Gợi dẫn trước văn bản đọc
Câu 1: Khi nghe cụm từ “con rối”, điều đầu tiên bạn nghĩ tới là gì? Vì sao như vậy?Trả lời:
Khi nghe cụm từ “con rối”, điều đầu tiên em nghĩ tới là những người không có chính kiến, không biết suy nghĩ, bị người khác đứng sau giật dây, điều khiển và chỉ làm việc theo sự sắp xếp của người khác, thực chất trong tay không có quyền hạn hay hiểu biết gì.
Câu 2: Bạn đã có những hiểu biết gì về rối nước? Hãy nêu những điều bạn còn thắc mắc và muốn tìm hiểu sâu thêm về loại hình nghệ thuật này
Trả lời:
Em được biết múa rối nước là loại hình nghệ thuật dân gian, các nghệ nhân sẽ ở phía sau cánh gà để điều khiển các con rối trên sân khấu và chúng đều được thả nổi trên mặt nước
Em thắc mắc làm sao người nghệ nhân có thể điều khiển được con rối từ phía sau cánh gà.
Đọc văn bản
Câu 1: Đoạn chữ in đậm này là sa-pô của văn bản. Hãy nhớ lại các chức năng thông thường của một sa-pô.Trả lời:
- Các chức năng của sa-pô:
+ Hoàn thiện tiêu đề
+ Tóm tắt nội dung
+ Chứng minh tính thời sự
+ Nêu rõ hoàn cảnh
+ Thông báo bố cục
+ Thu hút người đọc
Câu 2: Trò rối nước ở Việt Nam ra đời từ bao giờ?
Trả lời:
- Trò múa rối nước ở Việt Nam không có thời gian ra đời chính xác. Tương truyền, múa rối nước được hình thành từ thế kỉ XI – XII.
Câu 3: Không gian biểu diễn đặc trưng của múa rối nước
Trả lời:
- Nhà rối (thủy đình) trên mặt ao làng với lối kiến trúc mái chùa cong cong mành tre, cờ phướn, võng lọng, cổng hàng mã,... tạo nên một sân khấu sinh động.
- Ngày nay, thủy định được dựng ngay trong các nhà hát và trong các khu du lịch sinh thái,… với sân khấu là hồ nhân tạo.
Câu 4: Trong trò rối nước, con rối đã được chế tác và điều khiển như thế nào?
Trả lời:
- Chế tác: những con rối được đẽo gọt từ gỗ sung, tạo hình ngộ nghĩnh.
- Điều khiển: Người điều khiển sử dụng hệ thống sào kết hợp với dây để điều khiển con rối, đứng sau bức mành (buồng trò).
Câu 5: Việc bảo tồn, phát triển rối nước có điểm gì chung với bảo tồn, phát triển các loại hình nghệ thuật cổ truyền khác của dân tộc?
Trả lời:
- Duy trì bằng cách sinh hoạt biểu diễn hội hè ở các làng xã và khắp cả nước
- Tuy nhiên phát triển không chỉ là nhân rộng địa điểm, tăng số lượng suất diễn mà còn là sự tìm tòi, sáng tạo để đào sâu và phát huy những giá trị vốn có của nghệ thuật múa rối.
Trả lời câu hỏi
Câu 1: Tóm tắt những thông tin chính của văn bản.Trả lời:
- Múa rối nước được hình thành cách đây rất lâu, từ thế kỉ XI – XII
- Múa rối nước thường biểu diễn vào những dịp hội hè trong lãng xã và sau này trở thành loại hình nghệ thuật lớn.
- Không gian biểu diễn đặc trưng của múa rối nước
- Tạo hình và kĩ thuật biểu diễn của nghệ thuật múa rối nước, dù đã có sự thay đổi về không gian biểu diễn nhưng các nghệ nhân vẫn đang cố gắng truyền tải nét truyền thống tới khán giả.
- Sự khác nhau về hai loại hình rối nước và rối cạn
- Múa rối nước trong bối cảnh xã hội hiện đại 4.0
Câu 2: Tìm trong văn bản những thông tin cho phép khẳng định múa rối nước là “môn nghệ thuật thấm đẫm tinh thần Việt”.
Trả lời:
- Sự hình thành: Múa rối nước vốn thường được biểu diễn trong các buổi hội làng hay các dịp lễ tết, khi bà con đã thu xếp xong việc đồng áng để cùng ra đình góp vui
- Không gian, chất liệu biểu diễn:
+ Để diễn được trò rối nước, người ta phải dựng lên nhà rối trên mặt ao làng với lối kiến trúc mái chùa cong cong cùng mành tre, cờ phướn, võng lõng, cổng hàng mã, ...
+ Âm thanh và ánh sáng: cần tiếng đàn, tiếng hát, tiếng trống mõ, tiếng kèn sáo và cả những tiếng pháo phụ trợ để thật tròn vai.
Câu 3: Nêu đặc điểm của cách triển khai thông tin trong văn bản. Hãy phân tích mức độ thuyết phục của cách triển khai ấy.
Trả lời:
* Thông tin trong văn bản được triển khai theo từng yếu tố của nghệ thuật múa rối nước tạo thành một chuỗi liên tục giúp người đọc hiểu và nắm được thông tin về bộ môn nghệ thuật này, gồm các thông tin:
- Nguồn gốc
- Không gian và thời gian biểu diễn
- Tạo hình và kĩ thuật biểu diễn
- Các loại hình múa rối: múa rối nước và múa rối cạn
- Những khó khăn và thách thức của nghệ thuật múa rối nước trong bối cảnh xã hội 4.0 hiện đại
- Mỗi phần được chia thành các luận điểm rõ ràng, có sự so sánh giữa quá khứ và hiện tại, lập luận có logic và có tính xác thực.
Câu 4: Nêu nhận xét về phần sa-pô của văn bản, từ đó rút ra cách viết sa-pô cho một văn bản thông tin nói chung.
Trả lời:
- Phần sa-pô của văn bản được viết thành một đoạn văn riêng biệt, trình bày ngay đầu tiên và khác phông chữ với văn bản, có nội dung tóm tắt lại những thông tin chính của nghệ thuật múa rối nước.
- Cách viết sa-pô: Đoạn Sapo này có thể được viết bởi 1 hoặc nhiều câu văn hoàn chỉnh khác nhau. Những câu văn này có thể ngắn, có thể dài nhưng nó phải mang tính khái quát để người đọc hiểu được nội dung phần thông tin mà bạn cung cấp phía dưới. Có thể dùng những từ ngữ gợi mở, từ khóa để gây sự chú ý và hấp dẫn cho người đọc.
Câu 5: Nếu được phép bổ sung vào văn bản những thông tin về các câu chuyện được kể trên sân khấu rối nước, bạn có thể nói điều gì?
Trả lời:
- Nếu được phép bổ sung vào văn bản những thông tin về các câu chuyện được kể trên sân khấu rối nước, em có thể bổ sung những vở múa rối nước nổi tiếng như Bật cờ, Múa rồng, Em bé chăn trâu, Cày cấy, Cậu ếch, Bắt vịt, Đánh cá, Vinh quy bái tổ, Múa sư tử, Múa phượng, Lê Lợi trả gươm, Nhi đồng vui chơi, Đua thuyền,… và một số nhà hát múa rối hiện nay như Nhà hát múa rối Thăng Long, Nhà hát múa rối Trung ương, Nhà múa rối nước Rồng Vàng,…
Câu 6: Từ văn bản được học, hãy nêu cảm xúc, suy nghĩ của bạn về rối nước nói riêng và nghệ thuật cổ truyền của dân tộc nói chung.
Trả lời:
- Nghệ thuật dân gian đóng vai trò quan trọng và là linh hồn của nền văn hóa của cả một dân tộc. Việt Nam cũng vậy. Nghệ thuật dân gian mỗi vùng miền sẽ có 1 sắc thái khác nhau và mang giá trị nhân văn, thẩm mĩ riêng. Tuy nhiên thời đại 4.0 phát triên đồng nghĩa với việc khán giả dần ít được tiếp xúc với các loại hình dân gian truyền thống của Việt Nam.
- Mặc dù không còn ưa chuộng như trước đây, nhưng giá trị của các loại hình nghệ thuật mang lại là vô giá, nó không chỉ là nét đẹp riêng của dân tộc mà còn lưu giữ và phản ánh chân thực nhất đời sống văn hóa của người Việt xưa. Các loại hình nghệ thuật dân gian Việt Nam trên đều là những di sản văn hóa phi vật thể cần được bảo tồn và phát triển.
Kết nối đọc – viết
Đề bài: Viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) về chủ đề: Múa rối nước – món quà kì diệu từ đồng ruộng Việt Nam.Đoạn văn tham khảo
Múa rối nước là loại hình nghệ thuật đặc sắc của văn hóa lúa nước, là một sáng tạo độc đáo của cư dân vùng châu thổ sông Hồng, được manh nha từ công cuộc chế ngự, cải tạo nước. Múa rối nước Rối nước thường được diễn vào những ngày nông nhàn, ngày xuân, trong các lễ hội. Thông qua các câu chuyện được nghệ sỹ rối nước thể hiện, người xem sẽ cảm nhận được sắc thái của hội làng, gửi gắm vào đó những mơ ước bình dị cho cuộc sống. Do tính đặc sắc, nên từ nghệ thuật mang yếu tố dân gian, múa rối nước đã nhanh chóng trở thành nghệ thuật truyền thống, có thể sánh ngang với tuồng, chèo là những bộ môn nghệ thuật có vị trí cao trong nền sân khấu dân tộc. Giữa thiên nhiên thơ mộng, khán giả có cơ hội chiêm ngưỡng một loại hình nghệ thuật trong đó có đất, nước, cây xanh, mây, gió, có lửa, có khói mờ vương tỏa, có cả mái đình với những hàng ngói đỏ. Thật sự là một sự hòa hợp độc đáo của nghệ thuật, thiên nhiên và con người.