khoa học tự nhiên và công nghệ
Câu hỏi mục 1 SGK Lịch Sử 10 Chân trời sáng tạo Bài 3 (trang 16): Sử học có vai trò như thế nào đối với các ngành khoa học tự nhiên và công nghệ?Trả lời:
Sử học có vai trò hỗ trợ đắc lực cho các ngành khoa học tự nhiên và công nghệ:
- Cung cấp thông tin và dự báo sự vận động phát triển cho các ngành KHTN trong hoạt động xây dựng và phát triển.
- Xác định chính xác bối cảnh lịch sử, giúp các ngành KHTN xác định vị trí vai trò của chúng trong quá trình phát triển.
- Phục dựng lịch sử phát triển từ đó rút ra bài học kinh nghiệm, thành công và thất bại, làm cơ sở cho những đề xuất phát triển trong tương lai.
2. Vai trò của các ngành KHTN và công nghệ đối với Sử học
Câu hỏi mục 2 SGK Lịch Sử 10 Chân trời sáng tạo Bài 3 (trang 17): Các ngành khoa học tự nhiên và công nghệ có vai trò như thế nào đối với Sử học?Trả lời:
- Các ngành khoa học tự nhiên và công nghệ tuỳ theo đối tượng và kết quả nghiên cứu của mình sẽ cung cấp những tri thức, kĩ thuật và phương pháp tiếp cận mang tính liên ngành cho Sử học để nghiên cứu về con người và xã hội loài người. Khoa học công nghệ giúp nhận ra được sự sáng tạo của con người trong quá trình vận động phát triển xã hội.
- Thành tựu phát triển khoa học tự nhiên và công nghệ giúp Sử học làm sáng tỏ quá trình phát sinh, phát triển và những tác động, hệ quả, ý nghĩa của các khoa học trong sự tiến bộ của văn minh nhân loại, nhờ đó Sử học thực hiện chức năng, nhiệm vụ xã hội của mình.
Luyện tập
Luyện tập: Thống kê các hình ảnh trong bài học (từ Hình 3.2 đến Hình 3.5) theo mẫu sau:
Trả lời:
Vận dụng
Đề bài: Hãy tìm hiểu và trình bày một số ví dụ về sự hỗ trợ của Sử học đối với khoa học tự nhiên hoặc khoa học xã hội nhân vănVí dụ:
* Sử học góp phần lí giải quá trình hình thành các con số từ 0-10
* Bản Tuyên ngôn độc lập được Chủ tịch Hồ Chí Minh soạn thảo và đọc trước công chúng tại Quảng trường Ba Đình (Hà Nội) vào ngày 2/9/1945 là văn kiện lịch sử nhưng cũng có giá trị đối với Văn học.
- Với bản Tuyên ngôn độc lập (2/9/1045), Sử học đã cung cấp cho Văn học:
+ Hoàn cảnh ra đời của tác phẩm (cách mạng tháng Tám thành công, nước Việt Nam giành được độc lập từ tay phát xít Nhật…).
+ Cung cấp những dẫn chứng lịch sử để chứng minh cho các lập luận trong văn bản (ví dụ: bản Tuyên ngôn Độc lập của Hoa Kì; bản Tuyên ngôn Nhân quyền và Dân quyền của Pháp; sự kiện Pháp đảo chính Nhật; sự kiện vua Bảo Đại thoái vị….)