Gợi dẫn trước văn bản đọc
Câu 1: Thế nào là định kiến xã hội? Các định kiến xã hội có thể ảnh hưởng đến cá nhân và cộng đồng như thế nào?Trả lời:
- Định kiến xã hội là những ý kiến, quan điểm đã được hình thành trước trong suy nghĩ con người. Mang đến các đánh giá chủ quan về hiện tượng, sự vật hay con người. Định kiến đó được xây dựng trước khi con người nhận thức được các dữ kiện có liên quan hoặc biết rõ những thông tin liên quan của một sự kiện cụ thể. Từ đó dẫn đến các đánh giá không chính xác, không dựa trên căn cứ xác đáng.
- Các định kiến xã hội có thể làm thay đổi cuộc sống, số phận của một con người, đẩy họ vào đường cùng. Đối với cộng đồng, định kiến xã hội sẽ hình thành một lối sống kém văn minh, sẽ khiến cho cộng đồng bị thụt lùi về suy nghĩ cũng như cách sống.
Câu 2: Có thể bạn đã từng nghe thấy người ta gọi tính cách hay cách ứng xử của một ai đó là “Chí Phèo”. Cách gọi ấy đã hàm ẩn sự đánh giá như thế nào đối với tính cách hay cách ứng xử này?
Trả lời:
– Em đã từng nghe người thân nhắc đến từ “Chí Phèo”, Cách gọi này được dùng để chỉ những người có cách cư xử khác biệt, thường bị đánh giá hoặc châm biếm.
– Từ “Chí Phèo” xuất hiện lần đầu tiên trong tác phẩm văn học nổi tiếng của nhà văn Nam Cao có tựa đề “Chí Phèo”. Trong câu chuyện, Chí Phèo là một nhân vật có cuộc đời bất hạnh, không may mắn và thường xuyên bị xã hội xa lánh.
=> Do vậy, khi ai đó được gọi là “Chí Phèo”, điều đó liên quan đến một suy nghĩ tiêu cực về tính cách hay cách ứng xử của người đó. Nó ẩn chứa sự đánh giá không tốt và mang ẩn ý coi thường người đó trong mắt người khác.
Đọc văn bản
Câu 1: Chú ý sự luân phiên của các điểm nhìn (điểm nhìn của người kể chuyện và nhân vật, điểm nhìn bên ngoài và bên trong).Trả lời:
- Điểm nhìn trần thuật: ngôi kể thứ ba theo điểm nhìn bên trong. Nhân vật mang điểm nhìn bên trong thường là nhân vật chính trong truyện (Chí Phèo).
- Từ điểm nhìn của người kể Chí Phèo đang vừa đi vừa chửi trời, đất và cả làng Vũ Đại. Rồi tiếp đó là điểm nhìn của nhân vật thể hiện qua những câu cảm thán bộc lộ rõ tâm trạng của nhân vật “Tức thật! Tức thật!... Mẹ kiếp! Thế thì có phí rượu không?...”
Câu 2: Vì sao Chí Phèo lại khiến dân làng Vũ Đại e sợ khi hắn mới từ nhà tù trở về làng?
Trả lời:
– Chí Phèo khiến dân làng Vũ Đại phải e sợ khi hắn mới từ nhà tù trở về làng vì:
+ Ngoại hình của hắn trông rất gớm ghiếc, đáng sợ: “ Trông đặc như thằng sắng cá! Cái đầu thì trọc lốc, cái răng cạo trắng hớn, cái mặt thì đen mà rất câng câng, hai mắt gườm gườm trông gớm chết! Hắn mặc quần áo nái đen với cái áo tây vàng. Cái ngực phanh đầy những nét chạm trổ rồng, phượng với một ông tướng cầm chùy, cả hai cánh tay cũng thế.”
+ Hành động của hắn: uống rượu đến say mèm; tìm tới tận cổng nhà bá kiến rồi chửi bới; tay hắn lúc nào cũng nhăm nhăm vớ lấy cái vỏ chai; ăn vạ…
=> Chí Phèo không còn là một anh canh điền hiền lành ngày xưa mà bây giờ, sau khi ra tù, Chí là một thằng liều mạng. Hắn có thể làm tất cả mọi việc vì tiền, hắn như một thằng đầu bò chính cống: đập phá, đâm chém, kêu làng, rạch mặt ăn vạ,… => Chí Phèo đã bị cướp mất hình hài của con người.
Câu 3: Người kể chuyện có hoàn toàn miêu tả cảnh Chí Phèo gây sự với người nhà Bá Kiến chỉ từ điểm nhìn của mình?
Trả lời:
– Người kể chuyện hoàn toàn chỉ mô tả cảnh Chí Phèo gây sự với người nhà Bá Kiến chỉ từ điểm nhìn của mình.
– Điều đó được thể hiện qua hình ảnh Chí Phèo say khướt tìm đến nhà Bá Kiến, tay mang theo chai rượu. Tới nơi, hắn gọi tên bà cả của nhà Bá Kiến mà chửi. “Cụ bá không có nhà. Thấy bộ điệu hung hăng của hắn, bà cả đùn bà hai, bà hai thúc bà ba, bà ba gọi bà tư, cuối cùng không ai ra…..”. Không chỉ thế, cảnh người nhà Bá Kiến không ai dám ra ngoài gặp Chí Phèo cũng người kể chuyện được mô tả lại, tạo nên một tình huống đầy căng thẳng và kịch tính.
Câu 4: Chú ý những chi tiết miêu tả cách “ứng phó” của bá Kiến đối với Chí Phèo và người nhà của mình.
Trả lời:
* Chi tiết miêu tả cách “ứng phó” của bá Kiến đối với Chí Phèo và người nhà của mình:
– Bá Kiến xưng với Chí Phèo bằng “Anh”, nói chuyện với thái độ lịch sự:
+ Hỏi thăm: “Anh Chí ơi! Sao anh lại làm ra thế? Về bao giờ thế?”
+ Mời Chí Phèo vào trong nhà ngồi chơi, uống nước: “Sao không vào tôi chơi? Đi vào nhà uống nước”.
– Bá Kiến với người nhà của mình, thể hiện sự khó chịu, hung hăng của mình:
+ Quát mắng các bà vợ: “Các bà đi vào trong nhà; đàn bà chỉ biết lôi thôi, biết gì?”
+ Đưa mắt nháy con một cái và quát lớn: “Lý Cường đâu! Tội mày đáng chết. Không bảo người nhà đun nước, mau lên!”
=> Sự đối lập trong cách cư xử này cho thấy sự phong phú và đa chiều trong việc khắc họa tính cách của nhân vật Bá Kiến trong tác phẩm.
Câu 5: Những cảm giác, ấn tượng gì đánh dấu thời điểm bắt đầu diễn ra sự thay đổi bên trong con người Chí Phèo?
Trả lời:
Trong kiệt tác “Chí Phèo” của Nam Cao, sự thay đổi bên trong con người Chí Phèo bắt đầu diễn ra khi Chí cảm nhận được sự sống của thiên nhiên xung quanh mình
– Mở mắt thì đã thấy trời sáng, hắn bâng khuâng tỉnh dậy sau một cơn say rất dài, mặt trời bên ngoài thật rực rỡ: ” Tiếng chim hót ngoài kia vui vẻ quá! Có tiếng cười nói của những người đi chợ. Anh thuyền chài gõ mái chèo đuổi cá”
=> Những cảm giác này khiến cho Chí Phèo nhìn thấy niềm vui trong cuộc sống. Niềm ao ước có một gia đình nho nhỏ trong hắn bừng lên. Hắn có thể tìm bạn được, sao lại chỉ gây kẻ thù?. Qua đây có thể thấy sự kết nối mật thiết giữa con người và thiên nhiên cũng như tác động trực tiếp từ môi trường xung quanh đến tâm hồn của mỗi con người.
Câu 6: Điều gì ám ảnh Chí Phèo nhất khi nghĩ về cuộc đời của mình?
Trả lời:
- Chí bắt đầu thấy được thực tại quá nghiệt ngã của mình, hắn suy tư về một tương lai, hắn trông thấy tuổi già của mình, nghĩ đến đầy những nỗi cô độc, ốm đau, đói rét , hắn bắt đầu thấy sợ hãi, sợ hãi tột cùng, điều làm cho Chí ám ảnh nhất là sự đơn độc khi nghĩ về cuộc đời mình.
Câu 7: Lòng trắc ẩn của thị Nở dành cho Chí Phèo được thể hiện qua ý nghĩ và hành động nào?
Trả lời:
– Lòng trắc ẩn của thị Nở được thể hiện qua
+ Ý nghĩ: “Mình mà bỏ hắn lúc này thì cũng bạc. Dẫu sao cũng đã ăn nằm với nhau! Ăn nằm với nhau như vợ chồng…Đêm qua thổ trận ấy thật là phải biết. Cứ gọi hôm nay nhọc đừ. Phải cho hắn ăn tí gì mới được. Đang ốm thế thì chỉ ăn cháo hành. Ra được mồ hôi thì là nhẹ nhõm người ngay đó mà…” => Thị từ một người đàn bà xấu xí dở hơi đã trở thành một người phụ nữ biết quan tâm và lo lắng cho người khác
+ Hành động: sự quan tâm của thị dành cho hắn. Sau cuộc gặp gỡ vào đêm định mệnh, Thị nghĩ hắn bị ốm và nấu cháo cho hắn ăn. Bát cháo hành là hiện thân của đức hi sinh, sự cảm thông, tình yêu thương thuần khiết. Qua đó có thể thấy Thị Nở là người phụ nữ có tấm lòng nhân hậu, giàu tình thương, đồng thời cô cũng là người khao khát hạnh phúc, khao khát được yêu thương, được trân trọng.
Câu 8: Người kể chuyện đặt điểm nhìn ở đâu khi miêu tả những cảm xúc của Chí Phèo lúc đón nhận bát cháo hành của thị Nở?
Trả lời:
- Khi Chí Phèo đón nhận bát cháo hành của Thị Nở, người kể chuyện đã đặt điểm nhìn của mình với vai trò là người chứng kiến toàn bộ sự việc. Từ đó có thể khắc họa một cách rõ nét tâm trạng cũng như mạch cảm xúc của những nhân vật trong cuộc trò chuyện, qua đây đưa ra được sự miêu tả chân thực nhất về diễn biến tâm lý của từng nhân vật.
Câu 9: Lời kể và điểm nhìn của người kể chuyện thể hiện thái độ như thế nào đối với Chí Phèo?
Trả lời:
- Qua lời kể và điểm nhìn trong thi phẩm “Chí Phèo”, nhà Nam Cao bày tỏ nỗi xót xa, niềm cảm thương sâu sắc đối với nhân vật “Chí Phèo” – một kiếp người đau khổ đã bị xã hội vô nhân đảo đẩy vào con đường tha hóa, bị tước đoạt, chà đạp, bị hủy hoại về nhân hình lẫn nhân tính.
Câu 10: Lí do bà cô thị Nở dứt khoát không cho cháu mình đến với Chí Phèo có thỏa đáng không?
Trả lời:
Lí do bà cô thị Nở dứt khoát không cho cháu mình đến với Chí Phèo:
– Bà thấy nhục nhã thay cháu mình.
– Chí Phèo là thằng không cha không mẹ, còn làm nghề rạch mặt ăn vạ, bị dân làng xa lánh.
– Bà nhìn lại bản thân, cảm thấy chua xót, uất ức, rồi đổ cái uất ức đó lên người cháu mình.
– Bà thấy cháu mình “đĩ”.
– Bà cho rằng Thị đã ngoài ba mươi, đã hết tuổi đi lấy chồng.
=> Những lí do bà cô đưa ra không thỏa đáng vì bà đã dựa vào những định kiến xã hội và tin vào những lời đồn thổi ngoài kia rồi phản đối thị Nở đến với Chí Phèo.
Câu 11: Tại sao tâm trí của Chí Phèo lúc này lại bị ám ảnh bởi hơi cháo hành?
Trả lời:
– Bát cháo hành khiến Chí Phèo rất “ngạc nhiên”, mắt hắn “ươn ướt”, bởi vì đây là lần đầu tiên có người nấu cháo cho hắn ăn
– Bát cháo hành là tình yêu thương mà Thị Nở dành cho Chí phèo
⇒ Bát cháo hành giản dị đối với của Chí Phèo là thứ rất đặc biệt, là món ăn rất ngon “Cháo mới thơm làm sao!”. Đó là chi tiết quan trọng, khiến Chí cảm thấy mình cũng được quan tâm, chính nó đã đánh thức nhân tính bấy lâu nay bị vùi lấp trong Chí Phèo
Câu 12: Việc Chí Phèo tìm đến nhà bá Kiến có phải hoàn toàn do hắn đã say như nhận xét trước đó của người kể chuyện không?
Trả lời:
– Việc Chí Phèo tìm đến nhà bá Kiến không phải hoàn toàn do hắn đã say như nhận xét trước đó của người kể chuyện bởi:
+ Những lời lẽ cuối cùng của Chí Phèo bộc lộ tất cả bi kịch nội tâm đó: “Tao muốn làm người lương thiện… Không được! Ai cho tao lương thiện? Làm thế nào cho mất được những mảnh chai trên mặt này! Tao không thể là người lương thiện được nữa. Biết không!”.
=> Thật vậy, chính Bá Kiến là người đã đẩy Chí vào tù, biến một người nông dân canh điền hiền lành, chất phác trở thành con quỷ dữ mà cả xã hội đều ghét bỏ. Điều đó đã gián tiếp gây ra sự việc Chí bị thị Nở từ chối.
Câu 13: Đây có phải là những lời của một kẻ say không?
Trả lời:
- Đây không phải là lời của một kẻ say, đây chính là lời của một Chí Phèo chân chính muốn nói, hắn đã tỉnh táo sau khi gặp thị Nở, con người chân chính của hắn đã quay về và hắn muốn trở lại làm người, làm một người bình thường như hắn từng mong ước.
Câu 14: Người kể chuyện có đưa ra lời bình luận hay đánh giá nào của mình về sự việc xảy ra ở làng Vũ Đại không?
Trả lời:
– Người kể chuyện không trực tiếp đưa ra lời bình luận, hay đánh giá nào cho sự việc xảy ra ở làng Vũ Đại mà chỉ miêu tả tâm lí, tâm trạng, thái độ của người dân làng Vũ Đại qua lời nói, sự bàn tán của người dân trong làng khi chứng kiện sự việc ấy
– Có người ngờ vực, có người mừng thầm, lại có người mừng ra mặt,… Bới họ đều cho rằng hai kẻ đấy xứng đáng chết vì cả hai đều chẳng phải người tốt đẹp gì.
=> Qua đây có thể thấy, người kể chuyện thể hiện cho độc giả thấy góc nhìn đa chiều của mình và không nghiêng về bất cứ bên nào.
Câu 15: Ý nghĩa của hình ảnh cái lò gạch cũ là gì?
Trả lời:
– Tả thực: Là hình ảnh của một chiếc lò nung gạch cũ, bị bỏ hoang – nơi mà Chí Phèo bị mẹ ruột vứt bỏ từ khi mới được sinh ra.
– Về ý nghĩa biểu tượng:
– Hình ảnh “cái lò gạch cũ” được Nam Cao xây dựng với một ý đồ nghệ thuật chứa đựng ý nghĩa tư tưởng sâu sắc, đó chính là hiện tượng “Chí Phèo” trong xã hội cũ.
– “Bi kịch Chí Phèo” không chỉ là bi kịch của cá nhân riêng biệt mà là hiện trạng phổ biến có tính quy luật trong xã hội xưa.
– “Cái lò gạch cũ” được coi là hình ảnh nghệ thuật đặc sắc nhất trong truyện ngắn Chí Phèo. Nó là ảnh ẩn dụ cho vòng luẩn quẩn của những kiếp người như Chí Phèo, bi kịch của những mảnh đời bị áp bức, bóc lột, chà đạp đến khốn khổ và tước đi quyền được sống, cái gọi hạnh phúc.
– Hình ảnh cái lò gạch cũ còn phần nào dự đoán được tương lai của đứa con trong bụng của Thị Nở.
Yêu cầu sau khi đọc
Câu 1: Tóm tắt cốt truyện Chí Phèo theo trình tự thời gian cuộc đời nhân vật. Hãy đánh giá hiệu quả của việc phá vỡ trình tự này trong mạch trần thuật của tác phẩm.Trả lời:
– Tóm tắt:
+ Chí Phèo vốn sinh ra là người không cha không mẹ được người dân làng Vũ Đại cưu mang, truyền tay nhau nuôi nấng. Năm 18 tuổi, Chí là một anh canh điền khỏe mạnh làm việc thuê cho nhà Bá Kiến. Vì vợ bá Kiến thường gọi Chí Phèo vào xoa bóp, bá Kiến trông thấy thế, hắn nổi máu ghen, đổ tội rồi bắt Chí Phèo đi tù. Bi kịch cuộc đời của Chí Phèo bắt đầu từ đây. Sau 7,8 năm ở tù, Chí Phèo trở thành 1 con người hoàn toàn khác, nhà tù thực dân đã biến Chí thành một kẻ lưu manh với bộ dạng gớm ghiếc, trên người có nhiều hình xăm đáng sợ. Hắn là con sâu rượu, lúc nào cũng trong tình trạng say xỉn và luôn tìm đến nhà Bá Kiến rạch mặt ăn vạ. Sự thay đổi ấy đã khiến cho dân làng sợ hãi, xa lánh và không ai thừa nhận sự xuất hiện của Chí. Vào một đêm trăng nọ, sau khi hắn uống rượu ở nhà Tư Lãng về. Hắn vô tình gặp Thị Nở – người con gái xấu xí cùng làng Vũ Đại. Đêm đó, họ ăn nằm với nhau. Thị đã để lại cho Chí niềm cảm mến sâu sắc, thông qua bát cháo hành, Chí như cảm nhận được hương vị ngọt ngào của cuộc sống, phần người trong hắn trỗi dậy, hắn muốn có một gia đình và mong ước được trở về với con người lương thiện trước kia. Nhưng mối tình vừa mới chớm nở, đã bị bà cô Thị Nở và cái xã hội đương thời đã chặn đứng. Chí Phèo tuyệt vọng vừa đi vừa chửi rủa. Hắn hung hãn cầm dao đến nhà Bá Kiến kêu gào, đòi trả lương thiện cho mình. Sau cùng, hắn đâm chết Bá Kiến rồi tự tử. Thị Nở chứng kiến cảnh đó, nhìn xuống bụng và nghĩ đến lò gạch.
– Đánh giá hiệu quả của việc phá vỡ trình tự này trong mạch trần thuật của tác phẩm:
+ Việc phá vỡ trình tự này trong mạch trần thuật nhằm nhấn mạnh và làm nổi bật 2 diễn biến chính trong cuộc đời của Chí Phèo đó là bị xã hội cũ tha hóa, trở thành con quỷ của làng Vũ Đại và quá trình hoàn lương, khao khát trở về với cuộc sống lương thiện, muốn cùng Thị Nở xây dựng một tổ ấm nhỏ của riêng hai người.
=> Qua đó nhà văn thể hiện lời lời tố cáo đanh thép về xã hội đương thời tàn bạo, thối nát đã đẩy người dân lương thiện vào con đường lưu manh hóa. Đồng thời ngợi ca và khẳng khẳng định vẻ đẹp của con người, dù trong bất cứ hoàn cảnh cảnh nào, con người vẫn luôn giữ được bản tính lương thiện vốn có và ông luôn đặt niềm tin vào nhân cách của con người.
Câu 2: Phân loại điểm nhìn trần thuật trong đoạn mở đầu theo các bình diện: điểm nhìn của người kể chuyện/ điểm nhìn của nhân vật (Chí Phèo, dân làng Vũ Đại); điểm nhìn bên ngoài và điểm nhìn bên trong. Nhận xét về tương quan và sự dịch chuyển giữa các điểm nhìn này, qua đó, chỉ ra những nét đặc sắc trong cách Nam Cao mở đầu câu chuyện.
Trả lời:
- Điểm nhìn bên ngoài (điểm nhìn kể chuyện): được hiểu là lời kể của tác giả với vai trò là người chứng kiến, hiểu rõ toàn bộ câu chuyện dưới cái nhìn trực diện, khách quan, diễn tả sự việc diễn ra một cách chân thực, giúp người đọc hiểu được diễn biến của câu chuyện.
- Điểm nhìn bên trong (điểm nhìn của nhân vật): tác giả đóng vai thành các nhân vật trong truyện, đưa ra quan điểm, phán xét của mình về mỗi sự việc trong truyện qua những câu cảm thán, những lời bàn tán, bình phẩm. Từ đó làm nổi bật lên góc nhìn đa chiều, đa dạng bởi đan xen những cung bậc cảm xúc khác nhau của những người trong cuộc và giúp người đọc hiểu hơn về tuyến tính của mỗi nhân vật.
* Nhận xét về tương quan và sự dịch chuyển giữa các điểm nhìn này
- Điểm nhìn được nhà văn sử dụng linh hoạt, có sự luân chuyển. Các điểm nhìn này bổ sung, hỗ trợ cho nhau, giúp cho người đọc có cái nhìn đa chiều về khung cảnh mở đầu và cảm xúc của Chí Phèo với tiếng chửi của hắn.
* Cách mở đầu truyện ngắn: Cách giới thiệu trực tiếp nhân vật và mở đầu không theo trình tự thời gian mà đi thẳng vào giữa truyện => cách mở đầu thật độc đáo, ấn tượng, thu hút sự chú ý của người đọc ngay từ những dòng đầu tiên.
Câu 3: Phân tích diễn biến tâm trạng Chí Phèo vào buổi sáng sau cuộc gặp gỡ với thị Nở đêm trước. Theo bạn, nhân tố nào mang tính quyết định đối với quá trình hồi sinh nhân tính của nhân vật? Vì sao?
Trả lời:
– Diễn biến tâm trạng của Chí Phèo vào buổi sáng sau cuộc gặp gỡ với thị Nở đêm trước:
+ Bâng Khuâng như tỉnh dậy sau một cơn say rất dài
+ Hắn nghe thấy tiếng chim đang hót líu lo bên ngoài.
+ Chợt hắn nhận ra ở trong cái lều ẩm thấp vẫn sẽ thấy “chiều lúc xế trưa và gặp đêm khi bên ngoài vẫn sáng”. Chưa bao giờ hắn nhận thấy thế bởi chưa bao giờ hết say.
+ Tỉnh để cảm thấy miệng đắng và “lòng mơ hồ buồn”.
+ Nghĩ đến rượu hắn thấy hơi rùng mình => dấu hiệu của sự thức tỉnh rõ ràng nhất.
+ Cảm nhận được những thanh âm của cuộc sống bình dị: âm thanh của tiếng chim hót, tiếng người cười nói… tiếng gõ mái chèo.
+ Hắn nhớ về mơ ước trước kia của mình, hắn đã từng mong muốn có một tổ ấm nhỏ. Chồng cuốc mướn cày thuê, vợ thì dệt vải, khá giả thì mua lấy dăm ba sào ruộng.
+ Hắn đủ tình để nhận thức được hoàn cảnh hiện tại của mình, thấy bản thân già rồi mà vẫn cô độc, tự thấy buồn cho đời…
→ Từ một tên nát rượu, Chí Phèo dần tìm lại được chính mình trong ngọn lửa tình yêu nhen nhóm. Năm ngày sống với thị Nở đã giúp Chí hồi sinh, hắn nhận thấy cuộc sống xung quanh thật tươi đẹp, cái mà dường như rất lâu rồi hắn chưa hề được cảm nhận. Hắn nghĩ ngợi về cuộc đời, khao khát được làm lành với mọi người, được làm người lương thiện và thị Nở sẽ là người mở đường cho hắn.
=> Nhân tố mang tính quyết định đối với quá trình hồi sinh nhân tính của Chí Phèo chính là tình cảm mà Thị Nở dành cho Chí, thông qua chi tiết đặc biệt: “bát cháo hành”. Vì: Bát cháo hành thể hiện tình yêu thương chân thành của Thị Nở dành cho Chí phèo. Tình cảm này đã đánh thức trong Chí khát khao hòa bình, hạnh phúc và lương thiện, mang lại hi vọng vào một cơ hội được trở về với cuộc sống lương thiện.
Câu 4: Phân tích phản ứng tâm lí và hành động của Chí Phèo sau khi bị thị Nở từ chối chung sống. Người kể chuyện có đưa ra những phán đoán đáng tin cậy để người đọc hiểu được tâm lí và hành động của nhân vật không?
Trả lời:
– Phản ứng tâm lý và hành động của Chí Phèo sau khi bị thị Nở từ chối chung sống
+ Hắn đang chìm đắm trong tình yêu, nghĩ về một tương lai tươi sáng cho cả hai và tự thấy vui trong mình.
+ Thị Nở đột nhiên đến, chửi vào mặt hắn, hắn nghĩ ngợi một tí rồi hình như hiểu ra. Tình yêu của hai người đã bà cô thị Nở ngăn cấm, bởi vậy, khi bị từ chối, Chí Phèo thất vọng và đau đớn tột cùng: “Ngẩn người”, “ngẩng mặt” cảm giác hụt hẫng khi bị từ chối
+ Thoáng một cái, hắn lại như hít thấy hơi cháo hành: hồi tưởng về tình yêu và năm ngày hạnh phúc bên Thị
+ Khi Thị bỏ về, hắn sửng sốt, đứng lên gọi lại. Hành động đuổi theo nắm lấy tay Thị => Cho thấy sự nuối tiếc, mong muốn níu kéo Thị ở lại, hắn muốn giữ lại niềm hạnh phúc mới được nhen nhóm của mình.
+ Chí lại tìm đến rượu rồi “ôm mặt khóc rưng rức”.
+ Hắn nhặt hòn đá ven đường lên, nhưng chợt nghĩ ngợi: “đập đầu ở đây chỉ thiệt, đập đầu ở đây, để mà nằm ăn vạ ai?…”
+ Hắn quyết định đến nhà Nở, muốn đến “ để đâm chết con khọm già nhà nó…”
+ Tuy vậy, “hắn không rẽ vào nhà thị Nở mà thẳng đường đến nhà Bá Kiến”, đến nơi, Chí nói hết nhưng uất ức, giờ đây Chí đã nhận thức được kẻ thù chính của mình ai. Chính Bá Kiến là kẻ đã biến hắn từ một người lương thiện thành con quỷ giữ của làng Vũ Đại.
=> Theo dõi xuyên suốt toàn bộ tác phẩm, độc giả có thể nhân thấy nhà văn đã không đưa ra những phán đoán đáng tin cậy để người đọc có thể hiểu được tâm lí cũng như hành động của nhân vật.
Câu 5: Người kể chuyện bộc lộ thái độ như thế nào đối với Chí Phèo và thị Nở qua hệ thống điểm nhìn và lời kể?
Trả lời:
– Thể hiện sự đồng cảm, tấm lòng thương yêu, trân trọng của mình đối với những người nông dân nghèo có số phận bất hạnh.
– Tố cáo mạnh mẽ xã hội thực dân nửa phong kiến đã gây nên tấn bi kịch đau thương cho người lao động, qua đó khắc họa thành công hình ảnh người nông dân bị bần cùng hóa.
– Cất lên tiếng kêu cứu thảm thiết và đầy phẫn uất cho người lao động lương thiện.
=> Người kể không hề bộc lộ thái độ khinh miệt hay kì thị dù cho cả hai nhân vật với Chí Phèo và thị Nở đều không phải là người hoàn hảo. Ngược lại còn ngợi ca tình yêu thương chân thành giữa người với người, đồng thời bày tỏ niềm cảm thông sâu sắc với số phận bị dày vò, bị tha hóa, bị cự tuyệt quyền làm người của người lao động lương thiện.
Câu 6: Nhận xét về điểm nhìn và giọng điệu trần thuật ở đoạn kết truyện ngắn khi Chí Phèo tìm đến nhà bá Kiến lần cuối và phản ứng của dân làng Vũ Đại về cái chết của hai nhân vật này. Theo bạn, cái chết của Chí Phèo có ý nghĩa như thế nào?
Trả lời:
* Nhận xét về điểm nhìn và giọng điệu trần thuật ở đoạn kết của tác phẩm:
– Điểm nhìn: Có sự thay đổi, xen kẽ linh hoạt giữa điểm nhìn của người kể chuyện và điểm nhìn của người dân làng Vũ Đại. Với vai trò là một người kể chuyện, chứng kiến toàn bộ diễn biến cũng như hiểu rõ tâm lý của mỗi nhân vật, tác giả đã chuyển mình thành giọng điệu của người dân làng Vũ Đại. Trước sự việc vừa xảy ra, ai cũng có những suy nghĩ của riêng mình, họ bàn tán xôn xao cùng loạt sắc thái và những cung bậc cảm xúc khác nhau.
– Giọng điệu trần thuật: tự nhiên, sinh động gần gũi, dễ hiểu, ngôn ngữ đa thanh đặc sắc. Nhà văn sử dụng khẩu ngữ quần chúng một cách triệt để, mang hơi thở đời sống, giọng văn hoá đời sống. Qua đó khắc họa rõ nét sự thay đổi trong tâm sinh lý của Chí Phèo từ con quỷ dữ làng Vũ Đại nay muốn trở về làm người bình thường, kiếm tìm hạnh phúc, khát khao yêu thương.
* Ý nghĩa cái chết của Chí Phèo:
+ Cái chết của Chí Phèo không chỉ là một cái chết đơn thuần, đó là hành động lấy máu rửa thù của người nông dân bị tha hóa đã có sự thức tỉnh về quyền sống, quyết vùng lên đấu tranh.
+ Chí Phèo chết để tự giải thoát cho bản thân và cho những người cùng cảnh ngộ bị áp bức, hành động tự tử của hắn tuy manh động, tự phát nhưng đó không phải là hành động lưu manh.
+ Cái chết của Chí thật đáng thương, qua đó đã thể hiện được sự đứng lên phản kháng của con người dưới đáy xã hội đối với chế độ thực dân nửa phong kiến tàn ác đã bóc lột, đẩy họ đến bước đường cùng. Một xã hội thối nát không cho con người ta có cơ hội được sửa sai, được trở về với cuộc sống lương thiện.
+ Bi kịch của một kiếp người lầm đường lạc lối đã bị tước mất tư cách làm người, bị đọa đày vào u mê, lầm lỗi.
+ Đây là chi tiết nghệ thuật độc đáo, một cái kết mang nhiều ý nghĩa sâu sắc, đồng thời qua đó nhà văn Nam Cao cũng thể hiện quan niệm hiện thực nhạy bén của mình: trong xã hội xưa, tình trạng xung đột giữa các tầng lớp, giai cấp ở nông thôn Việt Nam hết sức gay gắt, quyết liệt, điều đó chỉ có thể được giải quyết bằng những biện pháp quyết liệt.
Câu 7: So sánh và nhận xét về đoạn kết của hai truyện ngắn Chí Phèo (Nam Cao) và Vợ nhặt (Kim Lân).
Trả lời:
– Giống nhau:
+ Hai kết thúc truyện đều là những cái kết mở, giàu sức gợi, để lại cho bạn đọc những suy nghĩ, những trăn trở sâu xa về diễn biến tiếp theo của câu chuyện.
+ Đều phản ánh hiện thực đời sống tăm tối của con người trước Cách mạng tháng Tám.
+ Góp phần thể hiện tư tưởng cũng như tấm lòng nhân đạo sâu sắc của mỗi nhà văn.
– Khác nhau:
+ Truyện ngắn Chí Phèo được kết thúc bởi hình ảnh “chiếc lò gạch cũ”- là hình ảnh xuất hiện ở đầu tác phẩm, gắn liền với xuất thân của Chí Phèo => qua đó để lại cho bạn đọc ấn tượng về một tương lai mờ mịt, đen tối về nơi mà Chí Phèo bị bỏ rơi năm xưa: cuộc đời Chí Phèo tuy kết thúc nhưng tấn bi kịch Chí Phèo sẽ vẫn còn tiếp diễn. Đây có thể coi là một cái kết buồn.
+ Trong đoạn kết của Vợ nhặt: Truyện Vợ Nhặt được kết thúc truyện bằng hình ảnh “đám người đói và lá cờ đỏ” hiện lên trong tâm trí của Tràng. Chi tiết ấy đã đánh thức một điều gì đó thật mới mẻ bên trong Tràng. Anh đã bắt đầu bước gần hơn với con đường cách mạng, bắt đầu có những nhận thức đúng đắn: Chỉ có đi theo cách mạng, đứng lên đấu tranh chống lại cái bạo tàn, áp bức mới có thể bảo vệ được hạnh phúc và sự bình yên của những người thân yêu.
=> Qua đó để lại ấn tượng mạnh trong người đọc về một cái kết có hậu, gợi ra một tương lai tươi sáng, tốt đẹp hơn nhờ sự xuất hiện của cách mạng. con người sẽ sớm thoát khỏi nạn đói, gia đình của Tràng sẽ có cuộc sống hạnh phúc và tốt đẹp hơn
* Nhận xét
– Dù kết của hai tác phẩm không hoàn toàn giống nhau nhưng nó đều truyền tải đến bạn đọc một thông điệp nhân văn sâu sắc: Một bên là niềm tin mãnh liệt của con người vào tương lai, vào cách mạng, vào cuộc sống hạnh phúc, một bên dù bị xã hội cũ đày đọa, áp bức, bóc lột đến mất nhân tính, nhưng đâu đó sâu bên trong mỗi con người vẫn sẽ tồn tại bản tính lương thiện vốn có.
=> Qua đó ta có thể thấy, cả hai tác giả đều có niềm tin mãnh liệt vào con người, vào ý chí kiên cường, điều đó sẽ giúp họ vượt qua mọi khó khăn, thách thức
Câu 8: Hệ thống hóa những nét đáng chú ý trong nghệ thuật kể chuyện của Nam Cao ở truyện ngắn này trên các phương diện: người kể chuyện, điểm nhìn và lời trần thuật.
Trả lời:
- Người kể chuyện: Người kể chuyện ở ngôi thứ ba – người kể chuyện toàn tri, thể hiện cảm xúc và suy nghĩ của nhân vật.
- Điểm nhìn nghệ thuật linh hoạt. Từ người dẫn chuyện đến lời nói của nhân vật, của người dân làng Vũ Đại đều được tác giả thể hiện một cách tài tình qua câu từ sắc bén. Qua đó thể hiện cái nhìn đa dạng, đa chiều của tác giả về một sự việc, khiến người đọc hiểu rõ hơn về tâm tư, tình cảm của các nhân vật trong câu chuyện.
- Lời trần thuật: kể truyện linh hoạt tự nhiên phóng túng mà vẫn nhất quán, chặt chẽ, đảo lộn trình tự thời gian, mạch tự sự có những đoạn hồi tưởng, liên tưởng tạt ngang, tưởng như lỏng lẻo mà thực sự rất tự nhiên, hợp lý, hấp dẫn.
Kết nối đọc – viết
Đề bài: Viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) trình bày suy nghĩ của bạn về chi tiết bát cháo hành của thị Nở trong truyện ngắn Chí Phèo.Đoạn văn tham khảo
Nam Cao là một trong những nhà văn hiện thực xuất sắc của nền văn học Việt Nam hiện đại. Nhắc đến Nam Cao không thể không nhắc tới kiệt tác Chí Phèo với sự thành công xuất sắc và vang dội về mặt nội dung. Bên cạnh đó, để tạo nên thành công vang dội ấy, cũng không thể không nhắc đến hình ảnh bát cháo hành – một chi tiết nghệ thuật đặc sắc góp phần thể hiện giá trị nhân đạo của tác phẩm. Bát cháo ấy do thị Nở nấu có thể chẳng mấy ngon nhưng qua đó đã thể hiện tình yêu thương chân thành của Thị Nở dành cho Chí phèo. Bát cháo mang hương vị của hạnh phúc, là tình yêu muộn màng mà Chí Phèo được hưởng. Nó giúp Chí cảm nhận được những thanh âm bình dị của cuộc sống, khơi dậy niềm khát khao được làm hòa với mọi người, đồng thời tạo nên niềm tin và hi vọng vào một cơ hội được trở về với cuộc sống thiện lương thiện. Qua hình ảnh bát cháo hành, tác giả ngợi ca sức mạnh cảm hóa con người bằng tình người cũng như thể hiện tấm lòng yêu thương, trân trọng đối với những mảnh đời khốn khổ.