Giải Khoa học tự nhiên 8 Kết nối tri thức Bài 38: Hệ nội tiết ở người

Mở đầu

Câu hỏi mở đầu SGK Khoa học tự nhiên 8 Kết nối tri thức Bài 38 (trang 157): Với chiều cao 2,51 m, anh Kosen người Thổ Nhĩ Kỳ được sách Kỷ lục Guinness ghi nhận là người đàn ông cao nhất thế giới vào ngày 9/5/2011. Ngược lại, với chiều cao 0,51 m, anh Dangi người Nepal được ghi nhận là người đàn ông trưởng thành thấp nhất thế giới vào ngày 26/2/2012. Điều gì khiến họ cao lớn hoặc thấp bé bất thường so với chúng ta?

Trả lời:

- Điều khiến 2 nhân vật này cao lớn và thấp bé hơn so với người bình thường là do hàm lượng hormone tăng trưởng ở cơ thể họ nằm ngoài mức bình thường.

- Nếu hàm lượng hormone tăng trưởng quá cao trong giai đoạn sinh trưởng và phát triển sẽ khiến cơ thể cao lớn bất thường.

I. Các tuyến nội tiết trong cơ thể người

Câu hỏi SGK Khoa học tự nhiên 8 Kết nối tri thức Bài 38 (trang 158): Em hãy giải thích vì sao hoạt động của các hormone tuyến tụy giúp ổn định lượng đường trong máu. Quá trình tiết hormone điều hòa đường huyết bị rối loạn có thể dẫn đến hậu quả gì?

Trả lời:

- Hoạt động của các hormone tuyến tụy giúp ổn định lượng đường trong máu vì:

+ Khi lượng đường trong máu tăng quá mức bình thường (sau bữa ăn), tuyến tụy sẽ tăng tiết hormone insulin. Hormone insulin kích thích đưa glucose vào các tế bào cơ thể, đồng thời, kích thích gan tăng nhận và chuyển glucose thành dạng glycogen dự trữ. Kết quả là lượng đường trong máu trong máu giảm về mức bình thường.

+ Khi nồng độ glucose trong máu giảm quá mức bình thường (xa bữa ăn), tuyến tụy sẽ tăng tiết hormone glucagon. Hormone glucagon kích thích gan chuyển hóa glycogen thành glucose đưa vào máu. Kết quả dẫn đến lượng đường trong máu tăng lên về mức bình thường.

- Quá trình tiết hormone điều hòa đường huyết bị rối loạn có thể dẫn đến tình trạng mắc các bệnh lí như bệnh tiểu đường (lượng đường trong máu cao) hoặc chứng hạ đường huyết (lượng đường trong máu thấp), ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe và tính mạng của người bệnh.

II. Một số bệnh liên quan đến hệ nội tiết

Hoạt động SGK Khoa học tự nhiên 8 Kết nối tri thức Bài 38 (trang 159): Thảo luận nhóm để trả lời các câu hỏi và thực hiện các yêu cầu sau:

1. Bệnh đái tháo đường và bướu cổ có những biểu hiện nào trên cơ thế? Em hãy đề xuất biện pháp phòng chống các bệnh này.

2. Vận dụng hiếu biết về các tuyến nội tiết. Em hãy đề xuất các biện pháp bảo vệ sức khoẻ bản thân và gia đình, nêu tác dụng của các biện pháp đó.

3. Tìm hiểu một số bệnh nội tiết thường gặp ở địa phương theo gợi ý trong Bảng 38.1.

Trả lời:

1. 

a) Bệnh đái tháo đường

Biểu hiện của bệnh: ăn nhiều, uống nhiều, đi tiểu nhiều, sụt cân, có thể gây mù loà....

Biện pháp phòng bệnh: nên hạn chế đường, muối trong thức ăn; không nên dùng rượu, bia, nước ngọt có ga; ăn nhiều quả và rau xanh; luyện tập thể dục thể thao thường xuyên, vừa sức.

b) Bệnh bướu cổ do thiếu iodine

Biểu hiện của bệnh bướu cổ: trẻ chậm lớn, trí tuệ chậm phát triển, ở người lớn sẽ dẫn đến trí nhớ giảm sút, hoạt động thần kinh suy giảm, tuyến giáp phì đại nên có bướu ở cổ.

Biện pháp phòng bệnh: bổ sung đầy đủ các nguyên tố vi lượng cho cơ thể, đặc biệt là iodine; không ăn quá nhiều các thực phẩm không có lợi cho tuyến giáp như bắp cải trắng, bắp cải tím; tránh tiếp xúc với các yếu tố độc hại từ môi trường;...

2. Các biện pháp bảo vệ sức khỏe:

- Chế độ ăn uống đầy đủ chất dinh dưỡng và vi chất;

- Tránh stress, căng thẳng kéo dài;

- Hoạt động thể lực vừa sức thường xuyên;

- Ngủ đủ và ngủ sâu giấc; …

3. Một số bệnh nội tiết thường gặp ở địa phương