Mở đầu
Câu hỏi mở đầu SGK Khoa học tự nhiên 8 Kết nối tri thức Bài 8 (trang 35): Tại sao giấm ăn, nước quả chanh, … đều có vị chua và được dùng để loại bỏ cặn trong dụng cụ đun nước?
Trả lời:
- Giấm ăn, nước quả chanh, … đều có vị chua và được dùng để loại bỏ cặn trong dụng cụ đun nước do đều có chứa acid.
I. Khái niệm acid
Hoạt động SGK Khoa học tự nhiên 8 Kết nối tri thức Bài 8 (trang 35): Tìm hiểu khái niệm acid
Bảng 8.1. Tên một số acid thông dụng, công thức hoá học và dạng tồn tại của acid trong dung dịch
Quan sát Bảng 8.1 và thực hiện các yêu cầu sau:
1. Công thức hoá học của các acid có đặc điểm gì giống nhau?
2. Dạng tồn tại của acid trong dung dịch có đặc điểm gì chung?
3. Đề xuất khái niệm về acid.
Trả lời:
1. Công thức hoá học của các acid đều có nguyên tố H.
2. Acid tồn tại trong dung dịch dưới dạng cation H+ và anion (ion âm).
3. Khái niệm về acid: Acid là hợp chất phân tử gồm có nguyên tử H liên kết với gốc acid. Khi tan trong nước tạo ra ion H+
Câu hỏi SGK Khoa học tự nhiên 8 Kết nối tri thức Bài 8 (trang 36): Hãy cho biết gốc acid trong các acid sau: H2SO4, HCl, HNO3
Trả lời:
II. Tính chất hóa học
Hoạt động SGK Khoa học tự nhiên 8 Kết nối tri thức Bài 8 (trang 36): Tính chất của dung dịch hydrochloric acid
Chuẩn bị: dung dịch HCl 1 M, giấy quỳ tím; hai ống nghiệm mỗi ống dựng một trong các kim loại Fe, Zn, ống hút nhỏ giọt.
Tiến hành:
- Nhỏ 1 – 2 giọt dung dịch HCl vào mẩu giấy quỳ tím.
- Cho khoảng 3 mL dung dịch HCl vào mỗi ống nghiệm đã chuẩn bị ở trên.
Mô tả hiện tượng xảy ra và viết phương trình hoá học.
Trả lời:
- Hiện tượng:
+ Khi nhỏ 1 - 2 giọt acid vào giấy quỳ tím thấy giấy chuyển màu đỏ.
+ Cho dung dịch HCl vào ống nghiệm đựng kim loại Fe thấy xuất hiện bọt khí bám xung quanh thanh sắt.
+ Cho dung dịch HCl vào ống nghiệm đựng kim loại Zn thấy xuất hiện bọt khí bám xung quanh thanh Zn.
PTHH:
Fe + 2HCl → FeCl2 + H2
Zn + 2HCl → ZnCl2 + H2
Câu hỏi SGK Khoa học tự nhiên 8 Kết nối tri thức Bài 8 (trang 36): Cho dung dịch HCl phản ứng với Kim loại Mg. Viết phương trình hóa học của phản ứng xảy ra.
Trả lời:
Phương trình hoá học của phản ứng xảy ra:
Mg + 2HCl → MgCl2 + H2
III. Một số acid thông dụng
1. Sulfuric acid
Câu hỏi SGK Khoa học tự nhiên 8 Kết nối tri thức Bài 8 (trang 37): Sử dụng hình 8.1 để trình bày các ứng dụng của Sulfuric acid
Trả lời:
Một số ứng dụng của sulfuric acid:
- Sản xuất phẩm nhuộm;
- Sản xuất giấy, tơ sợi;
- Sản xuất sơn;
- Sản xuất chất dẻo;
- Sản xuất chất tẩy rửa;
- Sản xuất phân bón …
2. Hydrochloric acid
Câu hỏi SGK Khoa học tự nhiên 8 Kết nối tri thức Bài 8 (trang 37): Sử dụng Hình 8.2 để trình bày về một số ứng dụng của hydrochloric acid.
Trả lời:
Một số ứng dụng của hydrochloric acid:
- Tẩy gỉ thép;
- Tổng hợp chất hữu cơ;
- Xử lí pH nước bể bơi …
3. Acetic acid
Câu hỏi SGK Khoa học tự nhiên 8 Kết nối tri thức Bài 8 (trang 38): Sử dụng Hình 8.3 để trình bày về các ứng dụng của acetic acid.
Trả lời:
Một số ứng dụng của acetic acid:
- Sản xuất sợi poly (vinyl acetate);
- Sản xuất sơn;
- Chế biến thực phẩm;
- Sản xuất dược phẩm …
Hoạt động 1 SGK Khoa học tự nhiên 8 Kết nối tri thức Bài 8 (trang 38): Hãy tìm hiểu về nhu cầu sử dụng và ứng dụng của một trong các acid sau: HCl, H2SO4, CH3COOH và trình bày trước lớp.
Trả lời:
- Nhu cầu sử dụng và ứng dụng của acid HCl:
+ Hiện nay, mỗi năm thế giới sản xuất hàng chục triệu tấn hydrochloric acid. Lượng lớn hydrochloric acid được sử dụng để sản xuất vinyl chloride cung cấp cho ngành nhựa, ammonium chloride để cung cấp cho ngành sản xuất phân bón, các chloride kim loại để cung cấp cho ngành hoá chất, các hợp chất hữu cơ chứa chlorine để phục vụ sản xuất dược phẩm, thuốc nhuộm. Ngoài ra, hydrochloric acid còn được dùng để trung hoà môi trường base hoặc thuỷ phân các chất trong quá trình sản xuất, tẩy rửa gỉ sét (thành phần chính là các iron oxide) bám trên bề mặt của các loại thép…
- Nhu cầu sử dụng và ứng dụng của acid H2SO4:
+ Mỗi năm, cả thế giới cần đến hàng trăm triệu tấn sulfuric acid. Trong đó, gần 50% lượng acid được dùng để sản xuất phân bón như ammonium sulfate, calcium dihydrogenphosphate (Ca(H2PO4)2) … Acid này còn được sử dụng trong sản xuất chất tẩy rửa, sơn, phẩm màu, thuốc trừ sâu, giấy, chế hoá dầu mỏ, …
- Nhu cầu sử dụng và ứng dụng của acid CH3COOH:
+ Một lượng lớn acetic acid được sử dụng để sản xuất vinyl acetate và cellulose acetate. Vinyl acetate được dùng để sản xuất keo dán và chất kết dính trong sản xuất giấy, sản xuất tơ (tơ vinylon), …; cellulose acetate được sử dụng làm tá dược trong sản xuất thuốc, sản xuất tơ, phim ảnh … Acetic acid còn được dùng để tổng hợp aluminium monoacetate (Al(OH)2COOCH3) làm chất cầm màu trong công nghệ dệt may, tổng hợp ethyl acetate, butyl acetate làm dung môi (để pha sơn), tổng hợp muối ammonium acetate (CH3COONH4) để sản xuất acetamide một chất có tác dụng lợi liểu và làm toát mồ hôi; tổng hợp phenylacetic acid dùng trong công nghiệp nước hoa, tổng hợp penicillin, tổng hợp chloroacetic acid dùng trong sản xuất chất diệt cỏ 2,4 – D và 2,4,5 – T, … Dung dịch acetic acid 2 – 5% được dùng làm giấm ăn, làm chất tẩy cặn trong siêu đun nước và nhiều ứng dụng trong cuộc sống hàng ngày.
Hoạt động 2 SGK Khoa học tự nhiên 8 Kết nối tri thức Bài 8 (trang 38): Việc sử dụng acid không đúng cách sẽ gây ô nhiễm môi trường đất, nước, không khí. Em hãy tìm hiểu về các tác hại này và trình bày trước lớp.
Trả lời:
Việc sử dụng acid không đúng cách sẽ gây ô nhiễm môi trường đất, nước, không khí. Cụ thể:
- Acid dư thừa sau sử dụng thải trực tiếp ra môi trường ngấm vào đất làm chua đất, làm rửa trôi các chất dinh dưỡng có trong đất … không những thế chúng còn làm cho cây trồng bị suy yếu và chết hàng loạt.
- Acid dư thừa sau sử dụng thải trực tiếp ra môi trường nước làm giảm độ pH của nước, khiến cho các loài sinh vật bị cản trở quá trình hấp thụ chất dinh dưỡng …
- Trong không khí các hạt acid lơ lửng gây ô nhiễm không khí, ảnh hưởng tới tầm nhìn xa trong không khí gây cản trở tới hoạt động nghiên cứu của các chuyên gia về khí tượng, môi trường…
- Đối với con người, khi da tiếp xúc với môi trường không khí bị ô nhiễm do acid sẽ gây ra các bệnh về da như mẩn ngứa, nấm, viêm da, gây mụn nhọt, mụn trứng cá…
- Trẻ em sử dụng nước dư acid thường xuyên sẽ gây tổn hại cho hệ thần kinh, não bộ, thậm chí là tử vong. Về lâu dài, nước dư acid còn là nguyên nhân gây ra bệnh Alzheimer ở người già.