Soạn bài Truyện về các vị thần sáng tạo thế giới – Ngữ văn 10 Kết nối tri thức

Câu hỏi 2: Hãy chỉ ra một số dấu hiệu giúp người đọc nhận biết ba truyện kể trên thuộc nhóm thần thoại suy nguyên.

– Nhân vật chính: Thần Trụ Trời, thần Sét, thần Gió => đều là những vị thần sáng tạo thế giới

– Cốt truyện đơn giản

– Chức năng của các nhân vật trong truyện là cắt nghĩa, lí giải các hiện tượng tự nhiên.

– Câu chuyện gắn liền với thời gian phiếm chỉ, mang tính ước lệ và không gian vũ trụ với nhiều cõi khác nhau. 

– Lối tư duy chất phác, tự nhiên mà sâu sắc cùng trí tưởng tượng bay bổng.

– Nội dung: lí giải về các hiện tượng tự nhiên và đời sống xã hội (sự hình thành của bầu trời, mặt đất, của sấm sét và gió).

Câu hỏi 3: Trong cái nhìn của con người cổ đại, thần Trụ Trời, thần Gió, thần Sét có hình dạng và “tính khí” ra sao? Sự tưởng tượng về các vị thần ấy được hình thành trên cơ sở nào?

* Trong cái nhìn của con người thời cổ đại:

– Thần Trụ Trời: Thân thể to lớn, chân thần bước một bước là từ tỉnh này qua tỉnh nọ hay từ đỉnh núi này sang đỉnh núi khác.

– Thần Sét: mặt mũi nanh ác, tiếng quát tháo rất dữ dội, luôn mang bên mình lưỡi búa đá.

– Thần Gió: hình dạng kì quặc, không có đầu. 

⇒ Trong cái nhìn của người cổ đại, thần Trụ Trời, thần Gió, thần Sét đều là các vị thần có hình dạng khổng lồ, tính khí nóng nảy. Các vị thần đều có sức mạnh siêu nhiên. 

* Sự tưởng tượng về các vị thần ấy được hình thành trên cơ sở của các hiện tượng tự nhiên và đời sống (dựa vào đặc điểm của các hiện tượng tự nhiên, xã hội).

– Ví dụ: 

+ Bầu trời rộng lớn ⇒ Thần Trụ Trời có thân thể to lớn, dùng đầu đội trời.

+ Sét là những tia nhỏ, âm thanh lớn ⇒ thần Sét có mặt mũi rất nanh ác, tiếng quát tháo rất dữ dội, phản ánh cơn thịnh nộ của Ngọc Hoàng.

+ Gió không có hình thù rõ ràng ⇒ thần Gió có hình dạng kì quặc, không có đầu. 

Câu hỏi 4: Công việc của thần Trụ Trời, thần Sét và thần Gió là gì? Công việc đó được miêu tả như thế nào, nhằm mục đích gì?

Câu hỏi 5: Hình tượng thần Trụ Trời, thần Sét và thần Gió phản ánh những quan niệm, nhận thức gì của người nguyên thủy về thế giới tự nhiên? Những khát vọng nào đã được họ gửi vào hình tượng đó?

– Trong thế giới tự nhiên, người nhận thức về thế giới vô cùng bí ẩn, có những năng lực kì lạ không thể giải thích. Vì vậy, họ tạo ra hình tượng các vị thần để lí giải tất cả những hiện tượng tự nhiên xảy ra xung quanh. Họ quan niệm rằng, mỗi hiện tượng tự nhiên đều do một vị thần nào nó tạo ra. Coi tự nhiên như một thế lực siêu nhiên mà ở đó thế giới thần linh tồn tại, chi phối và điều khiển mọi thứ. 

– Điều này phản ánh nhận thức chưa thực sự đúng đắn, đầy đủ và chính xác về tự nhiên.

Câu hỏi 6: Chỉ ra những đặc điểm nổi bật trong cách xây dựng nhân vật của chùm truyện. Từ đó, nhận xét về thái độ, tình cảm của người xưa đối với thế giới tự nhiên.

* Đặc điểm:

– Nhân vật là con người cụ thể được khắc họa trong tác phẩm văn học bằng các biện pháp nghệ thuật. Nhân vật trong ba truyện trên đều là các vị thần, có hình dạng khổng lồ, khác biệt và có sức mạnh siêu nhiên, ảnh hưởng lớn đối với cuộc sống người dân. 

– Chức năng nhân vật: cắt nghĩa, lí giải các hiện tượng tự nhiên trong đời sống xã hội.

– Nghệ thuật: Sử dụng các yếu tố tưởng tượng kì ảo.

* Thái độ, tình cảm của người xưa đối với thế giới tự nhiên

– Người nguyên thủy dùng trí tưởng tượng để hình dung, giải thích và chinh phục thế giới.

– Việc xây dựng hình tượng các vị thần để lí giải thể hiện sự tôn kính, ngưỡng mộ, niềm tin của người nguyên thủy đối với thế giới tự nhiên.

Câu hỏi 7: Trong những điều làm nên vẻ đẹp “một đi không trở lại" của thần thoại, có niềm tin thiêng liêng về một thế giới mà ở đó vạn vật đều có linh hồn. Theo bạn, niềm tin ấy có còn sức hấp dẫn với con người hiện đại không? Vì sao?

- Trong những điều làm nên vẻ đẹp “một đi không trở lại” của thần thoại, có niềm tin thiêng liêng về một thế giới mà ở đó vạn vật đều có linh hồn. Theo em, niềm tin ấy vẫn còn sức hấp dẫn đối với con người hiện đại. 

Bởi lẽ đến nay, niềm tin này vẫn được thể hiện qua các tín ngưỡng của nhân dân ta vẫn còn lưu giữ đến giờ như thờ sơn thần, thủy thần, thờ cá ông,…Nó đã trở thành một phần không thể thiếu trong đời sống tinh thần của con người, càng những khi gặp khó khăn, con người lại càng tìm đến điểm tựa tâm linh để chiêm nghiệm, tìm kiếm sự thanh thản trong tâm tưởng, từ đó nhận ra giá trị, ý nghĩa của cuộc sống.

Việc con người có niềm tin tín ngưỡng, tin vào những vị Thần Phật chính là điển hình cho thấy ngày nay, chúng ta vẫn luôn có niềm tin vào thế giới linh thiêng. 

Đề bài: Viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) phân tích một chi tiết kì ảo trong một truyện thần thoại đã học hoặc tự đọc thêm.

Nữ Oa, nữ thần sinh ra loài người, chứng kiến sự hỗn loạn của thế gian khi Thủy Thần và Hỏa Thần gây nên cuộc tranh chấp dữ dội, khiến cây cột chống trời gãy đổ và một góc trời sụt lở, mang đến tai họa cho loài người sống trong bình yên.

Đau lòng vì thấy con cháu phải chịu đựng sự khổ đau trong bóng tối, Nữ Oa không ngần ngại vất vả, khắc phục khó khăn. Bà lặn lội ngày đêm, tự tay khai quật và lấy đá làm núi để vá lại những vết thương trên bầu trời. Nhờ công sức của bà, con người được sống dưới bầu trời trong xanh, ngắm mây ngũ sắc, không còn sợ hãi trời đổ sập hay lũ lụt, cũng không phải lo lắng trước các sinh vật hung ác. Họ có thể chăm lo làm ăn, bốn mùa no đủ, vui tươi.