Mở đầu
Câu hỏi mở đầu SGK Khoa học tự nhiên 8 Kết nối tri thức Bài 41 trang (170): Một hồ nước, một rừng cây, thậm chí một thân cây cũng được coi là môi trường sống của sinh vật. Vậy môi trường sống là gì? Có những loại môi trường sống nào? Những nhân tố nào tạo nên môi trường sống?
Trả lời:
– Môi trường sống là nơi sống của sinh vật, bao gồm các nhân tố xung quanh sinh vật, có ảnh hưởng trực tiếp hoặc gián tiếp đến sự tồn tại và phát triển của chúng.
– Có 4 loại môi trường sống: môi trường đất, môi trường nước, môi trường trên cạn và môi trường sinh vật.
– Các nhân tố tạo nên môi trường sống là nhân tố vô sinh (ánh sáng, nhiệt độ, độ ẩm, xác động thực vật …) và nhân tố hữu sinh (sinh vật).
I. Môi trường sống
Hoạt động SGK Khoa học tự nhiên 8 Kết nối tri thức Bài 41 trang (170): Quan sát hình 41.1 em hãy kể tên các nhân tố trong môi trường sống của cây xanh
Trả lời:
– Các nhân tố trong môi trường sống của cây xanh: Nhiệt độ, ánh sáng, gió, độ ẩm, nồng độ O2, nồng độ CO2, các loài ấu trùng, con người,…
+ Nhiệt độ: Ảnh hưởng đến quá trình quang hợp và sự phát triển của cây.
+ Ánh sáng: Giúp cây chuyển đổi năng lượng từ ánh sáng thành năng lượng hóa học.
+ Gió: Ảnh hưởng đến việc trao đổi khí, giúp cây tiếp cận nhiều khí oxy và CO2 hơn.
+ Độ ẩm: Ảnh hưởng đến quá trình quang hợp.
+ Nồng độ O2: Cây cần oxy để hô hấp, giống như các sinh vật khác.
+ Nồng độ CO2: CO2 là nguồn carbon cho quá trình quang hợp, do đó, cây cần có đủ CO2 để sản xuất thức ăn.
+ Các loài ấu trùng: Ảnh hưởng đến cây xanh dưới nhiều khía cạnh. Châu chấu có thể làm tổn thương cây, trong khi con bò và cỏ có thể cạnh tranh với cây về tài nguyên.
+ Con người: Hoạt động của con người như xây dựng, đô thị hóa có thể làm thay đổi môi trường sống của cây xanh, từ việc cắt hạ cây đến thay đổi sự phân bố nước.
Câu hỏi SGK Khoa học tự nhiên 8 Kết nối tri thức Bài 41 trang (171): Em hãy xác định các loại môi trường sống được thể hiện trong Hình 41.2.
Trả lời:
- 4 loại môi trường sống lần lượt là: môi trường trong đất, môi trường sinh vật, môi trường trên cạn và môi trường nước.
II. Nhân tố sinh thái
Câu hỏi 1 SGK Khoa học tự nhiên 8 Kết nối tri thức Bài 41 trang (172): Phân loại các nhân tố trong môi trường sống của cây xanh ở Hình 41.1 vào nhóm nhân tố vô sinh và nhân tố hữu sinh.
Trả lời:
|
Nhân tố vô sinh |
Nhân tố hữu sinh |
|
Nhiệt độ, ánh sáng, gió, độ ẩm, nồng độ CO2, nồng độ O2. |
Con người, châu chấu, con bò, cỏ. |
Câu hỏi 2 SGK Khoa học tự nhiên 8 Kết nối tri thức Bài 41 trang (172): Tại sao trong nhóm nhân tố hữu cơ thì con người đã yếu tố ảnh hưởng lớn nhất tới đời sống nhiều loài sinh vật?
Trả lời:
– Trong nhóm nhân tố hữu sinh, con người là nhân tố ảnh hưởng lớn nhất tới đời sống của nhiều loài sinh vật. Con người có tư duy, có lao động để phục vụ cho mục đích của mình. Con người có thể làm thay đổi môi trường sống, dẫn đến tác động trực tiếp hoặc gián tiếp lên sự sống, sự phát triển của nhiều loài sinh vật.
III. Giới hạn sinh thái
Hoạt động 1 SGK Khoa học tự nhiên 8 Kết nối tri thức Bài 41 trang (173): Ở địa phương, người ta có ý định nhập nội 3 loài cá (A, B, C) về nuôi. Nhiệt độ trung bình trong năm tại đây dao động từ 15oC đến 30oC. Dựa vào thông tin về giới hạn sinh thái nhân tố nhiệt độ của mỗi loài cá (Hình 41.4), hãy cho biết nên nhập loại cá nào để nuôi tại đây và giải thích.
Trả lời:
* Dựa vào giới hạn sinh thái về nhiệt độ của 3 loài cá và nhiệt độ trung bình năm tại địa phương là từ 15 – 30oC, ta nên nhập loài cá B về nuôi vì:
– Loài B có giới hạn về nhiệt độ là từ 5 – 38oC và khoảng thuận lợi là 15 – 30oC nên phù hợp với điều kiện nhiệt độ trung bình trong năm ở địa phương phương này. Trong khi đó, loài cá A có giới hạn sinh thái là 0 – 14 oC, loài cá C là 34 – 45 oC đều nằm ngoài ngưỡng nhiệt độ trung bình của địa phương. Do đó, loài cá A và loài cá C sẽ không thể sinh trưởng và phát triển tốt khi được nuôi ở đây.
Hoạt động 2 SGK Khoa học tự nhiên 8 Kết nối tri thức Bài 41 trang (173): Tại sao một số loài cây nếu được trồng dưới tán rừng thì cho năng suất cao hơn khi trồng ở nơi trống trải?
Trả lời:
– Ở một số loài cây ưa bóng, nếu được trồng dưới tán rừng sẽ cho năng suất cao hơn. Vì những loại cây này có khả năng sinh trưởng và phát triển tốt trong điều kiện cường độ ánh sáng thấp (dưới tán rừng). Nếu đem những cây ưa bóng này đi trồng ở nơi trống trải, sự tác động trực tiếp của cường độ ánh sáng cao khiến cho các hoạt động sinh lí của cây bị rối loạn (đặc biệt là hoạt động quang hợp), từ đó, ảnh hưởng xấu đến năng suất của cây trồng.