Gợi dẫn trước văn bản đọc
Câu 1 SGK Ngữ văn 10 KNTT - Soạn bài Phục hồi tầng ozone (trang 84): Bạn có theo dõi tin tức không? Bạn thường theo dõi tin tức trên những kênh truyền thông nào và quan tâm đến những gì khi tiếp nhận tin tức?Trả lời:
– Tôi hay theo dõi tin tức trên chương trình Thời sự, Chuyển động 24h của VTV, một số trang báo điện tử khác.
– Tôi thường theo dõi tin tức thông tin qua bản tin thời sự của VTV, qua Facebook. Khi tiếp nhận tin tức, tôi quan tâm đến độ xác thực của thông tin.
Câu 2 SGK Ngữ văn 10 KNTT - Soạn bài Phục hồi tầng ozone (trang 84): Bạn biết gì về tầng ozone và đã bao giờ nghe về việc tầng ozone bị thủng?
Trả lời:
– Tầng ôzôn là vùng có nồng độ ôzôn cao trong tầng bình lưu, cách bề mặt Trái đất từ 15 đến 35 km. Tầng ôzôn hoạt động như một lá chắn vô hình và bảo vệ chúng ta khỏi bức xạ tia cực tím (UV) có hại từ mặt trời. Đặc biệt, tầng ôzôn bảo vệ chúng ta khỏi bức xạ UV, được gọi là UV-B, gây cháy nắng. Tiếp xúc lâu dài với mức độ cao của UV-B đe dọa sức khỏe con người và gây hại cho hầu hết các loài động vật, thực vật và vi khuẩn, vì vậy tầng ôzôn bảo vệ tất cả sự sống trên Trái đất.
– Tôi đã từng nghe đến việc tầng ozone bị thủng do những phát minh của con người, làm ảnh hưởng đến tự nhiên. Thủng tầng Ozone gây mất cân bằng hệ sinh thái môi trường, hủy hoại các sinh vật nhỏ, đặc biệt ảnh hưởng tới sinh vật biển. Suy giảm tầng Ozone còn khiến tăng lượng bức xạ tia tử ngoại UV đến mặt đất và làm tăng các phản ứng hóa học, khói mù và mưa axit sẽ tăng lên, gây hại đến thực vật và giảm năng suất cây trồng.
Đọc văn bản
Câu 1 SGK Ngữ văn 10 KNTT - Soạn bài Phục hồi tầng ozone (trang 84): Nhan đề và những thông tin trong phần sa-pô của văn bản có gì đáng chú ý?Trả lời:
- Nhan đề và những thông tin trong phần sa-pô của văn bản đã khái quát được nội dung và vấn đề chính của văn bản.
Câu 2 SGK Ngữ văn 10 KNTT - Soạn bài Phục hồi tầng ozone (trang 84): Theo dõi thông tin về tầng ozone và vai trò của nó.
Trả lời:
+ Tầng ozone nằm ở độ cao khoảng 15-40km so với bề mặt Trái Đất, thuộc tầng bình lưu.
+ Chức năng của tầng ozone là che chắn tia UV, bảo vệ cuộc sống của con người, của hệ sinh thái động thực vật trên trái đất.
– Vai trò của tầng ozone: che chắn cho Trái Đất khỏi tia cực tím khỏi các yếu tố gây hại từ bên ngoài,(hay còn được gọi là tia UV), đây là loại tia gây ra bệnh ung thư và đục tinh thể ở người.
Câu 3 SGK Ngữ văn 10 KNTT - Soạn bài Phục hồi tầng ozone (trang 84): Chú ý thông tin về hợp chất CFC.
Trả lời:
– Hợp chất CFC là hợp chất nhân tạo Chlorofluorocarbon, được xem là hóa chất hoàn hảo, vừa rẻ tiền, có nhiều công dụng vừa không thâm gia phản ứng hóa học, bay hơi và tích tụ trong bầu khí quyển.
– Những hợp chất này rất dễ bay hơi nhưng khó cháy hơn metan, kém hòa tan trong nước và chủ yếu tan trong không khí.
– Đây là những chất hoá học được con người tổng hợp và sản xuất nhằm mục đích làm lạnh, làm chất đẩy và dung môi. Đặc biệt là trong ngành công nghiệp lạnh như: tủ lạnh, máy lạnh,…
Câu 4 SGK Ngữ văn 10 KNTT - Soạn bài Phục hồi tầng ozone (trang 84): Hai nhà khoa học Mô-li-nơ và Rao-lân đã phát hiện sự thật gì về chất CFC?
Trả lời:
– Hai nhà khoa học Mô-li nơ và Rao lân đã phát hiện sự thật về chất CFC: Ở thượng tầng khí quyển, các phân tử khí CFC bị phân hủy dưới tia UV. Sau đó, mỗi nguyên tử Cl tự do sẽ “cướp lấy” một nguyên tử O, khiến O3 (khí ozone) nay chỉ còn là O2 (khí oxygen), tức là “bào” lớp ozone.
Câu 5 SGK Ngữ văn 10 KNTT - Soạn bài Phục hồi tầng ozone (trang 84): Những tổn hại to lớn mà chất CFC gây ra đối với tầng ozone đã được diễn giải như thế nào?
Trả lời:
– Những tổn hại to lớn mà chất CFC gây ra đối với tầng ozone đã được diễn giải một cách rõ ràng, giải thích về quá trình phân tách các phân tử Cl của chất ClO và các phân tử Cl tự do đó sẽ làm tổn hại tầng ozone.
– Khí CFC là chlorfluorcacbon và CFM là cholorfluoromethane. Hợp chất cacbon florua thường được gọi là cloflometan hay là CFM, hay là “freon”. Freon – 12 thường được dùng làm chất trao đổi nhiệt trong kỹ thuật làm lạnh. Chúng là khí trơ đối với các phản ứng hoá học, lý học thông thường, nhưng khi chúng được tích luỹ ở tầng cao khí quyển dưới tác dụng của các tia tử ngoại đã làm thoát ra nguyên tử clo. Mỗi một nguyên tử clo lại phản ứng dây chuyền với 100.000 phân tử ozon và biến ozon thành oxi.
– Trong tầng bình lưu của khí quyển luôn luôn xảy ra phản ứng quang hoá phân huỷ phân tử CFC và tạo ra nguyên tử clo, khí này sẽ luôn luôn tồn tại và tiếp tục phá huỷ tầng ozon.
Câu 6 SGK Ngữ văn 10 KNTT - Soạn bài Phục hồi tầng ozone (trang 84): Liên hợp quốc đã có những nỗ lực gì nhằm xóa sổ các hóa chất có hại cho tầng ozone?
Trả lời:
– Liên hợp quốc bắt đầu đàm phán về hiệp ước xóa sổ các chất có hại cho tầng ozone từ năm 1986. Năm 1989, Nghị định thư Mông-tơ-rê-an có hiệu lực.
– Năm 2008, Nghị định đó của Liên hợp quốc đã được mọi quốc gia trên thế giới phê chuẩn, góp phần đưa đến sự tẩy chay của người tiêu dùng, sự quyết liệt của giới chính trị và nguồn đầu tư vào công nghệ để ngừng sản xuất CFC.
Câu 7 SGK Ngữ văn 10 KNTT - Soạn bài Phục hồi tầng ozone (trang 84): Những nhân tố nào làm nên thành công của nỗ lực hồi phục tầng ozone?
Trả lời:
– Những cá nhân cụ thể đã kích hoạt quá trình thay đổi quỹ đạo của nhân loại: Phát hiện và nghiên cứu các giải pháp của các nhà khoa học.
– Sự góp sức từ công chúng: sự đồng lòng của toàn nhân loại
– Sự đồng thuận quốc tế: quy tụ của Liên hợp quốc
– Hành động nhất quán toàn cầu.
Trả lời câu hỏi
Câu hỏi 1 SGK Ngữ văn 10 KNTT - Soạn bài Phục hồi tầng ozone (trang 84): Thông tin chính của văn bản là gì? Đó là thông tin khoa học hay thông tin thời sự chính trị? Vì sao?Trả lời:
- Thông tin chính trong văn bản là viết về quá trình hành động phục hồi tầng ozone của toàn cầu.
- Đây là thông tin thời sự chính trị. Vì dù văn bản có đề cập đến các thông tin về khoa học, nhưng mục đích chính của nó là cho thấy sự nỗ lực toàn cầu để phục hồi tầng ozone, cũng là để bảo vệ cuộc sống trên Trái Đất.
Câu hỏi 2 SGK Ngữ văn 10 KNTT - Soạn bài Phục hồi tầng ozone (trang 84): Hãy nhận xét về cách đặt nhan đề và cách triển khai nội dung của văn bản.
Trả lời:
- Cách đặt nhan đề phù hợp với cách triển khai nội dung của văn bản. Văn bản đi từ những hành động phục hồi tầng ozone (phát hiện, hành động) đến nhấn mạnh vai trò của nỗ lực toàn cầu trong việc phục hồi được lớp lá chắn này.
Câu hỏi 3 SGK Ngữ văn 10 KNTT - Soạn bài Phục hồi tầng ozone (trang 84): Theo bạn, ngôn ngữ của văn bản này đã đáp ứng được những yêu cầu nào của một bản tin? Bạn có đồng tình khi người đưa tin coi nhà nghiên cứu khoa học là "thám tử", "tuyến phòng thủ", và nỗ lực phục hồi tầng ozone là "cuộc chiến"?
Trả lời:
– Theo tôi, ngôn ngữ của văn bản này đã đáp ứng được những yêu cầu nào của một bản tin:
+ Nội dung là sự kiện cập nhật, thu hút sự quan tâm, chú ý của nhiều người.
+ Thông tin mang tính xác thực cao.
+ Ngôn ngữ ngắn gọn, sáng rõ, đơn giản, ngắn gọn, rõ ràng của một bản tin.
+ Hình thức một bài báo.
– Tôi đồng tình với việc sử dụng các cụm từ “thám tử”, “tuyến phòng thủ” để gọi nhà nghiên cứu khoa học và từ “cuộc chiến” để gọi “nỗ lực phục hồi tầng ozone”. Vì bản chất của nghiên cứu khoa học là tìm tòi và khám phá bản chất của các hiện tượng, sự việc trong thế giới, từ đó góp phần bảo vệ thế giới. Tính chất ấy cũng giống với “thám tử” và “tuyến phòng thủ”.
– Việc phục hồi tầng ozone là quá trình lâu dài và có sự khó khăn, cần có sự góp sức của các nhà nghiên cứu khoa học tìm kiếm và đưa ra các giải pháp giúp phục hồi tầng ozone nên cũng có thể coi đây là một “cuộc chiến vì để có thể phục hồi tầng ozone, cần phải loại bỏ hết các chất CFC trong sản xuất, đời sống cũng như cần sự hỗ trợ, chung tay của toàn cầu.
– Ở đây, tác giả đã sử dụng dấu ngoặc kép để chúng ta hiểu đó là một cách nói đặc biệt. Đây là cách nói ẩn dụ, gây ấn tượng mạnh với người đọc, gợi nhiều liên tưởng và giúp bài viết thêm sinh động.
Câu hỏi 4 SGK Ngữ văn 10 KNTT - Soạn bài Phục hồi tầng ozone (trang 84): Hãy đánh giá tính hiệu quả của việc đưa phương tiện phi ngôn ngữ vào văn bản.
Trả lời:
- Tín hiệu phi ngôn ngữ trong văn bản là hình ảnh mô phỏng lỗ thủng tầng ozone ở Nam Cực giai đoạn 1979-2019.
- Việc đưa kí hiệu phi ngôn ngữ vào trong văn bản có tính hiệu quả cao, làm tăng tính trực quan cho thông tin, người đọc dễ dàng hình dung hơn về thông tin và các số liệu được đưa ra.
Câu hỏi 5 SGK Ngữ văn 10 KNTT - Soạn bài Phục hồi tầng ozone (trang 84): Nêu quan điểm chính của tác giả bài viết. Hãy bàn luận về quan điểm ấy.
Trả lời:
- Tính hiệu quả của việc đưa phương tiện phi ngôn ngữ vào văn bản: Làm cho văn bản trở nên trực quan, sinh động, giúp người đọc dễ hình dung được tình trạng của tầng ozone theo thời gian.
Câu hỏi 6 SGK Ngữ văn 10 KNTT - Soạn bài Phục hồi tầng ozone (trang 84): Hãy tìm hiểu một số vấn đề trên thế giới hiện nay cần đến những nỗ lực toàn cầu và chỉ ra những lí do dẫn đến sự thành công hay chưa thành công trong việc giải quyết những vấn đề ấy.
Trả lời:
- Theo báo cáo, Bắc Cực ngày càng ấm hơn, ít băng giá hơn và ẩm ướt hơn với các hiện tượng thời tiết, khí hậu và phản ứng hệ sinh thái cực đoan trong khu vực. Năm 2023 là năm ấm thứ 6 được ghi nhận ở Bắc Cực. Phạm vi băng biển tiếp tục giảm, với mức thấp kỷ lục được ghi nhận vào ngày 17/9 vừa qua.
- Về vấn đề này hiện nay vẫn chưa thật sự tìm ra được giải pháp giải quyết triệt để, sự nỗ lực toàn cầu chưa được áp dụng triệt để trong việc này. Một số nước vẫn còn thờ ơ vì họ cho rằng vấn đề này không ảnh hưởng đến đất nước của họ. Họ còn chưa ý thức rõ về sự nguy hại của sự biến đổi khí hậu này đang làm mất cân bằng hệ sinh thái giữa các châu lục.
- Vấn đề đặt ra trước mắt là cần phải giảm đáng kể lượng khí thải nhà kính vì những lượng khí thải này đang là nguyên nhân hàng đầu gây ra những thay đổi này”.
Câu hỏi 7 SGK Ngữ văn 10 KNTT - Soạn bài Phục hồi tầng ozone (trang 84): Từ hai văn bản Phục hồi tầng ozone: Thành công hiếm hoi của nỗ lực toàn cầu (Lê My) và Sự sống và cái chết (Trịnh Xuân Thuận), bạn suy nghĩ gì về sự tồn vong của nhân loại và Trái Đất?
Trả lời:
– Từ hai văn bản Phục hồi tầng ozone: Thành công hiếm hoi của nỗ lực toàn cầu (Lê My) và Sự sống và cái chết (Trịnh Xuân Thuận), tôi nghĩ nếu như con người không biết cách để bảo vệ môi trường, không có sự chung sức chung lòng cũng như khoa học hiện đại thì sự tồn vong của nhân loại và Trái Đất là một khả năng hoàn toàn có thể xảy ra. Sự tồn vong là một quy luật thiết yếu trong cuộc sống, là một vòng tuần hoàn không thể phá vỡ, con người luôn phải nỗ lực để sống sót.
Câu hỏi 8 SGK Ngữ văn 10 KNTT - Soạn bài Phục hồi tầng ozone (trang 84): Theo bạn, thế nào là một bản tin có giá trị?
Trả lời:
– Một bản tin có giá trị là bản tin cung cấp một hoặc một số thông tin hữu ích, cần thiết với đời sống và mong muốn của người đọc, những thông tin này phải trả lời được những câu hỏi cơ bản về một vấn đề, một sự kiện nào đó thu hút sự quan tâm, chú ý của nhiều người và tạo được sự tác động đối với xã hội. Các thông tin được nêu trong bản tin có sự mạch lạc, chính xác và có tính khách quan, thuyết phục được người đọc tin vào những thông tin đó.
– Đồng thời, bản tin đó cũng cần gửi gắm một quan điểm của người viết, để kích thích người đọc tiếp nhận thông tin một cách chủ động, tự xác lập một quan điểm về thực tại.
Kết nối đọc - viết
Đề bài: Viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) nêu suy nghĩ của bạn về giải pháp làm giảm rác thải nhựa trên toàn cầu.Đoạn văn tham khảo
Rác thải nhựa đang là một vấn đề nhức nhối trong xã hội hiện nay. Nó gây ra những tác hại nghiêm trọng đến sức khoẻ con người, đến môi trường, đặc biệt là biển cả. Vì vậy, việc giảm thải rác thải nhựa trên toàn cầu đang là vấn đề được cả xã hội quan tâm.Để giảm rác thải nhựa, chúng ta có thể tái sử dụng hoặc hạn chế các sản phẩm từ nhựa. Một túi nylon phải mất từ 400 đến 1000 năm mới có thể phân hủy. Thay vì sử dụng túi nylon khi đi chợ, ta có thể thay nó bằng những chiếc làn, giỏ. Tái sử dụng các loại chai lọ; Sử dụng các dụng cụ ăn uống (bát, đũa, thìa, muỗng) bằng gỗ, sứ; Hạn chế sử dụng túi nilong nếu không cần thiết. Bỏ rác đúng nơi quy định, không vứt rác bừa bãi, chủ động phân loại rác thải.
Tuy nhiên, điều quan trọng nhất đó chính là ý thức bảo vệ môi trường của mỗi người. Hãy ngừng tạo ra rác thải nhựa vì cuộc sống của chính bạn và những người xung quanh.